روزگار خوش صنعت لوازم خانگی در راه است

امیدوار است و پر از ایده. از روزهایی می‌گوید که صنعت لوازم خانگی ایران یکبار دیگر شانس خود را برای موفقیت در بازارهای جهانی می‌آزماید. معتقد است که برندهای ایرانی با گرفتن شرکای خارجی قادرند بازار ۴۰۰ میلیونی منطقه را تحت پوشش قرار دهند. از نظر دکتر حبیب الله انصاری، قاچاق سازمان یافته لوازم خانگی، تولید را در کشور فلج کرده و به جایی رسانده که واحدهای تولید کننده با ظرفیت کمتر از ظرفیت واقعی خود محصولاتشان را وارد بازار می‌کنند. بنابر این اگر عزمی جدی برای مبارزه با قاچاق به وجود بیاید، این صنعت با رشد قابل توجهی همراه خواهد شد. دبیر کل و رئیس ستاد برنامه‌ریزی و اجرایی انجمن صنایع لوازم خانگی ایران بر این باور است که اگر دولت با استفاده از چتر حمایتی تعرفه، از کالاهای ساخت داخل حمایت کند و جلوی واردات کالاهای خارجی را بگیرد، صنعت ریشه دار لوازم خانگی در ایران قادر خواهد بود علاوه بر تامین نیازهای داخل، صادرات خود به کشورهای دیگر را به مرز ۲میلیارد دلار در سال برساند.

صنعت لوازم خانگی در ایران بیش از نیم قرن قدمت دارد، اما به نظر می‌رسد برندهای ایرانی نتوانسته‌اند در این مدت مانند برندهای کره‌ای و ژاپنی در بازارهای جهانی نقش آفرینی کرده و برای کشور ارزش افزوده ایجاد کنند. دلیل آن چه بوده است؟

صنایع لوازم خانگی ایران دهه هاست در کشور ریشه دوانده و توانسته برندهایی را به بازار معرفی کند که نام و نشانشان نه تنها در داخل بلکه در خارج نیز آشنا باشد. این صنعت به سبب آنکه نتوانست در مقطعی به نوسازی و ارتقای فناوری خود اقدام کند، از بزرگان دنیا عقب افتاد و در نتیجه بخشی از بازار داخلی و خارجی را از دست داد. در این راه برخی برندهای قدیمی نظیر ارج و آزمایش از بین رفتند، اما با توجه به اهمیت این صنعت، برندهای جدیدی متولد شده و توانسته‌اند محصولاتی تولید کنند که هم بخش بزرگی از بازار داخل را پوشش‌دهند و هم صادرات وسیعی به دیگر کشورها داشته باشند. بنابراین صنعت لوازم خانگی در ایران هنوز زنده است و این امیدواری وجود دارد که بتواند کماکان به صورت پویا به کار خود ادامه داده و مردم را از محصولات خود بهره مند کند.

در حال حاضر چند درصد از لوازم خانگی مورد نیاز کشور از طریق تولید داخل تامین می‌شود؟ به نظر می‌رسد تولیدکنندگان داخلی سهم کمی دارند.

بله، برخی گمان می‌کنند لوازم خانگی مورد نیاز مردم ما، از انواع چینی و چرخ گوشت و سبزی خردکن گرفته تا لوازم خانگی بزرگ مانند یخچال و ماشین لباسشویی، از طریق واردات تامین می‌شود و برندهای ما بیکار نشسته‌اند، در حالی که چنین نیست. در طول سال‌های گذشته مجوزهای زیادی برای توسعه این صنعت از سوی وزارت صنایع وقت صادر شده و برخی از صنعتگران سرمایه خود را صرف توسعه صنعت لوازم خانگی کرده‌اند. در این میان برندهای داخلی و مشارکتی توانسته‌اند حدود ۷۵ درصد نیاز داخل را تامین کنند. این رقم کمی برای صنایع لوازم خانگی ایران نیست و نشان دهنده آن است که درصورت رونق بازار، این صنعت قادر است علاوه بر تامین نیازهای داخلی به صادرات روی آورده و محصولات خود را در یک بازار رقابتی ارائه دهد. اما با توجه به محدودیت‌های بین‌المللی که از سال ۹۰ آغاز شد، این صنعت نیز دچار مشکل شد و نتوانست خود را همپای دیگر برندها به روز کند و فناوری‌اش را ارتقا دهد. به هرحال با اجرایی شدن برجام امیدواریم مدیران توانمند این صنعت هر چه سریع‌تر خود را با شرایط روز دنیا وفق دهند و بتوانند محصولاتی روانه بازار کنند که نیازهای مشتری را بر آورده کند.

