فرمول یک؛از تفریح تا تجارت
مسابقات اتومبیلرانی جزو گران‌ترین رویداد‌های ورزشی است که در آن علاوه بر رقابت خودروهای گران قیمت و حرفه‌ای، صنایع خودرو‌ساز نیز به‌گونه‌ای وارد رقابت با هم می‌شوند. شاید بتوان گفت رقابت‌های فرمول یک در میان مسابقات اتومبیلرانی گران‌ترین و پر‌خرج‌ترین رویداد ورزشی است. مسائل اقتصادی و مخارج چنین اتفاقی به‌گونه‌ای است که تیم‌های حاضر در این رقابت‌ها محدود هستند. هزینه‌های رقابت‌های فرمول یک سالانه بیش از 4 میلیارد دلار است و البته درآمد یک میلیارد دلاری در هر سال فقط از طریق تبلیغات هم جای تامل دارد. مخاطبان رقابت‌های فرمول یک بیش از 600 میلیون نفر در جهان هستند که قابل توجه است. در این رقابت‌های ستاره‌ساز، چهره‌های مطرحی چون مایکل شوماخر، لوئیس همیلتون، ایتون سنا و البته برند فراری که فرمول یک خانه‌اش به‌حساب می‌آید جذابیت‌های این رقابت‌ها هستند. شرکت‌های زیادی در سراسر دنیا در تلاش هستند تا با به‌دست آوردن فقط یک ستاره تحولی در برند و نام خود ایجاد کنند. ستاره‌های این رقابت‌ها عامل اصلی جذب اسپانسر هستند و حتی پس از دوران قهرمانی و در بازنشستگی هم شرکت‌های زیادی که به خودرو و بیمه و خودرو‌سازی ارتباط پیدا می‌کنند به‌سراغ این ستاره‌ها می‌آیند و در تبلیغات خود از آنها استفاده می‌کنند.


شروع

در ابتدا رقابت‌های فرمول یک عرصه جولان اشراف‌زادگانی مانند انزو فراری بوده است که میل و گرایش عجیبی به رالی و سرعت و هیجان داشته‌اند. در این دوران خبری از اسپانسرها و کمربندهای ایمنی نبوده است. تنها درآمد تیم از فروش بلیت و حق پخش تلویزیونی بوده است. اما در سال 1968 انقلابی توسط رئیس تیم لوتوس که در آن زمان کولین چاپمن بوده است در تامین هزینه‌ها صورت گرفت. با جذب شرکت دخانیات گلد لیف، لوگوی شرکت روی خودروهای فرمول یک لوتوس درج شد و رنگ سبز سنتی بریتانیایی خودروها به طلایی و قرمز تغییر یافت. در دهه 70 میلادی کمتر خودرویی بود که لوگوی اسپانسری روی آن درج نشده باشد و تیم‌ها توانستند با تمرکز بیشتر و راحت‌تر وارد مسابقات شوند. در میان افراد موثر در اقتصاد مسابقات فرمول یک، برنارد اکلستون از ثروتمند‌ترین افرادی است که در پیشرفت فرمول یک و آوردن پول‌های کلان به آن نقش چشمگیری داشته است.


توسعه

مسابقات فرمول یک با جذب پول‌های کلان که از پخش تلویزیونی و تبلیغات دور پیست و تبلیغات روی خودرو‌ها به‌دست می‌آمد مخاطبان زیادی پیدا کرد و توانست به کشورهایی وارد شود که صنعت خودرو در آنها رشد چندانی نداشته است. این توسعه به‌صورتی بوده است که هم اکنون در ۱۹ کشور دنیا که شامل بحرین، امارات متحده، چین، کره، سنگاپور و هند هم می‌شوند این رقابت‌ها از نزدیک دیده می‌شوند. برگزاری رقابت‌های فرمول یک در این کشورها باعث گسترش مخاطبان این ورزش کاملا حرفه‌ای می‌شود و حتی ممکن است چهره‌های جدیدی از این کشورها پا به عرصه رقابت‌ها بگذارند.


اوج رشد

بین سال‌های 1998 تا 2002 از نظر مالی فرمول یک بهترین وضعیت خود را داشته است. در این بازه زمانی 7 شرکت تولید‌کننده هر کدام 100 میلیون دلار در این بخش هزینه کردند که تویوتا بیشتر از سایر شرکت‌ها هزینه کرد. گفته می‌شود این ارقام به 445 میلیون دلار در سال نیز رسیده است. پول‌ها از بخش‌های مختلفی مانند حق پخش تلویزیونی و تبلیغات در داخل این رشته تزریق و در قالب جوایز قهرمانی در بین تیم‌ها تزریق می‌شود. در سال 2006 این رقم به 9/2 میلیارد دلار رسیده است.


افول فرمول یک

پس از حوادث ۱۱سپتامبر و بحران‌های اقتصادی در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ برخی تیم‌های کوچک توان رقابت را از دست دادند و شرکت‌هایی مانند فراری و تویوتا همچنان به تیم‌های خود پول تزریق می‌کردند. این مشکلات تا حدی پیش رفت که به‌تدریج شرکت‌های کوچک‌تر پیست مسابقات فرمول یک را ترک کردند و در سال ۲۰۰۸ تنها ۲۰ تیم باقی ماندند که در میان آنها ۱۲ تیم وابسته به خودرو‌سازان بودند.


آینده این صنعت

با کنار رفتن برخی تیم‌ها و ورود تیم‌های جدید مانند راشن جی پی، رد بول و سایر تیم‌ها به نظر می‌رسد مسیر روشنی در برابر مسابقات فرمول یک باز شده است و کارشناسان معتقدند می‌توان به برگشت فرمول یک به خط اصلی خود امیدوار بود. رشد فناوری‌ها در صنعت خودرو باعث شده است رقابت برای رسیدن به مرزهای سرعت هر روز راحت‌تر و پر‌خرج‌تر شود. خودروهای آینده در پیست‌های فرمول یک سریع‌تر و قابل‌اعتماد‌تر از خودروهای امروزی خواهند بود و افراد بیشتری را به سمت خود جذب خواهند کرد.