بهنام ناصح

دوستی با کلمه، داستان و شعر آن هم در حال و هوای بهاری، عالمی دیگر دارد؛ دنیایی که فقط سرمستان چشیده از باده کتاب آن را با تمام وجود درک می‌کنند. در این مجال نگاهی می‌اندازیم به برخی آثار تازه به چاپ رسیده در حوزه‌ ادبیات تا با شما به اشتراک بگذاریم لذتی که از کشف کلمات برده‌ایم.

«آشویتس» همیشه یادآور نام بازداشتگاه دهشتناکی بوده که نازی‌ها برای نسل‌کشی از آن استفاده می‌کردند اما این بار این نام به‌صورت خصوصی‌اش عنوان کتاب شعری از حسن همایون قرار گرفته است. تازه‌ترین اثر این شاعر و روزنامه‌نگار با نام «آشویتس خصوصی من» از سوی نشر چشمه به چاپ رسیده. کتاب «آشویتس خصوصی من» در سه فصل «شکنجه‌شده‌ها»، «عاشقانه‌هایی ناتمام برای آنا» و «خرده‌روایت‌هایی از هراس و انزوا» تدوین شده است؛ البته عنوان‌های فصل‌ها از نگاه شاعر قراردادی است و لزوما به این معنا نیست که فصل دوم اثر روایتی صرفا عاشقانه است و دیگر فصل‌ها نه، زیرا به اعتقاد او ایجاد دوگانه‌ شعر‌های اجتماعی و شعر‌های عاشقانه که در فضای ادبیات رایج شده است، آدرس غلط دادن به مخاطب است. در شعر «جاده سرد و برفی» این کتاب می‌خوانیم: «کمکم کن/ این جاده سرد و برفی را بردارم/ تا بزنم و درست میانه یک روز آفتابی پهن کنم/ بعد سایه سپیدارهای بلندی را در حاشیه‌اش ردیف کنم/ کمکم کن/ انگشت اشاره‌ام را در تاریکی فروکنم، بچرخانم/ تا دوردست‌ترین روشنایی را با چشمانت ببینم/ کمکم کن یعنی کلمه‌ها را/ از لای سطرها و لب‌هایم بردار/ یعنی که سیاهی‌ها را با سرانگشت‌هایت سپیدِ سپید کن/ یعنی...» مجموعه شعر «آشویتس خصوصی من» در ۱۷۵ صفحه به قیمت ۱۴هزار تومان منتشر شده است.

سرگذشت سراینده معروف‌ترین سرود وطنی

کمتر کسی است که سرود «ای ایران» را با صدای بنان بشنود و لحظاتی تجربه عشق به میهن را با تمام وجود درک نکند. از میان مثلث سازنده این سرود - روح‌الله خالقی (آهنگساز)، غلامحسین بنان (خواننده) و حسین گل‌‌گلاب (سراینده)- متاسفانه عموم مردم شناخت کمتری از ضلع سوم آن دارند. انتشار کتاب «مرز پرگهر» از این‌رو در شناساندن این ادیب نقش به‌سزایی ایفا می‌کند. این کتاب ضمن معرفی و شرح زندگی او همراه با هشتاد عکس دیده نشده از روح الله خالقی،کلنل وزیری، بنان، ابوالحسن صبا، عبدالعلی وزیری و یحیی معتمد وزیری (مشهور به نوذر در برنامه گلها) و مقدمه بانو سیمین بهبهانی از استادش دکتر حسین گل گلاب در بخش‌های مختلف تدوین شده است. کتاب «مرز پرگهر» به کوشش هومن ظریف از سوی انتشارات اندیشه عصر به چاپ رسیده است.

روایتی از تاوان آزادی

اسماعیل کاداره نه تنها یکی از معروف‌ترین نویسندگان آلبانی بلکه دنیاست. رمان «عقاب» او مانند دیگر آثارش با مضمونی مرتبط با آزادی و نگاهی استعاری به جهان تحت ظلم و ستم و انتخاب انسان‌ها در این میانه است. کاداره در اوایل سال‌های ۱۹۹۰ در پی فشارهای رژیم کمونیستی انور خوجه، آلبانی را ترک کرد و به فرانسه پناهنده شد. انتشار کتاب‌هایش برای مدت‌ها در آلبانی ممنوع بود ولی در فرانسه با استقبال روبه‌رو شد. کاداره در سال ۱۹۹۶ به عضویت فرهنگستان علوم اخلاقی و سیاسی فرانسه درآمد و پس از آن نیز به‌عنوان افسر «لژیون دونور» معرفی شد. وی تاکنون حدود ۲۰۰ رمان و چندین کتاب شعر به چاپ رسانده‌است. او در رمان عقاب، داستانی از زندگی مکس، قهرمان رمانش را روایت می‌کند که بدون هیچ دلیل و توجیهی در مکانی خارج از فضا و زمان سقوط می‌کند، جایی که حکومتی خودکامه و مرموز برای سکونت افرادِ فروافتاده در نظر گرفته است. در این دنیای سفلی، فرار چیزی نیست جز یک رؤیا، و همچین دلیلی مضاعف برای احساس گناهِ مبهمی که گریبانگیرِ شخصیت‌های رمان است. در این موقعیت قهرمان داستان برای پیوستن به آن‌هایی که در دنیای بالا زندگی می‌کنند، از اسطوره‌ای کهن الگوبرداری می‌کند و سوار بر عقاب به بالا پرواز می‌کند، عقابی که در ازای کرایه این سفر، گاه و بی‌گاه گوشت تنِ راکبِ خود را می‌طلبد. رمان «عقاب» را انتشارات مروارید به تازگی با ترجمه محمود گودرزی به قیمت ۹ هزار تومان منتشر کرده است.

همراه با آخرین نفس‌های بونوئل

کتاب «با آخرین نفس‌هایم» نوشته لوئیس بونوئل با ترجمه علی امینی نجفی به تازگی روانه بازار کتاب شده است. لوئیس بونوئل، کارگردان و فیلمساز مشهور اسپانیایی است. بونوئل را به جرات می‌توان از پایه‌گذاران و پدر فیلمسازی سوررئالیسم دانست. از وی تاکنون مقالات زیادی در مطبوعات به چاپ رسیده است و برخی فیلمنامه‌هایش به فارسی برگردانده شده است. بونوئل توجه زیادی به اخلاق‌گرایی دارد و در روابطش میان انسان‌ها، مهربانی و آشتی برایش در اولویت است. مهربانی او را شاید بتوان از لحن وی دریافت، لحنی که در کتاب «با آخرین نفس‌هایم» همراه با شرم و نجابتی مثال زدنی است. او در متن‌هایش به دور از هرگونه خودستایی است، تا جایی که در مصاحبه با دوست خود ماکس می‌گوید: «از خودم که حرف می‌زنم، حالم بد می‌شود. این کار همیشه حالم را بد می‌کند.» با وجود این، اندیشه و تجربیات او و دانستن هر چه بیشتر درباره وی همیشه مورد توجه اهالی سینما و منتقدان بوده است. در این اثر، بونوئل زندگی‌اش را به تفصیل شرح می‌دهد و ما را با ژرفای ذهن خود آشنا می‌سازد. «با آخرین نفس‌هایم» در ۴۶۴ صفحه به بهای ۳۹ هزار تومان از سوی نشر کتاب‌سرای نیک منتشر شده است.