معرفی شبکه بانکی ایران

دکتر پرویز عقیلی

مدیرعامل بانک خاورمیانه

مطرح شدن کمپین معرفی اقتصاد ایران به سرمایه‌گذاران خارجی، پیشنهادی مفید و سازنده است؛ اما در مورد استفاده از هشتگ‌های اقتصادی در امور مربوط به شبکه بانکی باید به چند موضوع توجه شود. در حال حاضر یکی از اموری که باعث شده بسیاری از بانک‌های خارجی روابط خود را با بانک‌ها و موسسات مالی ایرانی از سر نگیرند، اتهاماتی است که در رابطه با پولشویی و تامین مالی تروریسم و عدم رعایت استانداردهای بانکداری به نظام بانکی ایران وارد شده است.

در حال حاضر بانک‌های خارجی، از اقدامات انجام شده در ایران در رابطه با مبارزه با پولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم باخبر نیستند. بنابراین در درجه اول باید ثابت کنیم که منابع بانک‌ها برای تامین مالی تروریسم مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. بانک‌های ایرانی باید واحدی مجزا و خبره داشته باشند تا با آشنا کردن بانک‌های خارجی و مسوولان آنها با وضعیت مبارزه با پولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم در کشور، ایران را از فهرست کشورهایی که سیستم بانکی آنها قابل اعتماد نیست، خارج کنند. جا انداختن این مسائل بسیار اهمیت دارد و با توجه به میزان حساسیت بانک‌های جهان درباره دو نکته یاد شده، باید از همه نیروی فکری و مادی و تبلیغاتی برای کسب اطمینان بانک‌های خارجی استفاده کنیم. البته نباید انتظار داشته باشیم در یک مدت کوتاه، منابع پولی و ارزی خارجی به ویژه از طرف بانک‌ها به ایران سرازیر شود. بنابراین بهتر است در عین حال که داریم سعی می‌کنیم کمبودهای خود را برطرف کنیم، در راه نجات اقتصاد کشور به جای تحت فشار قرار دادن سیستم بانکی برای تامین مالی بنگاه‌ها، به فکر استفاده از ابزارهای نوین مالی باشیم. دولت می‌تواند با استفاده از اعتبار مالیاتی به شرکت‌های تولیدی کمک کند. در واقع با توجه به اظهارنامه مالیاتی بنگاه‌ها، می‌توان به آنها اجازه انتشار اوراق مرابحه داد؛ اوراقی یک‌ساله که برای تامین سرمایه در گردش بنگاه‌ها استفاده خواهد شد.

استفاده از این ابزار و تزریق نقدینگی به بنگاه‌ها، اثر قابل توجهی در ایجاد اشتغال خواهد داشت. به‌عنوان مثال اگر یک بنگاه بزرگ در بازار استقراضی اوراقی با نرخ بهره ۲۵ درصد بفروشد، در شرایطی که نرخ سود بانکی۲۰-۱۸درصد است، منطق سرمایه‌گذاری حکم می‌کند به سمت بازاری حرکت شود که سود بیشتری می‌دهد. پس مردم به جای آنکه پول خود را به‌عنوان سپرده به بانک بسپارند، آن را به بازار استقراضی می‌آورند و اوراق شرکت‌های بزرگ را خریداری می‌کنند. در این شرایط پول سپرده‌گذار در بانک از حساب سپرده مشتری به حساب اوراق که حساب جاری شرکت ناشر است، منتقل می‌شود؛ بدون آنکه پولی از سیستم بانکی خارج شود. به عبارتی شرکت ناشر اوراق، پول دریافتی را در سیستم بانکی و حساب جاری، سپرده‌گذاری کرده و خرید کالا و دیگر هزینه‌های خود را از آن طریق انجام می‌دهد. عملا پولی از سیستم بانکی خارج نمی‌شود. تولید شرکت‌های بزرگ هم با این عملیات افزایش می‌یابد و با بازگشت منابع به سیستم بانکی فضا برای دسترسی بهتر بنگاه‌های کوچک و متوسط به منابع بانکی فراهم می‌شود. از این طریق نرخ سود در سیستم بانکی کاهش می‌یابد و علاوه‌بر آن تامین مالی بنگاه‌های بزرگ از طریق بازار بدهی انجام می‌شود تا از بار سنگین تامین مالی بر دوش بانک‌ها نیز کاسته شود.