در سلسله نشست‌های «گفتمان شهر» با موضوع «مشهد؛ اقتصاد زیارت یا اقتصاد تجارت» مطرح شد؛
غلبه معیارهای اقتصادی بر اقتضائات فرهنگی
دنیای اقتصاد، گروه اجتماعی- ششمین نشست گفتمان شهر با موضوع «مشهد؛ اقتصاد زیارت یا اقتصاد تجارت» پنجشنبه هفته گذشته با هدف گفت‌وگویی کردن مسائل شهری مشهد در پژوهشکده ثامن برگزار شد. در این نشست حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و حجت‌الاسلام محمدحسین حسین‌زاده بحرینی، نماینده مردم مشهد و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به بررسی جایگاه مشهد از منظر اقتصاد زیارتی و همچنین تفاوت این نوع اقتصاد با اقتصاد تجارت پرداخته و نظرات خویش را دراین‌باره بیان کردند.
دنیای اقتصاد، گروه اجتماعی- ششمین نشست گفتمان شهر با موضوع «مشهد؛ اقتصاد زیارت یا اقتصاد تجارت» پنجشنبه هفته گذشته با هدف گفت‌وگویی کردن مسائل شهری مشهد در پژوهشکده ثامن برگزار شد. در این نشست حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و حجت‌الاسلام محمدحسین حسین‌زاده بحرینی، نماینده مردم مشهد و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به بررسی جایگاه مشهد از منظر اقتصاد زیارتی و همچنین تفاوت این نوع اقتصاد با اقتصاد تجارت پرداخته و نظرات خویش را دراین‌باره بیان کردند.
حفظ میراث فرهنگی مشهد، مستلزم تشکیل شورای ملی راهبردی است
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: پدیده خرید سوغات، حمل و نقل زائران، ساخت مسکن برای زائر، بازار برای پاسخگویی به مایحتاج زوار و گردش مالی ناشی از زیارت همه تحت اقتصاد زیارت تعریف می‌شود. حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی‌مقدم اظهار کرد: اقتصاد زیارت به معنای همان واقعیت میدانی است که متناسب با زیارت اتفاق می‌افتد. در مقابل اقتصاد زیارت، اقتصاد تجارت قرار دارد که هدف از آن سودآوری با نگاه حداکثر سود و منفعت است، لذا اصطلاح «اقتصاد زیارت» پارادوکسیکال نیست. مصباحی‌مقدم خاطرنشان کرد: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در مشهد طرح توسعه حرم شکل گرفت، در آن زمان ولیان استاندار وقت بر این باور بود که حرم مطهر در شرایط و محدوده‌ای قرار گرفته که امکان تنفس لازم برای زائران نیست. از این رو روشی را در بافت پیرامونی حرم اتخاذ کرد که در نوع خود بدترین روش بود.
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: با تحولاتی که از سال ۱۳۷۲ آغاز شد این تحولات به نوعی زیر و رو کردن شرایط و اقتصاد اطراف حرم مطهر رضوی بود که نقایصی به همراه داشت، حال آن که باید حقوق زائران و مجاوران به دقت رعایت می‌شد که متاسفانه این امر محقق نشد. مردم در یک فضای اجبار و اکراه قرار گرفتند که با نارضایتی مجبور به ترک خانه‌های خویش شدند، قشری که ۳ وعده نماز خود را در حرم اقامه می‌کردند و با علاقه خاصی به اطراف حرم جذب شده بودند، متاسفانه تملک اراضی بافت پیرامونی حرم به‌گونه‌ای بود که منجر شد برخی از شدت غصه سکته کنند. وی با بیان اینکه متاسفانه به برخی از محلات قدیمی مشهد همچون نوغان با سابقه بیش از هزار سال کم‌توجهی شده است، خاطرنشان کرد: برای جلوگیری از تخریب‌ها باید طرح و نقشه بنیادی جهت‌دار و هدف‌دار متناسب با اوضاع و احوال شکل گیرد اما اتفاقی که در عرصه عمل افتاد بدون توجه به میراث فرهنگی بود.
