پیش‌بینی رسمی از زمستان نرمال در ایران

سازمان هواشناسی کشور در یک گزارش رسمی، ضمن تشریح مختصات سرمای کم‌سابقه سال ۸۶ در تهران و برخی استان‌ها که منجر به افزایش روزهای زیرصفر و برف و یخبندان سنگین در شهرها شد، منشاء جوی سردترین سال ایران را یکی از مراحل سه گانه پدیده بزرگ مقیاس جوی روی مناطق حاره‌ای اقیانوس آرام عنوان می‌کند و می‌گوید: از آنجا که برای زمستان امسال، مرحله دیگری از این پدیده، بر آب و هوای ایران تاثیر می‌گذارد، بنابراین برای زمستان امسال انتظار می‌رود که بارش نرمال با گرایش جزئی به کمتر از نرمال باشد و دمای هوا به‌ویژه در نیمه دوم زمستان تا ۵/ ۱ درجه سانتی‌گراد بیش از نرمال پیش‌بینی شده است.


متن کامل گزارش سازمان هواشناسی کشور درباره سرمای بی‌سابقه سال 86 و همچنین زمستان امسال ایران به شرح زیر است:


«دورپیوند ال نینو-لانینا یا انسو، پدیده‌ای بزرگ مقیاس است که روی مناطق حاره‌ای اقیانوس آرام شکل می‌گیرد و دوره برگشت آن از۳ تا ۷ سال است و دارای سه مرحله: ال نینو، خنثی و لانینا می‌باشد. ال‌نینوی امسال با توجه به حالت شکل‌گیری آن به ال‌نینوی کلرادو موسوم است و با توجه به افزایش ۳ درجه‌ای دمای آب در مناطق مرکزی تا سواحل کشور پرو، در بخش حاره‌ای اقیانوس آرام می‌توان گفت که در ۵۰ سال گذشته کم‌سابقه است. داده‌های تاریخی مربوط به شاخص ال نینو-لانینا از ۲۵۰ سال گذشته تاکنون در دسترس است. موضوع مهم در رابطه با پدیده‌های دور پیوند، طولانی بودن بسامد آنها است که از حدود ۲ ماه (MJO) تا ۷ سال (ENSO) می‌باشد.


شایان توجه است که مهم‌ترین دور پیوندها مانند NAO, AO, MEI, MJO و همچنین مانسون هندوستان اثر مستقیم روی ایران دارند ولی ال نینو اثر غیرمستقیم داشته و تنها با تاثیر روی سایر دورپیوندها، مقدار و توزیع زمانی و مکانی بارش و دما را متاثر می‌سازد. اثر مستقیم انسو در مناطق حاره ای و استوایی، قوی و آشکار است و با افزایش فاصله به سمت شمال یا جنوب از شدت اثرگذاری آن کاسته می‌شود. مرکز ملی اقلیم شناسی سازمان هواشناسی کشور از سه ماه گذشته در پیش‌بینی ماهانه و فصلی خود که همواره در هفته دوم هر ماه صادر می‌شود به رخداد ال‌نینوی قوی امسال اشاره داشته و با توجه به اثر آن بر شرایط جوی، پیش‌بینی فصلی، بارش و دما طی پائیز و زمستان را در سطح کشور با متن و نقشه ارائه کرده است، این پیش‌بینی‌ها بی‌درنگ در سایت سازمان بارگذاری می‌شوند. مطابق پیش بینی فصلی این مرکز ، برای پاییز امسال با توجه به اثر ال نینو، بارش با آغازی زودتر از فصل و با گرایش به نرمال یا بیش از نرمال پیش‌بینی شده است. همچنین میانگین حدود یک درجه بیش از نرمال 50 ساله برآورد شده است که با توجه به روند افزایش چند دهه اخیر، انحراف چندانی از دمای فصل ندارد.


