پنج عامل تاثیرگذار بر اقتصاد جهان
ناآرامی‌ها و جنگ‌ها و اتفاقات غیرمنتظره سال ۲۰۱۴، از نظر شدت و خشونت و شتاب تحولات، رکوردی از خود به جا گذاشت. در سال ۲۰۱۵ شاید شاهد چنین تحولات پرشتابی نباشیم شاید هم اتفاقاتی غیرمنتظره‌تر و حیرت‌آورتر در انتظار جهان باشد. به هر حال در سال پیش روی، نقاطی از جهان هستند که تحولاتشان بیش از بقیه بر اقتصاد دنیا تاثیر می‌گذارد. پنج نقطه تاثیرگذار ژئوپلیتیک جهان بر اقتصاد دنیا را به انتخاب سی‌ان‌ان و اکونومیست در این گزارش می‌بینید. ۱- روسیه
در سال ۲۰۱۴، هیچ فرد و بازیگر سیاسی به اندازه ولادیمیر پوتین در عرصه جهانی تاثیرگذار نبوده‌است.
در سال ۲۰۱۴، هیچ فرد و بازیگر سیاسی به اندازه ولادیمیر پوتین در عرصه جهانی تاثیرگذار نبوده‌است.
ناآرامی‌ها و جنگ‌ها و اتفاقات غیرمنتظره سال 2014، از نظر شدت و خشونت و شتاب تحولات، رکوردی از خود به جا گذاشت. در سال 2015 شاید شاهد چنین تحولات پرشتابی نباشیم شاید هم اتفاقاتی غیرمنتظره‌تر و حیرت‌آورتر در انتظار جهان باشد. به هر حال در سال پیش روی، نقاطی از جهان هستند که تحولاتشان بیش از بقیه بر اقتصاد دنیا تاثیر می‌گذارد. پنج نقطه تاثیرگذار ژئوپلیتیک جهان بر اقتصاد دنیا را به انتخاب سی‌ان‌ان و اکونومیست در این گزارش می‌بینید. 1- روسیه
در سال ۲۰۱۴، هیچ فرد و بازیگر سیاسی به اندازه ولادیمیر پوتین در عرصه جهانی تاثیرگذار نبوده‌است. به همین خاطر در همه نظرسنجی‌ها او را بانفوذترین و تاثیرگذارترین چهره جهانی سال ۲۰۱۴ نامیده‌اند. پوتین تمام‌عیار در اوکراین وارد شد و کریمه را به خاک روسیه الحاق کرد. اگرچه اکنون با پیامدهای جدی آن روبه‌رو شده و دست به گریبان است. تحریم‌های غرب و کاهش قیمت نفت باعث بحرانی در اقتصاد و به ویژه کاهش ارزش پول ملی روسیه شده است. تحلیلگران غربی نگران آن هستند که پوتین برای منحرف کردن افکار عمومی کشورش از بحران اقتصادی، دست به یک ماجراجویی یا تهاجم جدید بزند. غربی‌ها پوتین را این روزها خرس زخمی نامیده‌اند و نگران اقدامات او در جمهوری‌های شوروی سابق مانند استونی و لتونی هستند.
۲- خاورمیانه
با روند کاهشی قیمت نفت در بازارهای جهانی، کشمکش سیاسی در خاورمیانه ممکن است تشدید شود. آن گروه از تحلیلگرانی که فکر می‌کنند این سقوط قیمت‌ها، با مداخله عربستان صورت گرفته و آن را بخشی از رقابت قدرت در منطقه خاورمیانه می‌دانند، پیش‌بینی می‌کنند که این رقابت تشدید خواهد شد. در سالی که گذشت این رقابت منطقه‌ای در خاورمیانه در نقاطی مانند بحرین، عراق، سوریه و یمن جریان داشت. تصمیم اوپک برای عدم کاهش سهم عرضه نفت به بازار که با پافشاری عربستان اتخاذ شد، تصمیمی نبود که همه اعضا را راضی کند و با اعتراض کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا روبه‌رو شد. از سوی دیگر وضعیت کشورهایی مانند عراق و سوریه در سال آینده، بر موقعیت اقتصادی خاورمیانه تاثیر قابل ملاحظه‌ای خواهد گذاشت.
