گفتوگو با محمد فکار به بهانه توقف پخش ربنا
برایم حاشیه می‌سازند
لی لا رضایی محمد فکار یکی از شاگردان استاد محمدرضا شجریان است که دوره آواز را نزد وی گذراند؛ اما برای ورود به بازار موسیقی ایران، سبک پاپ را انتخاب کرد و همین نکته باعث شد تا با انتقادات شدیدی روبه‌رو شود. این خواننده امسال با اجرای ربنا که مخاطبان سال‌ها آن را با صدای استاد شجریان شنیده بودند و به دلایل حاشیه‌ای چند سالی است دیگر در رسانه‌ها پخش نمی‌شود مورد توجه رسانه‌های خبری قرار گرفت. اجرای ربنا با صدای فکار در روزهای آغاز ماه مبارک رمضان از شبکه یک صورت می‌گرفت که بعد از چند روز اجرای آن متوقف شد و گویا قرار است این مناجات با صدای این خواننده دوباره روی آنتن برود.
لی لا رضایی محمد فکار یکی از شاگردان استاد محمدرضا شجریان است که دوره آواز را نزد وی گذراند؛ اما برای ورود به بازار موسیقی ایران، سبک پاپ را انتخاب کرد و همین نکته باعث شد تا با انتقادات شدیدی روبه‌رو شود. این خواننده امسال با اجرای ربنا که مخاطبان سال‌ها آن را با صدای استاد شجریان شنیده بودند و به دلایل حاشیه‌ای چند سالی است دیگر در رسانه‌ها پخش نمی‌شود مورد توجه رسانه‌های خبری قرار گرفت. اجرای ربنا با صدای فکار در روزهای آغاز ماه مبارک رمضان از شبکه یک صورت می‌گرفت که بعد از چند روز اجرای آن متوقف شد و گویا قرار است این مناجات با صدای این خواننده دوباره روی آنتن برود. باوی در این باره گفتوگو کرده‌ایم:
اختصاص مناجات ربنا به صدای شما چگونه شکل گرفت؟
چند سال پیش ربنا را خواندم، ولی تمایلی برای پخش این اثر نداشتم، تا امسال به درخواست عوامل شهرباران برآن شدم که بار دیگر آن را اجرا و متمایز از قبل کنم، نمونه کار قبلی را شنیدند و با ارائه به سازمان صدا و سیما درخواست ضبط اثر جدید دادند که این اثر به اجرا درآمد.
از سوی چه کسانی انتخاب شدید؟
در اصل مردم، ولی با همت مدیریت معارف سازمان صدا و سیما، تهیه‌کننده و کارگردان شهرباران، مجری توانمند جناب داریوش کاردان و مدیریت شبکه یک سیما.
چرا شما برای اجرای این اثر ارزشمند انتخاب شدید؟
به دلیل احاطه بر آواز سنتی و همچنین تسلط بر قواعد تجوید و دستگاه‌های مرتبط با لحن عربی، ولی راستش را بخواهید بهتر از من زیاد بودند و هستند و این لطف حضرت پروردگار است که بنده حقیرش را برای گفتن سخن از زبان مردم انتخاب می‌کند.
ملاک این انتخاب چه بود؟
ملاک همان احاطه و تسلط بود و شاید سابقه مفید در این راستا.
برای اجرای این قطعه چه مراتبی باید رعایت می‌شد؟
استفاده از آیه‌ای کامل، یا آیاتی که به ترتیب باشند بر اساس شماره سوره‌ها، یا متن کاملی از ربنا که معنای کاملی را برساند که بهترین انتخاب برای من آیه ۲۸۶ سوره بقره بود، دیگر استفاده از گام بالا برای خواندن به دلیل روحیه بخشی به اثر، بدون عیب و ایراد خواندن اثر از لحاظ تجوید و قواعد و لحن عربی، نظارت قاریان ممتاز بر اجرای این اثر و دیگر مراتبی که عدم رعایتش باعث ناکامل بودن این قطعه می‌شد.
صدای شما دارای چه ویژگی‌هایی بود که برای این کار انتخاب شدید؟
جواب این سوال‌ها را وقتی مخاطب بخواند، احتمالا حمل بر تعریف از خود می‌داند، ولی این سوال را جواب نمی‌دهم تا مخاطبان عزیز با شنیدن قطعه ربنا خودشان قضاوت کنند.
آیا برای اجرای این کار از استاد شجریان اجازه گرفتید؟
ضمن احترام به استاد گرانقدر جناب شجریان بزرگوار، برای خواندن آیه‌ای از قرآن نیازی به اجازه از ایشان نبود، چون نه ملودی بر اساس ربنای ایشان بود، نه آیه همان آیه اجرا شده توسط ایشان.