چرا شرکتهای لوازم خانگی ما با ظرفیت کامل خود فعالیت نمی‌کنند؟

با توجه به رکود موجود در کشور، ظرفیت بازار داخلی اشباع شده ضمن آنکه قاچاق گسترده لوازم خانگی و واردات غیرضروری نیز سبب شده بخشی از بازار دراختیار کالاهای قاچاق و وارداتی قرارگیرد. توقع آن است تا زمانی که وارد WTO نشده‌ایم و تعرفه‌ها کارکرد خود را از دست نداده‌اند، دولت از صنایع لوازم خانگی حمایت کند و تعرفه‌ها به گونه‌ای تنظیم شوندکه تولیدکننده داخلی بتواند محصولات خود را بدون ترس از رقبا روانه بازار کند. البته بیشتر تولیدکنندگان کشور به این باور رسیده‌اند که راز موفقیت‌شان تولید برای صادرات است. بنابراین تلاش خود را به کارگرفته‌اند تا هم از نظر کیفی و هم از نظر قیمت خود را به مرحله‌ای برسانند که اگر کشور وارد WTO شد، قابلیت رقابت پذیری با سایر بازیگران را داشته باشند. اکنون که صنایع لوازم خانگی تازه از پیله تحریم‌ها بیرون آمده‌اند و کشور با کمبود منابع مالی روبروست و برجام هم به طور کامل اجرایی نشده، انتظار می‌رود متولیان تجارت کشور تعرفه‌ها را به گونه‌ای تنظیم کنند که تولید داخلی بتواند خود را احیا کرده و بازارش را از دست ندهد.

در حال حاضر چند نفر از جمعیت فعال کشور در صنایع لوازم خانگی مشغول به کار هستند؟

براساس آخرین آمار، حدود یکصدهزار نفر هم اکنون در کارخانه های مختلف لوازم خانگی مشغول کارند که این عدد بسیار قابل توجه بوده و باید از آن محافظت کرد. این اشتغال در صورتی حفظ خواهد شد که سیاست‌گذار به گونه‌ای تصمیم‌سازی کند که با منافع بنگاه‌های کشور در تضاد نباشد و در جهت توسعه آنان گام بردارد. صنایع لوازم خانگی ما امروز به جایی رسیده‌اند که سالانه نزدیک به ۲میلیون دستگاه یخچال، ۲میلیون دستگاه انواع تلویزیون، ۳ میلیون دستگاه اجاق گاز و حدود ۲ میلیون دستگاه ماشین لباسشویی تولید می‌کنند. این حجم از تولید بسیار قابل توجه بوده و نشان می‌دهد که به رغم تبلیغات منفی علیه صنعت لوازم خانگی ایران، پرچم این صنعت بالاست و قادر است در شرایط رکود سرپا بایستد و به تولید خود ادامه دهد. امیدواریم با اجرایی شدن برجام بتوانیم از شرکای تجاری معتبر، قدرتمند و صاحب‏نام خارجی در صنعت لوازم خانگی کشور استفاده کنیم تا بتوانیم محصولاتی را در داخل کشور تولید کنیم که قابلیت صادرات در بازارهای جهانی را داشته باشند.