3- گروه‌های تروریستی
تا یک سال پیش، داعش اساسا در محاسبات جهانی و حتی منطقه‌ای، جایگاهی نداشت و کسی درباره این گروه حرفی نمی‌زد و تحلیلی نمی‌کرد. اما اکنون این گروه تروریستی بر همه محاسبات جهانی سایه انداخته و همه جا درباره آن صحبت می‌شود. با وجود شروع عملیات هوایی آمریکا و متحدانش علیه داعش در خاک عراق و سوریه که از اواسط پاییز امسال شروع شد، هنوز نشانه‌ای از زوال این گروه دیده نمی‌شود. این گروه تهدیدی جدی برای ثبات خاورمیانه و فراتر از آن برای ثبات کشورهای غربی از استرالیا تا اروپاست. تهدید داعش، تنها تهدیدی امنیتی برای کشورهای غربی نیست. این تهدید می‌تواند رفت و آمد و سفر و تجارت و بازرگانی را در این کشورها تحت تاثیر خود قرار دهد.
۴- رقابت‌در آسیا
آسیا محل تجمع قدرت‌های بزرگ اقتصادی است که تاریخ ناسازگاری با هم دارند. اختلافات ارضی میان چین و ژاپن که دومین و سومین قدرت اقتصادی جهان هستند، یکی از این ناسازگاری‌های تاریخی است. درگیری و تنش میان چین و ژاپن همواره کابوس شرق آسیا بوده‌است. در سال 2014 این اختلافات ارضی، منطقه را به سمت صف‌آرایی نظامی برد و چین و ژاپن را مقابل هم قرار داد. اما بعد از مدتی دو طرف به سمت تنش‌زدایی پیش رفتند. در هفته‌های پایانی این سال حتی رئیس‌جمهور چین و نخست‌وزیر ژاپن در حاشیه یک اجلاس منطقه‌ای با یکدیگر دست هم دادند. اما سایه این تنش همچنان بالای سر آسیا وجود دارد. اگر این تنش جدی شود، اقتصاد جهان از کنترل خارج خواهد شد.
رقابت‌های درون آسیا البته تنها به تنش میان چین و ژاپن و کشورهای شرق آسیا محدود نمی‌شود. عقب‌نشینی نظامیان ناتو و آمریکا از خاک افغانستان در سال ۲۰۱۴، نوعی خلأ در این کشور ایجاد می‌کند و افغانستان را دوباره به صحنه رقابت قدرت‌های منطقه‌ای تبدیل می‌کند. از همین حالا این رقابت میان چین و هند و پاکستان آغاز شده‌است. وضعیت کنونی افغانستان برای پاکستان و هند منافع زیادی دارد. این دو قدرت هسته‌ای رقیب منطقه، برای ورود به افغانستان دورخیز بلندی کرده‌اند. البته هند رفته رفته بیشتر به جایگاه قدرت اول اقتصادی نظامی جهان تبدیل می‌شود و با وجود فساد و کندی توسعه، دورنمای روشنی دارد.