موضوع مهم در این رابطه بیان میانگین در یک دوره یک تا سه ماهه است و باید توجه داشت که نوسانات دما و بارش می‌تواند قابل توجه باشد که ویژگی عادی شرایط جوی است و معمولا دوره تناوبی حدود یک هفته دارد. برای زمستان امسال نیز انتظار می‌رود که بارش نرمال با گرایش جزئی به کمتر از نرمال باشد و دمای هوا به ویژه در نیمه دوم زمستان تا ۵/ ۱درجه بیش از نرمال پیش‌بینی شده است. بررسی شاخص دور پیوند ال نینو و لانینا نشان می‌دهد که سرمای شدید زمستان۱۳۸۶ با لانینا همراه بوده است که طی آن دمای هوای تهران برای حدود ۱۰ روز همواره زیر صفر بود و کمینه دما نیزطی یک ماه زیر صفر باقی ماند و کمترین آن به منفی ۱۱ درجه سانتیگراد رسید. طی این دوره کمترین دما در اردبیل، همدان، شهرکرد، مشهد، فرودگاه امام، بیرجند و رشت به ترتیب به ۳۲، ۳۱، ۲۱، ۲۰ ، ۱۲ درجه زیر صفر ثبت شد و حتی در اهواز به صفر رسید. سرمای سال ۱۳۸۶ با بارش برف در سطح کشور همراه بود و در خراسان رضوی درختان انار ۵۰ ساله را خشکاند. شایان توجه است که کمینه مطلق دمای تهران طی ۶۵ سال گذشته در ۱۸ دی ۱۳۴۷ به میزان ۱۵- درجه ثبت شده است. از دوره‌های بسیار سرد دیگر می‌توان به زمستان سال‌های ۱۳۴۱، ۱۳۴۷، ۱۳۶۱،۱۳۵۱ و ۱۳۷۶ اشاره نمود که چهار مورد آنها با لانینا و دو مورد با حالت خنثی همراه بوده‌اند.


رخداد دوره‌های با سرما یا گرمای شدید و گسترده در سطح کشور را سازمان هواشناسی کشور با دقت خوب تا دو هفته قبل از رخداد پیش‌‌بینی می‌کند. بدیهی است که متولیان مدیریت بحران کشور با توانایی و کارآیی موجود به سادگی آن را به فاصله چند روز مدیریت می‌کنند و هماهنگی بین سازمان هواشناسی و وزارت کشور در مدیریت مخاطرات جوی سابقه چند ده ساله دارد. در سرمای سخت مربوط به سال ۱۳۸۶ به‌‌رغم هشدار سازمان هواشناسی، به علت قطع صدور گاز از سوی کشور ترکمنستان، بحران کمبود حامل‌های انرژی در سطح کشور و به ویژه استان‌های نوار شمالی کشور را به مدت یک ماه فرا گرفت که امید می‌رود با توجه به توسعه شبکه انتقال نفت، گاز و برق و افزایش توان تولید، چنین پیامدهایی را شاهد نخواهیم بود.»


لازم به ذکر است که سازمان هواشناسی در حال حاضر گزارش‌های دوره‌ای کوتاه مدت و میان مدت از آخرین وضعیت جوی و توده‌های هوایی که در حال رفت و آمد به آسمان ایران هستند، از طریق سایت رسمی سازمان و همچنین رسانه‌های جمعی مخابره می‌کند تا امکان واکنش سریع مردم و مسوولان دستگاه‌های امر مدیریت بحران در مقابل حوادث طبیعی وجود داشته باشد. این سازمان علاوه بر این نوع گزارش‌ها، به تناسب اوضاع، گزارش‌های تخصصی درباره شرایط جوی به دستگاه‌ها ارائه می‌دهد. در ماجرای توفان سال گذشته شهر تهران نیز هشدارهای لازم از سوی سازمان هواشناسی اعلام شده بود، اما به دلیل عدم‌فرهنگ‌سازی نسبت به حساسیت‌پذیری جامعه و عموم مردم و البته دستگاه‌های مسوول نسبت به پیش‌بینی‌های هواشناسی، در حال حاضر سطح آمادگی مردم ایران در برابر توفان‌های نه چندان قوی و رایج در برخی کشورها، به مراتب پایین‌تر از سایر کشورها است.