ایرانیان خارج کشور و فردای تحریم‌ها
غلامحسین شافعی* جمعیت ایرانی‌ها و ایرانی‌تبارهای خارج از کشور حدود ۵ میلیون نفر تخمین زده میشود و البته حدود نیمی از این جمعیت را نسل دوم مهاجران تشکیل می‌دهند. هر چند برخی از آن‌ها برای سهولت تردد و اقامت، از گذرنامه کشور میزبان استفاده می‌کنند، با این حال ویژگی مشترک همه این افراد، علاقه به سرزمین مادری است. این وابستگی عاطفی، یک سرمایه بزرگ ملی است که می‌توان از آن برای توسعه کشور در جنبه‌‌های مختلف کمک گرفت. عمده ایرانیان خارج از کشور را نخبگان علمی، فرهنگی یا اقتصادی تشکیل می‌دهند. به گونه‌ای که جایگاه‌های مناسبی در دانشگاه‌ها و شرکت‌های پیشرو و دانش‌بنیان در اختیار ایرانیان است.
غلامحسین شافعی* جمعیت ایرانی‌ها و ایرانی‌تبارهای خارج از کشور حدود 5 میلیون نفر تخمین زده میشود و البته حدود نیمی از این جمعیت را نسل دوم مهاجران تشکیل می‌دهند. هر چند برخی از آن‌ها برای سهولت تردد و اقامت، از گذرنامه کشور میزبان استفاده می‌کنند، با این حال ویژگی مشترک همه این افراد، علاقه به سرزمین مادری است. این وابستگی عاطفی، یک سرمایه بزرگ ملی است که می‌توان از آن برای توسعه کشور در جنبه‌‌های مختلف کمک گرفت. عمده ایرانیان خارج از کشور را نخبگان علمی، فرهنگی یا اقتصادی تشکیل می‌دهند. به گونه‌ای که جایگاه‌های مناسبی در دانشگاه‌ها و شرکت‌های پیشرو و دانش‌بنیان در اختیار ایرانیان است.
همچنین سرمایه مالی ایرانیان خارج از کشور بیش از ۱۳۰۰ میلیارد دلار برآورد میشود که بخش مهمی از آن، در آمریکا، ترکیه، امارات متحده و چین سرمایه‌گذاری شده است. البته ثروت اصلی مهاجران ایرانی را تخصص و ارتباط با صنایع و بازارهای جهانی تشکیل می‌دهد که نقش آن، به مراتب بیش از سرمایه مالی است.
زمانی که تحریم‌ها شدت گرفت، حتی ایرانیان خارج از کشور نیز برای مراوده علمی و تجاری با ایران با محدودیت‌های متعددی مواجه شدند، با این حال به دلیل انگیزه‌های وطن‌دوستانه، کمپین‌های ضدتحریم در کشورهای مختلف جهان و با پیگیری ایرانیان مقیم آن کشورها شکل گرفت که در این کمپین‌ها، نخبگان دانشگاهی و بازرگانی کشورهای میزبان نیز مشارکت فعالی داشتند و می‌توان این نوع تلاش‌‌ها را، کمک موثری برای دستگاه دیپلماسی کشور به شمار آورد، به ویژه آنکه در جهان کنونی، دیپلماسی غیررسمی به وسیله افکار عمومی، نقشی به مراتب موثرتر از دیپلماسی رسمی یافته است.
تحریم‌های غیرمنصفانه علیه اقتصاد ایران، با پیگیری دولت تدبیر و امید و پشتیبانی همه‌جانبه رهبری و مردم، رو به پایان است. به همین دلیل، وقت آن است که اقتصاد ایران خود را برای فردای تحریم‌ها آماده کند.ایرانیان خارج از کشور همان‌طورکه در جریان ترسیم چهره غیرمنصفانه تحریم‌ها به مردم جهان تلاش‌های موفقیت‌آمیزی داشتند، می‌توانند در نوسازی اقتصاد ایران پس از تحریم‌ها نیز نقش‌آفرین باشند.
تحریم‌ها از یکسو باعث از دست دادن نسبی برخی از بازارهای صادراتی شدند که بازپس گرفتن این بازارها کار بسیار دشواری است، چون رقبایی که سال‌ها منتظر چنین موقعیتی بودند تا مشتریان کالاهای صادراتی ایران را به سوی خود جلب کنند، به راحتی عقب‌نشینی نمی‌کنند.از سوی دیگر برخی از صنایع کشور برای تامین مواداولیه یا ماشین‌آلات جدید، به تامین مالی و همکاری فنی احتیاج دارند که بهره‌گیری از منابع خارج از کشور، میتواند سرعت افزایش کمی و کیفی تولیدات آن‌ها را افزایش دهد.
