سمانه سلطانی‌پور آرادان تا قبل از مشخص شدن زادگاه رئیس‌جمهور پیشین ایران چندان معروف نبود و بیشتر به‌عنوان یک بخش از شهرستان گرمسار شناخته می‌شد.اما در سال 1390 با تصویب هیات وزیران، این بخش به شهرستان ارتقا پیدا کرد و روی نقشه استان سمنان، شهرستان جدیدی در نزدیکی گرمسار به نام «آرادان» اضافه شد.تا قبل از تقسیمات شهرستانی، جاذبه‌های گردشگری آرادان در زیرمجموعه گرمسار دیده می‌شد، اما چند سالی است که آرادان هم نشان داده در زمینه گردشگری حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد به طوری که آثار تاریخی شاخصی از جمله بازار، تکیه، امامزاده، آب انبار، کاروانسرا، جاذبه‌های طبیعی و... را می‌توان در آرادان دید و بازدید آن را به دیگران توصیه کرد. پیشینه تاریخی:
براساس متون باقیمانده از سفرنامه ناصرخسرو، اردوان اسم قدیم آرادان بوده است که از نام اردوان اشکانی مشتق شده و پس از گذشت زمان به لفظ آرادان مبدل شده است، شهرستان آرادان دارای وسعتی در حدود ۴۳۲۹ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۱۵۵۷۵ نفر براساس سرشماری سال ۱۳۹۰ است، این شهرستان در ۱۵ کیلومتری شهرستان گرمسار واقع شده و از شمال به فیروزکوه، از غرب به گرمسار، از شرق به سرخه و از جنوب به اردستان (استان اصفهان) منتهی می‌شود.
ویژگی‌های جغرافیایی:
این شهرستان دارای آب و هوایی کوهپایه‌ای در مرکز، ییلاقی در شمال و کویری در جنوب شهرستان است.
محصولات عمده کشاورزی، باغی و دامی ‌این شهرستان شامل گندم، پنبه، خربزه، انجیر، گوجه سبز، گردو، زیتون، پرورش دام و طیور و زنبورداری است که به علت بهره‌مندی از دشت‌های حاصلخیز و مشروب شدن به وسیله رودخانه دائمی‌حبله رود یکی از قطب‌های کشاورزی استان محسوب می‌شود.
از جاذبه‌های آرادان می‌توان به امامزاده علی اکبر(ع) با قدمت ایلخانی، امامزاده شاه سلطان نظر(ع)، بازار تاریخی، تپه تاریخی شاه نظر، مسجد جامع و حسینیه، کاروانسرای دهنمک، روستای هدف گردشگری پاده و مناطق نمونه گردشگری رامه و قالیباف اشاره کرد.
اماکن تاریخی و جاذبه‌های دیدنی:
بازار آرادان
این بنا در مرکز شهر آرادان واقع شده و در اوایل دوران قاجار با مصالح خشت و آجر ساخته شده و در اواسط دوران قاجار نماسازی جالبی توسط تاجری از خانواده یغمایی در آن صورت پذیرفته است.
این بنا دارای ۳۱ حجره و دارای سردرهای جنوبی و شمالی زیبایی است که با آجر تراش نماسازی شده است. در میانه بازار یک فضای رو باز و هشت ضلعی قرار دارد و در طرفین بازار برف انداز و بارانداز وجود داشته است.
طاق‌های بنا از نوع جناغی و کاسه پوش و اکثر مغازه‌ها دارای طاق آهنگ است.
این بازار در حال حاضر مورد استفاده مردم است و در سال ۱۳۹۱ توسط اداره میراث فرهنگی مرمت شده است.
§ امامزاده علی اکبر(ع)
بقعه امام‌زاده علی‌اکبر (ع) در جنوب آرادان و در قریه امامزاده علی‌اکبر واقع شده است، یکی از راه‌های دسترسی به این بقعه از سمت جاده گرمسار به آرادان است که در سه راه روستای یاتری علیا وارد روستا شده و میدان دوم روستا به سمت راست میدان ادامه داده تا به قریه امامزاده علی‌اکبر برسیم، تاریخ این بقعه دقیقا قید نشده است ولی بنا بر شواهد و قرائن، قدمت این بقعه به ۸۵۰ سال پیش بازمی‌گردد، گنبد اصلی این بنا ایلخانی است و در دوره قاجار یک رواق، ایوان، جلوخان و هشتی به آن اضافه شده است؛ بقعه و بارگاه با نمای آجری ساخته شده و فاقد هرگونه کاشیکاری است، هم‌اکنون به غیر از زیارتگاه، آرامگاه درگذشتگان آن قریه نیز به‌شمار می‌رود.
امامزاده سلطان شاه نظر
در مرکز شهر آرادان، گنبد و بارگاهی وجود دارد که متعلق به حضرت امامزاده سلطان شاه نظر است. قدمت آن تقریبا ۲۰۰ سال و مربوط به اوایل دوره قاجاریه است.