۵- بازیگران غیرقابل پیش‌بینی
بزرگ‌ترین تحولات ژئوپلیتیک جهان معمولا آنهایی هستند که کمتر کسی تحققشان را پیش‌بینی کرده‌است. مثلا اکنون بعضی تحلیلگران درباره ضرورت توجه سرمایه‌گذاران به چگونگی تاثیر انقلاب انرژی آمریکا بر آفریقا هشدار می‌دهند. کشورهایی مانند نیجریه، الجزایر و آنگولا که قبلا مقدار قابل توجهی نفت به آمریکا صادر می‌کردند اکنون با کاهش شدید نیاز آمریکا به واردات نفت، دچار تغییر و تحولات گسترده‌ای شده‌اند. این می‌تواند به بی‌ثباتی سیاسی در این کشورها منجر شود. این کشورها بر خلاف عربستان سعودی، صندوق و ثروت دست‌نخورده و هنگفت ندارند که در زمان بحران به سراغش بروند. نیجریه این روزها با معضل دیگری هم روبه‌روست به نام بوکوحرام. این گروه تروریستی برحملات خود افزوده و شمال این کشور را به آتش کشیده‌است. به کارت‌های غیرقابل‌پیش‌بینی در عرصه اقتصاد جهان، باید کره شمالی را هم اضافه کنیم که هر چند وقت یک بار با همسایه جنوبی خود یا با غرب دچار تنش می‌شود. همین حملات اخیر سایبری در روزهای پایانی سال 2014 نمونه‌ای از این تنش است. کره شمالی هر چند وقت سر و صدایی در عرصه جهانی ایجاد می‌کند و دوباره خاموش می‌شود. اما همیشه باید آن را در رادار تحولات جهان زیر نظر داشت و گوشه‌ای برای آن محاسبه‌ای در نظر گرفت.
در سال ۲۰۱۴، هیچ فرد و بازیگر سیاسی به اندازه ولادیمیر پوتین در عرصه جهانی تاثیرگذار نبوده‌است. به همین خاطر در همه نظرسنجی‌ها او را بانفوذترین و تاثیرگذارترین چهره جهانی سال ۲۰۱۴ نامیده‌اند. پوتین تمام‌عیار در اوکراین وارد شد و کریمه را به خاک روسیه الحاق کرد. اگرچه اکنون با پیامدهای جدی آن روبه‌رو شده و دست به گریبان است. تحریم‌های غرب و کاهش قیمت نفت باعث بحرانی در اقتصاد و به ویژه کاهش ارزش پول ملی روسیه شده است. تحلیلگران غربی نگران آن هستند که پوتین برای منحرف کردن افکار عمومی کشورش از بحران اقتصادی، دست به یک ماجراجویی یا تهاجم جدید بزند. غربی‌ها پوتین را این روزها خرس زخمی نامیده‌اند و نگران اقدامات او در جمهوری‌های شوروی سابق مانند استونی و لتونی هستند.
۲- خاورمیانه
با روند کاهشی قیمت نفت در بازارهای جهانی، کشمکش سیاسی در خاورمیانه ممکن است تشدید شود. آن گروه از تحلیلگرانی که فکر می‌کنند این سقوط قیمت‌ها، با مداخله عربستان صورت گرفته و آن را بخشی از رقابت قدرت در منطقه خاورمیانه می‌دانند، پیش‌بینی می‌کنند که این رقابت تشدید خواهد شد. در سالی که گذشت این رقابت منطقه‌ای در خاورمیانه در نقاطی مانند بحرین، عراق، سوریه و یمن جریان داشت. تصمیم اوپک برای عدم کاهش سهم عرضه نفت به بازار که با پافشاری عربستان اتخاذ شد، تصمیمی نبود که همه اعضا را راضی کند و با اعتراض کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا روبه‌رو شد. از سوی دیگر وضعیت کشورهایی مانند عراق و سوریه در سال آینده، بر موقعیت اقتصادی خاورمیانه تاثیر قابل ملاحظه‌ای خواهد گذاشت.
3- گروه‌های تروریستی
تا یک سال پیش، داعش اساسا در محاسبات جهانی و حتی منطقه‌ای، جایگاهی نداشت و کسی درباره این گروه حرفی نمی‌زد و تحلیلی نمی‌کرد. اما اکنون این گروه تروریستی بر همه محاسبات جهانی سایه انداخته و همه جا درباره آن صحبت می‌شود. با وجود شروع عملیات هوایی آمریکا و متحدانش علیه داعش در خاک عراق و سوریه که از اواسط پاییز امسال شروع شد، هنوز نشانه‌ای از زوال این گروه دیده نمی‌شود. این گروه تهدیدی جدی برای ثبات خاورمیانه و فراتر از آن برای ثبات کشورهای غربی از استرالیا تا اروپاست. تهدید داعش، تنها تهدیدی امنیتی برای کشورهای غربی نیست. این تهدید می‌تواند رفت و آمد و سفر و تجارت و بازرگانی را در این کشورها تحت تاثیر خود قرار دهد.
