تب سرمایه‌گذاری در منابع جدید انرژی در کشورهای در حال توسعه

رقابت انسان برای بهبود سطح استاندارد زندگی هیچ‌گاه پایان نخواهد یافت. لازمه حضور در این رقابت، دست‌یابی به منابع عظیم سوختی و الکتریکی است. بیشترین نیازهای بشر در زمینه انرژی از طریق سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود اما این منابع هم غیرقابل تجدیدند و هم تمام شدنی. علاوه بر این تاثیرات زیست‌محیطی مخربی بر زمین دارند که مهم‌ترین آن گرم شدن زمین خواهد بود. بنابراین زمان آن رسیده تا دنیا به فکر ایجاد منابع انرژی مناسب برای جایگزینی سوخت‌های فسیلی بیفتد. تحقیقات علمی دائما در حال بررسی برای منابع جدیدتر و پاک‌تر انرژی در این زمینه هستند. به‌طور کلی دامنه انرژی‌های نامزد برای جایگزینی سوخت‌های فسیلی در حال حاضر شامل انرژی اتمی، انرژی خورشیدی، انرژی باد و بیوسوخت‌ها (سوخت‌های حاصل از فرآیندهای زیستی نظیر کشاورزی یا ضایعات صنایع دیگر) می‌شود.

بدون شک آینده تمدن بشری به گذار در استفاده از سوخت‌های فسیلی به سمت انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر همگرا خواهد شد. روند تغییرات جهانی نشان می‌دهد که دولت‌ها در حال تحقیق و بررسی برای توسعه منابع جایگزین سوخت‌های فسیلی هستند تا صنایع حیاتی آنها در مقابل بحران‌های انرژی آتی در دنیا مصون بماند. اگرچه روند کلی پیشرفت در انرژی‌های تجدیدپذیر کند بوده است، اما رسوب دیدگاه جایگزینی این منابع با سوخت‌های فسیلی در سیاست کشورها سرعت بسیار بالایی داشته است. کشورهای غربی سیاست‌های ایجاد منابع جدید انرژی و تغییر در میزان استفاده از سوخت‌های فسیلی را از سال‌های قبل در دستور کار خود قرار داده‌اند، اما به‌‌رغم هزینه بالای به‌کارگیری این سیاست به‌نظر می‌رسد کشورهای در حال توسعه نیز، هم سرمایه‌گذاری بیشتری در این زمینه کرده‌اند و هم رفته‌رفته در حال تبدیل شدن به کشورهای پیشرفته در این زمینه‌اند.

به‌عقیده برخی کارشناسان هزینه‌های سنگین تحقیق و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر از توان کشورهای در حال توسعه خارج است. اما بررسی‌های بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ نشان می‌دهد که میزان سرمایه‌گذاری کلی در بحث انرژی‌های پاک در کشورهای در حال توسعه، از کشورهای توسعه یافته به میزان ۲۶ میلیارد دلار بیشتر بوده است. در این میان شیلی با سرمایه‌گذاری ۵/ ۳ میلیارد دلاری، آفریقای جنوبی با سرمایه‌گذاری ۵/ ۴ میلیارد دلاری و مراکش با سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری بیشترین رشد را در این زمینه داشته‌اند. کشور هند نیز با سرمایه‌گذاری ۲/ ۱۰میلیارد دلاری رشد قابل ملاحظه ۲۲ درصدی را در این زمینه تجربه کرده است. اما بزرگ‌ترین کشور در رابطه با سرمایه‌گذاری در منابع تجدیدپذیر و انرژی‌های پاک کشور چین بوده که در این بازه زمانی ۹/ ۱۰۲ میلیارد دلار هزینه کرده است، هزینه‌ای که موجب شده این کشور ۳۶ درصد کل سرمایه‌گذاری دنیا را به خود اختصاص دهد..

همچنین اگر بخواهیم سیاست کشورها در این زمینه را متناسب با توانایی اقتصادی آنها ارزیابی کنیم باید این میزان سرمایه‌گذاری را نسبت به حجم تولید ناخالص آنها در نظر بگیریم. تحت این شرایط جالب است بدانید که ۵ کشور برتر در دنیا موریتانی، هندوراس، اروگوئه، مراکش و جامائیکا خواهند بود. همچنین کشور کاستاریکا در حال تبدیل شدن به اولین کشوری است که ۱۰۰ درصد برق مورد نیاز خود را از منابع تجدید‌پذیر تامین می‌کند. وزیر کشور هند نیز از تلاش این کشور برای حرکت از میزان تولید ۵ گیگا وات ساعت برق به ۱۰۰ گیگا وات ساعت تا سال ۲۰۲۰ از طریق انرژی خورشیدی در این کشور خبر داده است. این در حالی است که کلیه نیروگاه‌های هسته‌ای انگلستان تنها قادر به تولید ۱۰ گیگا وات ساعت هستند. در صورت دستیابی به این میزان تولید، هند قادر به تولید میزان برقی به اندازه دو برابر جمهوری خلق چین خواهد بود. این‌گونه نگرش‌ها ناشی از حجم واردات سوخت‌های فسیلی این کشورها است که سرمایه‌گذاری در منابع تجدیدپذیر را توجیه‌پذیر می‌کند. ورود غول‌های اقتصادی نظیر چین، یا اقتصادی همچون هند که دارای حجم تقاضای بالایی در سیستم اقتصادی دنیا هستند و تلاش آنها در جهت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، حاکی از شکل‌گیری بازار این منابع در آینده اقتصادی جهان است.

برخی نشانه‌ها نیز حاکی از کوچ سرمایه‌ها از سمت سوخت‌های فسیلی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر است. برای مثال کمپانی بزرگ ایتالیایی «انل» که از اوایل سال ۲۰۰۰ سرمایه‌گذاری خود را برای اکتشاف و تولید سوخت‌های فسیلی در نیمکره‌جنوبی متمرکز کرده بود، از سال ۲۰۰۹ به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انرژی‌های تجدیدپذیر در دنیا تبدیل شده است. اخیرا مقامات این شرکت اعلام کرده‌اند که برنامه استراتژیک آنها بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ سرمایه‌گذاری در بازارهای نوظهور و در حال توسعه انرژی‌های پاک خواهد بود. همچنین بانک‌های معتبر نیز رفته‌رفته در حال سرمایه‌گذاری در این زمینه هستند، برای مثال بانک نافین یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های کشور مکزیک هزینه سنگین ۹ پروژه تولید انرژی بادی در این کشور را متقبل شده یا بانک‌های اروپایی هزینه ۲۰۰ میلیون دلاری تولید برق از گرمایش زمین در ترکیه را تامین مالی کرده‌اند. آنچه در اینجا حائز اهمیت است اینکه محدودیت‌های منابع فسیلی، در حال هدایت اقتصادها به سمت سرمایه‌گذاری و تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر هستند و هر چه فاصله کشور ما از این روند جهانی بیشتر شود، در بلند‌مدت بر میزان وابستگی اقتصاد کشور به محصولات سایر کشورها خواهد افزود.