بقعه دارای طاق‌های جناقی و گنبدی شکل تقریبا مخروطی است. ساختمان بقعه از نظر معماری در نوع خود کم نظیر و داخل گنبد از گچبری‌های زیبا برخوردار است.
تکیه آرادان
تکیه آرادان، درکنار خیابان اصلی در نزدیکی بقعه متبرکه امامزاده سلطان شاه نظر واقع شده است. این تکیه در دوره قاجاریه و برای نمایش تعزیه ساخته شده بود و دارای ارزش تاریخی است. بنا دارای دو در ورودی است که در اصلی و بزرگ آن از سمت خیابان و ورودی دیگر آن از سمت کوچه باز می‌شود. تکیه از حجره‌ها و طاق‌نماها و اتاق‌هایی تشکیل یافته و یک صحن روباز و بزرگ که بلندگاهی به اندازه 4×4 متر که محل نمایش تعزیه است، نیز در آن وجود دارد. این تکیه دارای دو ایوان غربی و شرقی است که ایوان غربی آن در واقع راه دسترسی به تکیه است.
قلعه یاتری علیا
فاصله این قلعه تا مرکز شهرستان آرادان 2 کیلومتر است که همانطور که از نام قلعه مشخص است در روستای یاتری علیا واقع شده است، راه دستری به این بقعه از سمت جاده گرمسار به آرادان است که در سه راه روستای یاتری علیا وارد روستا شده بعد از میدان اول در سمت راست جاده اصلی این قلعه قابل رویت است، نام یاتری یک کلمه ترکی و به معنی خوابگاه ذکر شده است. یاتری در گذشته حکومت‌نشین خوار بوده این قلعه بسیار قدیمی‌بر روی تپه‌ای بنا شده بوده که محدوده آن بسیار وسیع بوده است، صنیع‌الدوله در خصوص این قلعه و ده یاتری می‌نویسد بناهای جدید یاتری از امین‌السلطان محمدجعفر خان نایب خوار ساخته است.
قلعه پاده
قلعه پاده مدخل ورودی روستای پاده است. این قلعه از دور نمایان است و از قسمت جنوب قلعه یک مدخل ورودی بدون دروازه است که احتمالا درب آن سالیان سال پیش از بین رفته است. این قلعه دارای ارتفاعی حدود 14-13 متر و قطر 9 متر است و در قسمت‌های شرقی و شمالی قطر دیوار به 12 متر می‌رسد.قلعه پاده یکی از قلعه‌های دوران اشکانیان است که در نگاه اول می‌توان گفت که بناهای باقیمانده ارتفاع بالای قلعه جدیدتر است و مربوط به دوران اسلامی است که بنای آن خشت و سقف‌های قوسی و طاقچه‌های به عرض 80 80 در باقیمانده اتاق‌ها کاملا مشهود است. همچنین با بررسی بیشتر آثارهای سطحی در روی تپه مشخص می‌شود که از دوران اسلامی سفالینه‌های منقوش و ساده به چشم می‌خورد. بنابراین می‌توان گفت که ساختار موقعیت قلعه پاده با توجه به اینکه در منطقه کویری شرق گرمسار قرار گرفته است یک دژ دیدبانی جهت کنترل مسیر جاده ابریشم (سنگ فرش) بوده است که در فاصله 21 کیلومتری شرق همین قلعه قرار گرفته است و کاروان‌هایی که از مسیر عبور می‌کرده‌اند مورد کنترل قرار می‌گرفتند. طول و عرض قلعه پاده 41×31 ارتفاع 13 الی 14 متر قطر دیوار 12 مترالی 9 متر و داخل محوطه 22×20 متر تعداد اتاق‌های اطراف داخل محوطه با توجه به باقیمانده آثار آن می‌توان گفت در هر طرف پنج اتاق وجود دارد که فقط دیوارهای آن باقی مانده است. در ورودی از قسمت جنوب به طول و عرض 3× 5/2 متر و ارتفاع 80/3 متر است.
آب انبار علی‌آباد
در مجاورت جاده اصلی آرادان به سمنان در ابتدای جاده ارتباطی علی آباد واقع شده که منسوب به دوره قاجار است، معمار آن مرحوم حاج قربان معماریان بوده که از معماران صاحب نام منطقه به شمار می‌رفته است. پوشش پلکانی مخزن، پشت بام راه پله و فرم کلی آن با آجر فرش شده است و همچنین دارای بخشی از پاشیر و راه پله است که سقف آن به‌صورت ضربی با بافت حصیری ساخته شده است.
این آب انبار تمامی مشخصات آب انبارهای منطقه از جمله سردر، پاشیر، مخزن و پوشش مخزن پله‌ای را دارا است. سردر آب انبار دارای آجرکاری‌های کنگره‌ای و در بخشی دیگر اشکال هندسی برجسته است، از دیگر عوامل تزئین بصری به فرم پلکانی پوشش مخزن آن نیز می‌توان اشاره کرد.