حفظ میراث فرهنگی مشهد در گرو تشکیل شورای راهبردی است
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: موسسات مالی و اعتباری که به‌طور عمده در مشهد وجود دارد، موید آن است که بازرسی درست و قانونمندی در مشهد شکل نگرفته، از این رو این مسائل باید مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرد. بنده معتقد هستم که باید یک شورای راهبردی تشکیل شود که این شورا با نگاه ملی و با استفاده از شخصیت‌هایی که معتقد به حفظ میراث گذشته در ابعاد جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی هستند، تشکیل شود تا آینده‌نگری‌هایی نسبت به شهر مشهد صورت گیرد.
مصباحی‌مقدم ادامه داد: اعضای این شورای راهبردی باید در سطح ملی باشد، همچنین می‌توان از شخصیت‌های ایرانی که خارج از ایران زندگی می‌کنند که به امام رضا (ع)، میراث فرهنگی، معماری ایرانی و اسلامی علاقمند هستند در این زمینه استفاده کرد، این افراد باید عضو دائم این شورا باشند. مصباحی مقدم افزود: به تصور بنده باید سیاستگذاری بلندمدتی درخصوص مشهد اتخاذ شود که با آمد و شد دولت‌ها، شورای شهر و شهرداری‌ها دستخوش تغییر نشود. وی ادامه داد: آن چیزی که بافت پیرامونی حرم را معنادار کرده، مردم ساکن این بافت است، بنابراین به منظور حفظ این بافت در گام نخست باید به تثبیت این وضعیت و در گام دوم به تغییر و سیاستگذاری درخصوص وضعیت فعلی پرداخت، هنوز حضور مردم در این بافت معنادار است، اگر این حضور حفظ شود مشکلات در قالب نو حل خواهد شد.
منطقه ثامن به یک منطقه توریستی بی‌هویت تبدیل شده است
حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدحسین حسین‌زاده بحرینی که دیگر سخنران این نشست بود، اظهار کرد: ما منطقه اطراف حرم را سلب هویت کردیم، به‌طوریکه منطقه ثامن به یک منطقه توریستی بی‌هویت تبدیل شده که این بزرگترین خطر است. ساکنان قدیمی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی هم جزو این بافت محسوب می‌شوند؛ مدارس علمیه هم از این قاعده مستثنی نیستند. این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: یکی از معانی خوب و کاربردی اقتصاد آن است که اقتصاد را «دانش قیمت تمام‌شده» بدانیم با این تعریف موضوعات مادی و غیرمادی زیر چتر اقتصاد قرار می‌گیرند. وی تصریح کرد: مشهد یک شهر متفاوت است، حال مشکلی که وجود دارد آن است که مسئولان شهری و استانی هم به این امر باور ندارند که مشهد تافته جدابافته‌ای است، درحالیکه واقعا مشهد تافته جدابافته است.