در حال حاضر آیا صادرات دارید؟

هم اکنون بازارهای خوبی در عراق و افغانستان و برخی کشورهای آفریقایی داریم. حتی برخی از آبگرمکن هایی زودجوش و ظروف ایرانی به کشورهای اروپایی نیز صادر می‌شوند. این صنعت سالانه ۳۰۰ میلیون دلار صادرات دارد که البته با توجه به سرمایه گذاری صورت گرفته قابل توجه نیست.اما معتقدم این ظرفیت وجود دارد که بتوانیم سالانه بیش از ۲میلیارد دلار صادرات لوازم خانگی به سایر کشورهای منطقه و حتی کشورهای اروپایی داشته باشیم. این تفکر در بین صنعتگران کشور در حال همه گیر شدن است که با گرفتن شرکای تجاری قوی به تولید بپردازند. از این رو پیش بینی می‌شود صنعت لوازم خانگی کشور به زودی بتواند به عنوان یکی از پیشران‌های رشد اقتصادی کشور خود را مطرح کند. در حال حاضر برخی از تولیدات خاص ما به کشورهایی صادر می‌شوند که روزگاری مهد این صنایع بوده‌اند. مثلا چرخ خیاطی تولید شده در ایران راهی بازارهای اروپایی شده و مصرف کنندگان آن از کیفیت این محصول رضایت کامل دارند.

سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی در کشور تا چه‌اندازه بر روند کاری صنایع لوازم خانگی تاثیرگذار بوده است؟

سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی جزو وظایف اصلی دولت‌هاست. بنابراین هر اقدامی که در دولت برای گشودن فضای کلان اقتصادی صورت گیرد بر صنایع مختلف تاثیر خواهد گذاشت. آنچه طی سال‌ها صنایع ما را آزار داده، غیرواقعی بودن قیمت ارز و نرخ بالای سود تسهیلات بانکی است. اگر دولت به طور مصنوعی قیمت ارز را پایین نگه دارد، چیزی جز ضرر به تولید ملی وارد نخواهد شد، چرا که واردات به صرفه شده و محصولات مشابه خارجی با قیمت کمتری وارد کشور می‌شوند و تولید کننده داخلی توان رقابتی خود را از دست می‌دهد. بنابراین توصیه اکید به دولت آن است که درجهت واقعی سازی قیمت ارز حرکت کند و اجازه ندهد قیمت انواع ارز به طور مصنوعی پایین نگه داشته شود. از سوی دیگر، با توجه به نیاز صنایع به تامین نقدینگی، لازم است تسهیلات ارزان در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد تا بتوانند از این طریق به توسعه فعالیت‌های خود اقدام کرده و نقدینگی مورد نیازشان را در شرایط رکودی اقتصاد ایران تامین کنند. در حال حاضر دولت یازدهم اقداماتی را در فضای کلان اقتصادی انجام داده که باعث ثبات در تصمیم گیری‌ها شده و تولیدکنندگان می‌توانند در مدت بیشتری به برنامه‌ریزی برای تولیداتشان اقدام کنند که جای تشکر از سیاست‌گذاران اقتصادی دولت دارد. با این حال لازم است برای حمایت از تولید داخل، دولت اصلاحاتی را در ساختار اقتصادی خود انجام دهد و بخش خصوصی نیز بتواند با ارتقای فناوری به تولیدات رقابتی روی آورد. طبیعتا اگر دولت به سمت سیاست‌گذاری‌های درست حرکت کند، بخش خصوصی نیز که می‌خواهد در این بازار بماند تمام تلاشش را به کار خواهد گرفت تا محصولاتی تولید کند که از نظر قیمت و کیفیت با نوع خارجی قابل رقابت باشد.