۴- رقابت‌در آسیا
آسیا محل تجمع قدرت‌های بزرگ اقتصادی است که تاریخ ناسازگاری با هم دارند. اختلافات ارضی میان چین و ژاپن که دومین و سومین قدرت اقتصادی جهان هستند، یکی از این ناسازگاری‌های تاریخی است. درگیری و تنش میان چین و ژاپن همواره کابوس شرق آسیا بوده‌است. در سال 2014 این اختلافات ارضی، منطقه را به سمت صف‌آرایی نظامی برد و چین و ژاپن را مقابل هم قرار داد. اما بعد از مدتی دو طرف به سمت تنش‌زدایی پیش رفتند. در هفته‌های پایانی این سال حتی رئیس‌جمهور چین و نخست‌وزیر ژاپن در حاشیه یک اجلاس منطقه‌ای با یکدیگر دست هم دادند. اما سایه این تنش همچنان بالای سر آسیا وجود دارد. اگر این تنش جدی شود، اقتصاد جهان از کنترل خارج خواهد شد.
رقابت‌های درون آسیا البته تنها به تنش میان چین و ژاپن و کشورهای شرق آسیا محدود نمی‌شود. عقب‌نشینی نظامیان ناتو و آمریکا از خاک افغانستان در سال ۲۰۱۴، نوعی خلأ در این کشور ایجاد می‌کند و افغانستان را دوباره به صحنه رقابت قدرت‌های منطقه‌ای تبدیل می‌کند. از همین حالا این رقابت میان چین و هند و پاکستان آغاز شده‌است. وضعیت کنونی افغانستان برای پاکستان و هند منافع زیادی دارد. این دو قدرت هسته‌ای رقیب منطقه، برای ورود به افغانستان دورخیز بلندی کرده‌اند. البته هند رفته رفته بیشتر به جایگاه قدرت اول اقتصادی نظامی جهان تبدیل می‌شود و با وجود فساد و کندی توسعه، دورنمای روشنی دارد.
۵- بازیگران غیرقابل پیش‌بینی
بزرگ‌ترین تحولات ژئوپلیتیک جهان معمولا آنهایی هستند که کمتر کسی تحققشان را پیش‌بینی کرده‌است. مثلا اکنون بعضی تحلیلگران درباره ضرورت توجه سرمایه‌گذاران به چگونگی تاثیر انقلاب انرژی آمریکا بر آفریقا هشدار می‌دهند. کشورهایی مانند نیجریه، الجزایر و آنگولا که قبلا مقدار قابل توجهی نفت به آمریکا صادر می‌کردند اکنون با کاهش شدید نیاز آمریکا به واردات نفت، دچار تغییر و تحولات گسترده‌ای شده‌اند. این می‌تواند به بی‌ثباتی سیاسی در این کشورها منجر شود. این کشورها بر خلاف عربستان سعودی، صندوق و ثروت دست‌نخورده و هنگفت ندارند که در زمان بحران به سراغش بروند. نیجریه این روزها با معضل دیگری هم روبه‌روست به نام بوکوحرام. این گروه تروریستی برحملات خود افزوده و شمال این کشور را به آتش کشیده‌است. به کارت‌های غیرقابل‌پیش‌بینی در عرصه اقتصاد جهان، باید کره شمالی را هم اضافه کنیم که هر چند وقت یک بار با همسایه جنوبی خود یا با غرب دچار تنش می‌شود. همین حملات اخیر سایبری در روزهای پایانی سال 2014 نمونه‌ای از این تنش است. کره شمالی هر چند وقت سر و صدایی در عرصه جهانی ایجاد می‌کند و دوباره خاموش می‌شود. اما همیشه باید آن را در رادار تحولات جهان زیر نظر داشت و گوشه‌ای برای آن محاسبه‌ای در نظر گرفت.
ارسال نظر