صرف اینکه یک نفر شاگرد یک استاد باشد، برای بازآفرینی آثار وی کفایت می‌کند؟
خیر، بازخوانی اگر منظور باشد بدون اجازه از صاحبان اثر امکان‌پذیر نیست، ولی اگر بازآفرینی باشد می‌توان یک اثر را به شکل جدیدی خلق کرد، در اینجا مهم این است که این قطعه حتی بازآفرینی نیز نیست و تولید است.
اگر استاد شجریان در این باره اعتراضی داشته باشد، چه؟
به دیده منت، ایشان به گردن من و کل جامعه هنر و موسیقی حق دارند، بی‌چون و چرا خواهم پذیرفت گرچه می‌دانم ایشان به تولید آثار هنری کمک می‌کنند و اعتراض دور از ذهن است.
این اثر با حاشیه‌های بسیاری همراه بود. این حواشی چه چیزهایی بودند؟
عده‌ای که قبلا هم جزو منتقدان سر سخت من بودند، حالا از راه دیگری حاشیه‌سازی کردند، از جمله این حواشی جاپای استاد شجریان گذاشتن، جای ایشان را گرفتن، رقابت با ایشان، اعتراض به پاپ خواندن تیتراژ شهر باران، اعتراض به تصویری بودن ربنا و خیلی مسائل دیگر که همه کاملا اشتباه بود و ذکر این نکته را مهم می‌دانم که من همیشه و همه جا خود را شاگرد استاد می‌دانم.
چرا پخش آن متوقف شد؟ مشکل چه بود؟
حقیقتا نمی‌دانم.
فکر نمی‌کنید دلیل این عدم پخش اجرای تصویری آن باشد؟
شاید، ولی بعید بدانم، مگر تصویر خارج از محدوده درخواست از خدا بود یا تصاویرش مشکل داشت!
باز هم منتظر شنیدن صدای شما از رسانه‌های عمومی خواهیم بود؟
قطعا تا به امروز منتظر کسب تجربه بودم و در حال حاضر آماده حضور در میادین رسانه‌ای.
نقدهایی که به شما وارد شد چه بودند؟
واقعا نقد سازنده نبود، بیشتر عامدانه وخصمانه بود و تمایلی به گفتنش ندارم.
فکر می‌کنید اجرای شما راضی‌کننده باشد و مردم از آن راضی باشند؟
از سیل انبوه پیام‌ها در برنامه شهر باران مبنی‌بر درخواست پخش دوباره و پیگیری ماجرای توقف پخش و همچنین پیام‌های شخصی‌ای که برای من آمد و هنوز هم ادامه دارد فکر می‌کنم مردم راضی هستند.
چرا عین اثر استاد را اجرا نکردید و در اجرای آن از آیه‌ای دیگر بهره گرفتید؟
دلیلش واضح است، تولید واینکه آن اثر به قدری فاخر است که هیچ‌کس، به جرات می‌گویم هیچ‌کس نمی‌تواند مثل آن را اجرا کند، فقط گاه در این قطعه شباهت‌هایی را احساس می‌کنید آن هم برای هدایت ذهن‌ها به همان اثر مانای استاد بود.
این ترکیب موفقیت‌آمیز بود؟
دقیقا، شباهت‌های هرچند کوچک، مردمی را که سی سال آن مناجات را شنیده بودند راضی می‌کرد و برایشان تداعی خاطره می‌کرد.
اختصاص مناجات ربنا به صدای شما چگونه شکل گرفت؟
چند سال پیش ربنا را خواندم، ولی تمایلی برای پخش این اثر نداشتم، تا امسال به درخواست عوامل شهرباران برآن شدم که بار دیگر آن را اجرا و متمایز از قبل کنم، نمونه کار قبلی را شنیدند و با ارائه به سازمان صدا و سیما درخواست ضبط اثر جدید دادند که این اثر به اجرا درآمد.
از سوی چه کسانی انتخاب شدید؟
در اصل مردم، ولی با همت مدیریت معارف سازمان صدا و سیما، تهیه‌کننده و کارگردان شهرباران، مجری توانمند جناب داریوش کاردان و مدیریت شبکه یک سیما.
چرا شما برای اجرای این اثر ارزشمند انتخاب شدید؟
به دلیل احاطه بر آواز سنتی و همچنین تسلط بر قواعد تجوید و دستگاه‌های مرتبط با لحن عربی، ولی راستش را بخواهید بهتر از من زیاد بودند و هستند و این لطف حضرت پروردگار است که بنده حقیرش را برای گفتن سخن از زبان مردم انتخاب می‌کند.
ملاک این انتخاب چه بود؟
ملاک همان احاطه و تسلط بود و شاید سابقه مفید در این راستا.