آب انبار ده نمک
در روستای ده نمک و کنار کاروانسرای شاه عباسی این روستا قرار دارد، این آب انبار منسوب به دوره قاجار و دارای پاشیر، مخزن و پوشش گنبدی مخزن که به شکل پلکانی ساخته شده است که البته سردری نیز دارد، پلان مخزن همانند اکثر مخازن معمول آب انبارهای منطقه براساس دایره ساخته شده که قطر خارجی آن در حدود ۵/۱۰ متر و عمق آن حدود ۵/۸ متر از سطح زمین است، این آب انبار پوشش گنبدی بر روی مخزن نیز دارد که سطح خارجی آن به‌صورت پلکانی است، مصالح اصلی به‌کار رفته آجر و ملات و با تزئینات حصیری کار شده و همچنین در ساخت مخزن از مصالح سنگ وشفته آهکی با روکش ساروج استفاده شده، لازم به ذکر است دو راه دسترسی یکی در شرق و دیگری در غرب وجود دارد.pic۱
کاروانسرای ده نمک
این کاروانسرا در ۲۰ کیلومتری شرق آرادان بر سر راه قدیمی و تاریخی جاده سنگ فرش بنا شده است. تاریخ احداث آن مربوط به دوره صفویه و در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، کاروانسرا در ارتفاع ۱۰۲۱ متری سطح دریا بنا شده و از نوع کاروانسرای چهار ایوانی محسوب می‌شود، در قسمت جنوبی آن تالاری معروف به نام شاه نشین قرار دارد. این کاروانسرا چهار گوش(مربع) و بنای آن از آجرهای ختایی ساخته شده است و ۲۴ حجره با یک اتاق حدودا ۳×۲ دارد که جهت اسکان مسافران در تابستان و زمستان از آن استفاده می‌شده است. اندرون بنا محوطه بزرگی است که گرداگرد آن اتاق‌های کوچک و یک درب بدون روزن با پوشش آجری دارد و در قسمت شمالی آن یک صحن بزرگ با طاق مشاهده می‌شود. در قسمت پشت ساختمان‌های درون حیاط به‌صورت غلام گردشی طویله‌های بزرگی برای چهار پایان و مکانی برای خواب و پخت و پز دیده می‌شود. نکته مهم و قابل توجه اینکه آب مورد نیاز ساکنان این کاروانسرا به وسیله آب انبارهایی که در کنار جاده قرار داشته، تامین می‌شد. این ساختمان جالب و شگفت‌انگیز از شاهکارهای عصر خود به شمار می‌رود. در بدنه داخل ایوان ورودی از قسمت جنوب جای کتیبه تاریخی است که توسط سارقان اموال فرهنگی به سرقت رفته است. درضلع غربی کاروانسرا یک یخچال قدیمی نیز وجود دارد.
روستای نمونه گردشگری پاده
روستای پاده در ۲ کیلومتری شرق روستای اسلام‌آباد (قلعه خرابه) و ۴ کیلومتری شمال شرقی شهر آرادان و ۱۶ کیلومتری گرمسار واقع شده است. روستای پاده در منطقه کویری استقرار یافته و اقلیم نیمه بیابانی دارد. آب و هوای آن در تابستان گرم و در زمستان سرد است. روستای پاده با پیشینه طولانی، یکی از روستاهای قدیمی استان سمنان است. نام اصلی این روستا در گذشته پایین‌ده بود که به مرور به پاده تبدیل شده است. مردم روستای پاده با گویش الیکایی پاده‌ای سخن می‌گویند؛ مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. مهمترین آثار تاریخی این روستا شامل امامزاده سلطان ابوسعید، حسینیه، مسجد، قلعه، حمام، آب انبار، حوض آب، ساختمان‌های مسکونی قدیمی و... است.مصالح به‌کار رفته در ساخت خانه‌های قدیمی شامل کاهگل، تیرچه‌های چوبی و خشت است که با سقف‌های گنبدی پوشش یافته‌اند. فضاهای درونی خانه‌ها به‌گونه‌ای است که به تمام قسمت‌های جانبی، دید و دسترسی دارند.از رایج‌ترین غذاهای محلی روستای پاده می‌توان به اشکنه اشاره کرد.
رامه
در ۵۵ کیلومتری شمال شرق شهر گرمسار و ۳۰ کیلومتری روستای تاریخی ده نمک واقع شده است، روستاهای رامه و چهار طاق ولزوره منطقه نمونه گردشگری رامه را تشکیل می‌دهد، وجود قلعه‌های قدیمی همچون قلعه ضحاک، چندین قبرستان قدیمی، ظروف سفالی و اشیای عتیقه و سنگ نوشته‌های به دست آمده ودرختان کهنسال گردو و آثار به جا مانده از بناهای بسیار قدیمی نمایانگر سابقه یک‌هزار ساله زندگی دراین منطقه است و نشان می‌دهد این مناطق دارای پیشینه تاریخی دیرینه‌ای هستند.