طبیعی است که ایرانیان خارج از کشور به دلیل پیوند دوجانبه اقتصاد و فرهنگ ایران با کشور محل سکونت و کسب‌وکار خود می‌توانند نقش موثری در توسعه همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه داشته باشند. شناخت ظرفیت‌های جهانی برای همکاری با اقتصاد ایران، تقویت فضای اعتماد متقابل، همچنین مشارکت در تامین مالی از مهم‌ترین اقدام‌هایی است که مهاجران ایرانی می‌توانند برای بهبود فضای کسب‌وکار در ایران انجام دهند.
حدود دو دهه پیش و با پایان جنگ تحمیلی، نظریه بازگشت ایرانیان خارج از کشور مطرح شد. اما این نظریه در عمل موفقیت چندانی نداشت. در همان روزها رهبر معظم انقلاب تاکید کردند که به‌جای این برنامه، بهتر است پیوند فرهنگی و عاطفی مهاجران ایران با سرزمین و زبان مادری مورد نظر قرار گیرد. از دید ایشان، یک استاد ایرانی که در کشوری دیگر به تدریس و تحقیق می‌پردازد و امکان جدایی یکباره از محیط کارش وجود ندارد، چنانچه یکی دو ماه هم به دانشگاه‌های ایران رفت‌وآمد کند چه بسا خدمات او موثرتر از بازگشت کامل به کشور باشد.
اکنون و در آستانه پایان تحریم‌ها، بار دیگر این دیدگاه‌ها میتواند مورد توجه و بررسی قرار گیرد. به نظر می‌رسد با مجموعه نکات ذکر شده، ایرانیان مهاجر در کشور مقصد، بتوانند خدمات بهتری به اقتصاد ایران عرضه کنند تا آنکه بخواهیم به بازگشت جمعی آن‌ها به کشور فکر کنیم.
اما نکته اینجا است که روابط اقتصادی و فنی آن‌ها با داخل کشور، باید دارای مکانیزمی اساسی باشد که در این زمینه، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به عنوان مهم‌ترین تشکل اقتصادی بخش خصوصی کشور، میتواند نقش ارتباطی ویژه‌ای را ایفا کند.در سفرهای چند ماه اخیر هیات‌های اقتصادی اتاق ایران به کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی مذاکرات خوبی با ایرانیان خارج ازکشور انجام گرفت که شاهد علاقه شدید آن‌ها به برقراری ارتباط‌های اقتصادی موثرتر با داخل کشور بودیم، در همین ارتباط سازوکارهای مناسب برای جمع‌آوری دیدگاه‌ها و ظرفیت‌های آن‌ها در اتاق ایران در شرف تدوین است.
با تهیه این چارچوب اتاق ایران میتواند پل ارتباطی بین سرمایه‌گذاران، صاحبان تکنولوژی، اندیشمندان و بازرگانان بخش خصوصی دو سوی مرز باشد و از این طریق به سهم خود در زمینه شکوفایی استعدادها، رشد اقتصادی و ارتقای جایگاه ایران زمین در جهان کوشش کند.
*رئیس اتاق بازرگانی ایران
همچنین سرمایه مالی ایرانیان خارج از کشور بیش از ۱۳۰۰ میلیارد دلار برآورد میشود که بخش مهمی از آن، در آمریکا، ترکیه، امارات متحده و چین سرمایه‌گذاری شده است. البته ثروت اصلی مهاجران ایرانی را تخصص و ارتباط با صنایع و بازارهای جهانی تشکیل می‌دهد که نقش آن، به مراتب بیش از سرمایه مالی است.
زمانی که تحریم‌ها شدت گرفت، حتی ایرانیان خارج از کشور نیز برای مراوده علمی و تجاری با ایران با محدودیت‌های متعددی مواجه شدند، با این حال به دلیل انگیزه‌های وطن‌دوستانه، کمپین‌های ضدتحریم در کشورهای مختلف جهان و با پیگیری ایرانیان مقیم آن کشورها شکل گرفت که در این کمپین‌ها، نخبگان دانشگاهی و بازرگانی کشورهای میزبان نیز مشارکت فعالی داشتند و می‌توان این نوع تلاش‌‌ها را، کمک موثری برای دستگاه دیپلماسی کشور به شمار آورد، به ویژه آنکه در جهان کنونی، دیپلماسی غیررسمی به وسیله افکار عمومی، نقشی به مراتب موثرتر از دیپلماسی رسمی یافته است.
