عمیق تر از جشن ها فکر کنیم

دنیای اقتصاد- رییس دانشکده حفاظت و مرمت دانشگاه هنر اصفهان گفت: در حفاظت از آثار تاریخی باید بیش از هر چیز به روح اثر توجه شود. شهریار ناسخیان، اضافه کرد: برگزاری رویدادهایی مانند نکوداشت هفته اصفهان، اتفاقات خوب و مثبتی است؛ اما باید عمیق تر فکر کرد.

ناسخیان گفت: حیف است کشوری مانند ایران و شهری مانند اصفهان، با معماری قوی و تکنولوژی های ساختاری، اثری داشته باشد و کشورهای حاشیه خلیج فارس و یا آسیای میانه آن ها را زودتر از ما ثبت کنند؛ یا در مورد میراث معنوی هم چنین اتفاقی بیفتد. البته ایران بسیار غنی است، این کشورها نیز زمانی جزیی از ایران بوده اند، ولی با این وجود حیف است که آثار تاریخی ما با نام ایران ثبت نشود. اگر غفلت کنیم کشورهایی مانند تاجیکستان، ارمنستان، آذربایجان و کشورهای حاشیه خلیج فارس و ترکیه زودتر به فکر ثبت آثاری مانند بادگیرهای ایران و نظایر آن خواهند افتاد، نظیر این اتفاق برای چوگان افتاد و هرچند پرونده ایران برای ثبت چوگان در یونسکو در حال بررسی است، اما به طور کلی درباره حفاظت از آثار ملموس(مادی) و ناملموس(معنوی) باید بیشتر و عمیق تر فکر کنیم. ناسخیان به عدم ورود افراد غیرمتخصص به بافت های تاریخی اصفهان اشاره نمود و خاطرنشان ساخت: بافت های تاریخی ما مشکلات بسیاری دارند، مشکلات آن ها نیز در مهاجرت ها و مدیریت غلط است، در بی دقتی و سهل انگاری است، در عدم شناخت ارزش های تاریخی است، در ساخت و سازهایی است که توسط افراد نابلد انجام می شود. ما معمارانی بسیار قوی داریم، ولی همه آن ها تخصص ورود به بافت تاریخی را ندارند؛ یعنی معماری آن ها از جنس بافت های تاریخی نیست. اگر ما بدانیم که میراث تاریخی ارزش و برای دنیا دغدغه است و اهمیت بسیار دارد، نخواهیم گذاشت حتی یک سانتی متر این بافت ها را کسی طراحی کند که تخصص آن را ندارد. در این بافت ها باید با حساسیت رفتار کرد.

فردی که پیر می شود هرگونه عمل جراحی بر روی او باید محتاطانه صورت گیرد، ولی فرد جوان را راحت تر عمل می کنند. پس بافت های نوساز و جدید و اقماری، خیلی راحت تر با آن برخورد می شود و هر کسی می تواند در آن ورود کند، ولی بافت های تاریخی از این جهت که حاصل اصالت و تاریخ و قدمت و معناست، هرکسی اجازه ورود و اظهار نظر در این حوزه را ندارد. رئیس دانشکده حفاظت و مرمت، ادامه داد: شهروندان باید از این موضوع آگاهی داشته باشند که زندگی در خانه های تاریخی نسبت به آپارتمان نشینی چقدر از کیفیت و آرامش بیشتری برخوردار است. اگر تفهیم بشود، اگر به آن ها آموزش داده شود، اگر فرهنگ سازی شود، قطعاً این تخریب ها به حداقل خود می رسد. از سویی دیگر، عده بسیاری نیز از این ارزش ها آگاهی دارند، ولی مبحث قدرت مالی شان مطرح می شود. خانه های بسیاری در اصفهان وجود دارد که می توانند الگو باشند. در بافت جلفا که دانشکده حفاظت و مرمت در آن واقع است، خانه هایی بودند که دیگر نیست و دیگر نمی توان آن ها را برداشت کرد و دیگر اثری از آن نیست. حیف است که این مفاهیم و ساختارهاو الگوها از بین برود. زمانی که این الگوها از بین برود، به تبع آن ها الگوهای رفتاری نیز از بین می رود.

بخش خصوصی می تواند بسیار موثر باشد. خود من غیرمستقیم مطلع هستم که بخش خصوصی قصد دارد تعدادی از این خانه ها را خریداری کرده و تغییر کاربری دهد، ولی با مالکان به توافق نمی رسند. در این باره نیز باید نظام مدیریت ما ورود کند و تعاملی میان مالکان و خریداران داشته باشد. شکی نیست که بخش خصوصی می تواند بسیار کمک کند؛ ولی هنوز این موضوع فرهنگ سازی نشده است. اگر میراث فرهنگی به لحاظ بودجه ای توانایی خرید ندارد، می تواند بخش خصوصی را تحریک کند و این در جهان رسم است و منحصر به ما نیست و در بسیاری نقاط بخش خصوصی بافت های تاریخی را حفاظت کرده است. استادیار دانشکده مرمت به وجود حدود ۶ هزار هکتار بافت با ارزش در اصفهان اشاره نمود و گفت: ۶ هزار هکتار بافت تاریخی در اصفهان برای شهر و مملکت ما افتخار است. باید درباره اش فکرکنیم، برنامه ریزی کنیم. اصفهان شهر بزرگی است اما این مقدار بافت تاریخی که در قلب شهر است اکنون نیمه جان است، باید از تجربیات دیگر کشورها استفاده کرد و این قلب را احیا نمود. من اساساً مردم را به عنوان مقصر درجه اول در تخریب بافت های تاریخی نمی دانم؛ اما باید آگاهشان کرد و به این درجه کمال رساندشان که تاریخ ارزش دارد. ما باید احساس ارزش را در آن ها تحریک و مدیریت نماییم.