برای اجرای این قطعه چه مراتبی باید رعایت می‌شد؟
استفاده از آیه‌ای کامل، یا آیاتی که به ترتیب باشند بر اساس شماره سوره‌ها، یا متن کاملی از ربنا که معنای کاملی را برساند که بهترین انتخاب برای من آیه ۲۸۶ سوره بقره بود، دیگر استفاده از گام بالا برای خواندن به دلیل روحیه بخشی به اثر، بدون عیب و ایراد خواندن اثر از لحاظ تجوید و قواعد و لحن عربی، نظارت قاریان ممتاز بر اجرای این اثر و دیگر مراتبی که عدم رعایتش باعث ناکامل بودن این قطعه می‌شد.
صدای شما دارای چه ویژگی‌هایی بود که برای این کار انتخاب شدید؟
جواب این سوال‌ها را وقتی مخاطب بخواند، احتمالا حمل بر تعریف از خود می‌داند، ولی این سوال را جواب نمی‌دهم تا مخاطبان عزیز با شنیدن قطعه ربنا خودشان قضاوت کنند.
آیا برای اجرای این کار از استاد شجریان اجازه گرفتید؟
ضمن احترام به استاد گرانقدر جناب شجریان بزرگوار، برای خواندن آیه‌ای از قرآن نیازی به اجازه از ایشان نبود، چون نه ملودی بر اساس ربنای ایشان بود، نه آیه همان آیه اجرا شده توسط ایشان.
صرف اینکه یک نفر شاگرد یک استاد باشد، برای بازآفرینی آثار وی کفایت می‌کند؟
خیر، بازخوانی اگر منظور باشد بدون اجازه از صاحبان اثر امکان‌پذیر نیست، ولی اگر بازآفرینی باشد می‌توان یک اثر را به شکل جدیدی خلق کرد، در اینجا مهم این است که این قطعه حتی بازآفرینی نیز نیست و تولید است.
اگر استاد شجریان در این باره اعتراضی داشته باشد، چه؟
به دیده منت، ایشان به گردن من و کل جامعه هنر و موسیقی حق دارند، بی‌چون و چرا خواهم پذیرفت گرچه می‌دانم ایشان به تولید آثار هنری کمک می‌کنند و اعتراض دور از ذهن است.
این اثر با حاشیه‌های بسیاری همراه بود. این حواشی چه چیزهایی بودند؟
عده‌ای که قبلا هم جزو منتقدان سر سخت من بودند، حالا از راه دیگری حاشیه‌سازی کردند، از جمله این حواشی جاپای استاد شجریان گذاشتن، جای ایشان را گرفتن، رقابت با ایشان، اعتراض به پاپ خواندن تیتراژ شهر باران، اعتراض به تصویری بودن ربنا و خیلی مسائل دیگر که همه کاملا اشتباه بود و ذکر این نکته را مهم می‌دانم که من همیشه و همه جا خود را شاگرد استاد می‌دانم.
چرا پخش آن متوقف شد؟ مشکل چه بود؟
حقیقتا نمی‌دانم.
فکر نمی‌کنید دلیل این عدم پخش اجرای تصویری آن باشد؟
شاید، ولی بعید بدانم، مگر تصویر خارج از محدوده درخواست از خدا بود یا تصاویرش مشکل داشت!
باز هم منتظر شنیدن صدای شما از رسانه‌های عمومی خواهیم بود؟
قطعا تا به امروز منتظر کسب تجربه بودم و در حال حاضر آماده حضور در میادین رسانه‌ای.
نقدهایی که به شما وارد شد چه بودند؟
واقعا نقد سازنده نبود، بیشتر عامدانه وخصمانه بود و تمایلی به گفتنش ندارم.
فکر می‌کنید اجرای شما راضی‌کننده باشد و مردم از آن راضی باشند؟
از سیل انبوه پیام‌ها در برنامه شهر باران مبنی‌بر درخواست پخش دوباره و پیگیری ماجرای توقف پخش و همچنین پیام‌های شخصی‌ای که برای من آمد و هنوز هم ادامه دارد فکر می‌کنم مردم راضی هستند.
چرا عین اثر استاد را اجرا نکردید و در اجرای آن از آیه‌ای دیگر بهره گرفتید؟
دلیلش واضح است، تولید واینکه آن اثر به قدری فاخر است که هیچ‌کس، به جرات می‌گویم هیچ‌کس نمی‌تواند مثل آن را اجرا کند، فقط گاه در این قطعه شباهت‌هایی را احساس می‌کنید آن هم برای هدایت ذهن‌ها به همان اثر مانای استاد بود.
این ترکیب موفقیت‌آمیز بود؟
دقیقا، شباهت‌های هرچند کوچک، مردمی را که سی سال آن مناجات را شنیده بودند راضی می‌کرد و برایشان تداعی خاطره می‌کرد.
ارسال نظر