اقتصاد زیارت واژه غلطی نیست
بحرینی خاطرنشان کرد: تحول‌آفرینی ماموریت مشهد در منظومه جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی است. حال سوال این است که اگر مشهد در منظومه کشور ما باشد یا نباشد چه تفاوتی می‌کند؟ میلیون‌ها انسان که به حرم وارد می‌شوند، در فضای مشهد قرار می‌گیرند و تغییر نقش می‌دهند. این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اگر برای مشهد مقدس هزینه‌ای صورت گیرد این امر می‌تواند گام موثری در توسعه معنویات باشد، افزود: اقتصاد زیارت اصولا واژه غلطی نیست و نباید اینگونه تصور شد که استفاده از این واژه ما را به بی‌راهه خواهد برد. حال اگر مقصود از اقتصاد زیارت تحول آفرینی نباشد قطعا به بی‌راهه خواهیم رفت. بنده گفته مسئولان مبنی بر کم شدن ماندگاری زائر در مشهد را صحیح می‌دانم اما اینکه مسئولان معتقد هستند که حضور بیشتر زائر در مشهد موجب می‌شود عایدی ما از این حضور بیشتر شود را غلط می‌دانم، چراکه این رویکرد، کسب درآمد را بر مقوله زیارت ارجح می‌داند. ما باید به ماندگاری زائر از آن جهت توجه کنیم که بیشتر تحول‌آفرینی شود. بحرینی خاطرنشان کرد: در بافت پیرامونی حرم، معیارهای اقتصادی بر اقتضائات فرهنگی غلبه کرده و ما دچار انحراف شده‌ایم؛ حال باید یک تصمیم عاجل و قاطع در این زمینه حاصل شود. وی با بیان اینکه بنده طرح ۳ بخشی ویژه بافت پیرامونی حرم را به حجت‌الاسلام رئیسی؛ تولیت آستان قدس رضوی ارائه کردم، تصریح کرد: ایشان عنوان کردند که ما این طرح را قبول داریم و آن را اجرا می‌کنیم.
مسئول 1000 سال آینده اطراف حرم هستیم
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: نباید اینگونه تصور کنیم که ما تنها مسئول امروز بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی هستیم. بنده به تمامی مسئولان گفته‌ام که ما مسئول هزار سال آینده اطراف حرم هستیم اما نباید این نکته را از یاد برد که اراضی اطراف حرم مطهر رضوی قابل آزادسازی است. بحرینی یادآور شد: من برای اعضای شورای شهر و شهرداری قدیم استدلال کردم که اگر روند بلندمرتبه‌سازی ادامه یابد چه مشکلی به‌وجود می‌آید حال اگر پس از ۱۰ سال متوجه شویم که اشتباه کردیم، می‌دانید باید چه هزینه‌ای برای جبران این خسارت متحمل شویم؟ این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی افزود: مجتمع‌های تجاری بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی به تدریج ارزش افزوده‌شان افزایش می‌یابد حال اگر در شرایط فعلی جلوی این روند گرفته نشود ارزش افزوده این واحدها بیشتر خواهد شد و دیگر آستان قدس رضوی درصورت لزوم توسعه حرم به موازات افزایش زائران قادر نخواهد بود این واحدها و مجتمع‌ها را تملک کند.
این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه بنده معتقد هستم نباید خدمات گران به زائران داده شود، تصریح کرد: آستان قدس رضوی اراضی پراکنده زیادی دارد از آن جاییکه ۷۰ درصد زمین‌های مشهد از آن آستان قدس است، به اعتقاد من می‌تواند زمین‌های خود را در بافت پیرامونی حرم تجمیع و سایر زمین‌های خود را واگذار و سپس شورای راهبردی تعیین کند که در زمین‌های تملک شده چه اتفاقی باید حاصل شود. این درحالی است که اگر آستان قدس این زمین‌ها را به سرمایه‌گذار واگذار کند همه چیز از بین خواهد رفت، اگر خردمندانه وارد این موضوع شویم بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. وی با اشاره به نامه رهبری در پاسخ به نامه کازرونی اظهار کرد: رهبری محوریت بافت پیرامونی را به آستان قدس محول کرده بود از این رو در سال‌های ابتدایی پروژه آستان قدس باید محور فکری این اقدام می‌بود که متاسفانه شاهد این امر نبودیم بلکه شاهد مالکیت مطلق شهرداری در منطقه ثامن بودیم. بحرینی افزود: آستان قدس رضوی تاکنون از اختیارات خود برای جلوگیری از روند بلندمرتبه‌سازی بافت پیرامونی استفاده کرده است. تمام تصمیمات در شهرداری اتخاذ می‌شد حتی این تصمیمات هم از سوی شورای شهر نبوده است حال آنکه باید قوه عاقله از بالا به این امر نظارت داشته باشد.
ارسال نظر