تحریم‌های غیرمنصفانه علیه اقتصاد ایران، با پیگیری دولت تدبیر و امید و پشتیبانی همه‌جانبه رهبری و مردم، رو به پایان است. به همین دلیل، وقت آن است که اقتصاد ایران خود را برای فردای تحریم‌ها آماده کند.ایرانیان خارج از کشور همان‌طورکه در جریان ترسیم چهره غیرمنصفانه تحریم‌ها به مردم جهان تلاش‌های موفقیت‌آمیزی داشتند، می‌توانند در نوسازی اقتصاد ایران پس از تحریم‌ها نیز نقش‌آفرین باشند.
تحریم‌ها از یکسو باعث از دست دادن نسبی برخی از بازارهای صادراتی شدند که بازپس گرفتن این بازارها کار بسیار دشواری است، چون رقبایی که سال‌ها منتظر چنین موقعیتی بودند تا مشتریان کالاهای صادراتی ایران را به سوی خود جلب کنند، به راحتی عقب‌نشینی نمی‌کنند.از سوی دیگر برخی از صنایع کشور برای تامین مواداولیه یا ماشین‌آلات جدید، به تامین مالی و همکاری فنی احتیاج دارند که بهره‌گیری از منابع خارج از کشور، میتواند سرعت افزایش کمی و کیفی تولیدات آن‌ها را افزایش دهد.
طبیعی است که ایرانیان خارج از کشور به دلیل پیوند دوجانبه اقتصاد و فرهنگ ایران با کشور محل سکونت و کسب‌وکار خود می‌توانند نقش موثری در توسعه همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه داشته باشند. شناخت ظرفیت‌های جهانی برای همکاری با اقتصاد ایران، تقویت فضای اعتماد متقابل، همچنین مشارکت در تامین مالی از مهم‌ترین اقدام‌هایی است که مهاجران ایرانی می‌توانند برای بهبود فضای کسب‌وکار در ایران انجام دهند.
حدود دو دهه پیش و با پایان جنگ تحمیلی، نظریه بازگشت ایرانیان خارج از کشور مطرح شد. اما این نظریه در عمل موفقیت چندانی نداشت. در همان روزها رهبر معظم انقلاب تاکید کردند که به‌جای این برنامه، بهتر است پیوند فرهنگی و عاطفی مهاجران ایران با سرزمین و زبان مادری مورد نظر قرار گیرد. از دید ایشان، یک استاد ایرانی که در کشوری دیگر به تدریس و تحقیق می‌پردازد و امکان جدایی یکباره از محیط کارش وجود ندارد، چنانچه یکی دو ماه هم به دانشگاه‌های ایران رفت‌وآمد کند چه بسا خدمات او موثرتر از بازگشت کامل به کشور باشد.
اکنون و در آستانه پایان تحریم‌ها، بار دیگر این دیدگاه‌ها میتواند مورد توجه و بررسی قرار گیرد. به نظر می‌رسد با مجموعه نکات ذکر شده، ایرانیان مهاجر در کشور مقصد، بتوانند خدمات بهتری به اقتصاد ایران عرضه کنند تا آنکه بخواهیم به بازگشت جمعی آن‌ها به کشور فکر کنیم.
اما نکته اینجا است که روابط اقتصادی و فنی آن‌ها با داخل کشور، باید دارای مکانیزمی اساسی باشد که در این زمینه، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به عنوان مهم‌ترین تشکل اقتصادی بخش خصوصی کشور، میتواند نقش ارتباطی ویژه‌ای را ایفا کند.در سفرهای چند ماه اخیر هیات‌های اقتصادی اتاق ایران به کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی مذاکرات خوبی با ایرانیان خارج ازکشور انجام گرفت که شاهد علاقه شدید آن‌ها به برقراری ارتباط‌های اقتصادی موثرتر با داخل کشور بودیم، در همین ارتباط سازوکارهای مناسب برای جمع‌آوری دیدگاه‌ها و ظرفیت‌های آن‌ها در اتاق ایران در شرف تدوین است.
با تهیه این چارچوب اتاق ایران میتواند پل ارتباطی بین سرمایه‌گذاران، صاحبان تکنولوژی، اندیشمندان و بازرگانان بخش خصوصی دو سوی مرز باشد و از این طریق به سهم خود در زمینه شکوفایی استعدادها، رشد اقتصادی و ارتقای جایگاه ایران زمین در جهان کوشش کند.
*رئیس اتاق بازرگانی ایران
ارسال نظر