با توجه به تعداد زیاد تولیدکنندگان لوازم خانگی در کشور، آیا بهتر نیست واحدهای کوچک در واحدهای بزرگ ادغام شوند و هلدینگ‌های معتبری شکل دهند؟

پیشنهاد خوبی است. اگر امروز نزدیک به ۱۰۰۰ واحد تولید لوازم خانگی در کشور به تولید مشغول‌اند، به خاطر صدور بی‌رویه انواع مجوزهای صنعتی است. هم اکنون واحدهایی داریم که سالانه ۱۴ هزار دستگاه انواع لوازم خانگی تولید می‌کنند که این تیراژ اصلا اقتصادی نیست. بهتر است دولت در این زمینه وارد عمل شده و مجوزهای معطل مانده را باطل کرده و مجوزهای جدید را تحت شرایط سخت تری صادر کند. معتقدم اگر چند برند معتبر در داخل به تولید مشغول باشند و حتی با برندهای خارجی ادغام شوند بسیار ارزشمند‌تر از آن است که ده‌ها واحد تولیدی با تیراژهای غیراقتصادی به فعالیت پرداخته و با قیمت تمام شده بالا محصول خود را روانه بازار کنند. تولیدکنندگان ما به خوبی دریافته‌اند که باید براساس نظر مشتریان اقدام به تولید انواع محصولات کنند نه اینکه هرچه را خواستند تولید کرده و بدون در نظر گرفتن سلایق مشتری روانه بازار کنند. امروز در همه جای دنیا مشتری است که تعیین می‌کند محصول موردنظر دارای چه سرویس‌هایی باشد. تولید کنندگان ما در حال پیمودن این راه هستند تا با توجه به نیاز جامعه و تحلیل سلایق مردم بتوانند محصولات متنوعی تولید و روانه بازار کنند.

یکی از مشکلات بزرگ صنایع داخلی ایران خدمات پس از فروش است. به نظر شما چه اقداماتی باید در این زمینه صورت گیرد؟

خدمات پس از فروش دو بعد دارد. اول بعد نظارتی است که دولت مسئول آن است و نباید اجازه دهد هرکس دکانی باز کرده و به نصب و راه‌اندازی و تعمیر لوازم خانگی مشغول باشد. ما در این زمینه ضعف داریم و مردم هم نمی‌توانند تشخیص دهند که کدام تعمیرکار صلاحیت تعمیر کالای مورد نظرش را دارد. بعد دیگر خود تولیدکنندگان هستند که بهتر است سرمایه‌گذاری شان را در امر خدمات پس از فروش انجام داده و با تربیت نیروهای متخصص به ارائه خدمات پس از فروش بپردازند. در صنایع لوازم خانگی کشور هم اکنون نهضت بهبود خدمات رسانی به وجود آمده و پیش بینی می‌شود به زودی شاهد تغییرات جدی در خدمات پس از فرو ش باشیم، چرا که عمده فعالان صنعت لوازم خانگی را بخش خصوصی با انگیزه تشکیل می‌دهند که حاضر نیستند به راحتی بازار خود را از دست بدهند و سعی می‌کنند با بهبود خدمات رسانی به مشتریان حجم فروش خود در بازار داخلی و خارجی را افزایش دهند.

دولت برای بهبود وضعیت تولید و فروش صنایع لوازم خانگی کشور چه کارهایی باید انجام دهد؟

همانطور که اشاره کردم بهتر است دولت با توجه بیشتر به واقعیت ها، لااقل خسارت ناشی از سیاست‌های نادرست خود را به تولیدکنندگان بپردازد. همچنین باید بشدت با قاچاق مبارزه کند، با ابزار تعرفه‌ای به حمایت از تولید داخل بپردازد، در گرفتن مالیات‌ها سخت گیری به عمل نیاورد، فضای پولی کشور را به سمتی ببرد که تسهیلات ارزان در اختیار تولیدکنندگان و سرمایه گذاران صنعت لوازم خانگی قرار گیرد و راه را برای همکاری با شرکای خارجی هموار کند. در این صورت می‌توان گفت دولت به وظایف خود عمل کرده و توانسته به توسعه تولید داخلی کمک کند.