- ۱۵ آذر ۹۵

حمیدرضا موحدی زاده
دانشجوی دکترای مدیریت منابع انسانی

16 آذر 1332 یادآور روز از خودگذشتگی پیشگامان آگاهی‌بخشی و مقاومت در برابر استبداد داخلی و سلطه خارجی، "شهیدان قندچی، بزرگ نیا و شریعت رضوی" می‌باشد. ایامی که نشان از آمادگی و ظرفیت بالای دانشگاه و دانشجو، برای پیشبرد فرهنگ "آزادی و عدالت" در جامعه ایران دارد. جوانان فداکار و رشید این سرزمین، اثبات کرده‌اند برای دستیابی به عزت و استقلال مملکت و اصلاح امور نه تنها از قدرت دانش، تخصص و تفکر خویش بهره می‌برند، بلکه حاضرند تا از حیثیت و جان شیرین خویش نیز در این راه پرخطر، مایه بگذارند. می‌توان نقش‌ها و کارکردهای بی‌بدیل روز دانشجو را چنین به تصویر کشید که، دانشگاه و دانشجو، در همیشه تاریخ این مرز و بوم مشعل آزادی، عدالت و پیشرفت را فروزان و زنده نگه داشته است. محققان و دانش پژوهان، در همیشه جغرافیای این سامان به عنوان سرچشمه زلال آگاهی، دانش و پاسخگوی نیازها و تحولات درونی جامعه درخشیده‌اند. استادان و متخصصان، در همیشه زمان‌های حیاتی و سرنوشت‌ساز راهبردهای پیشرفت و توسعه پایدار را کشف و به نظام مدیریت، برنامه‌ریزی و اجرای کشور عرضه کرده‌اند.اینک با استمداد از الطاف خالق یکتا و بهره‌گیری از مقدمه فوق به ارزیابی و ارائه راهبرد دانشگاه و دانشجو، کلید گشایش مسائل کشور پرداخته و راهبردهای عبور از شرایط نامطلوب و نگران کننده کنونی کشور را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهیم.

دانشگاه و دانشجو مشعل‌دار و مدافع آگاهی و آزادی

روند تحولات و تغییرات اجتماعی ایران در طول 100 سال گذشته نشان می‌دهد، دانشگاه همیشه الهام‌بخش جنبش‌های دانشجویی و اجتماعی بوده است. پیش نیاز آزادی عقیده، شنیدن و بیان، برخورداری از میزانی از آگاهی، اطلاعات و امنیت روانی می‌باشد که میانگین افکار عمومی و اقشار مختلف اجتماعی، قدرت انتخاب برتر و احسن را در شرایط یکسان رقابت پیدا نمایند. شکوفایی استعدادهای آشکار و نهان هر جامعه‌ای وابسته به درجه رشد و بلوغ فکری و سیاسی آنها می‌باشد. این مهم از طریق بهادادن به کارکرد گفتمان‌سازی و تربیت نیروی انسانی متخصص دانشگاه امکان‌پذیر است. پر واضح است با امنیتی کردن و انسداد فضای علم و تحقیق و حصارکشیدن به اطراف استعدادها، پیشکسوتان و ذخائر کشور و... راه به جایی برده نخواهد شد. به هر میزانی که در فضای دانشگاه‌ها و فعالیت انجمن‌های دانشجویی گشایش حاصل شود و کرسی‌های آزاداندیشی مورد توصیه رهبری نظام به معنای واقعی گسترش یابد، قفل‌های زده شده به شبکه اجتماع و ساختار اقتصاد ایران بر اثر سوء تدبیر درگذشته، یکی پس از دیگری باز خواهد شد. این مهم از طریق شناسایی فواید وآثار مثبت فضای باز دانشگاه‌ها، برابری همه در برابر قانون و پرهیز از اعمال فراقانونی امکان‌پذیر می‌باشد.

دانشگاه و دانشجو به مثابه اتاق فکر و ماشین توسعه

در تبیین مدل توسعه "Developement" و چگونگی تحقق آن در دنیا و مراکز تحقیق و توسعه (RαD)، اثبات شده است که پروسه توسعه وابسته به ترکیب و تلفیق منطقی بین متغیرهای مشارکت و مدرنیزاسیون می‌باشد. فرمول زیر تعریف عملیاتی و قابل سنجش و اندازه‌گیری آن را نشان می‌دهد، (Modernization) مدرنیزاسیون + (PartiCipation) مشارکت = (Developement) توسعه حال باید دید مشارکت و مدرنیزاسیون و ترکیب آن در جامعه چگونه اتفاق می‌افتد؟

عوامل سه‌گانه تحقق مشارکت اجتماعی و مدنی

عامل اول: سرمایه اجتماعی

در مزیت آن گفته شده است، " پرورش سرمایه اجتماعی، علاج همه چیز است." و می تواند به عنوان "عامل پیشرفت" یک جامعه عمل کند. این مهم از طریق اولویت بخشیدن به مدیریت بهینه منابع و استعدادهای انسانی و در مرحله بعد رشد و به کارگیری همه جانبه منابع طبیعی، فیزیکی، سرمایه ای و مالی امکان پذیر می شود. روشن است نگاه دولت به این سرمایه بایستی به دور از تبعیض، بی قانونی و نابرابری باشد.

عامل دوم: اعتماد اجتماعی

برخی نظریه‌پردازان علوم اجتماعی و اقتصادی گفته‌اند، اعتماد اجتماعی، یعنی همه چیز برای همه. هم چنین اثبات شده است افزایش و استحکام اعتماد اجتماعی به مثابه عامل اتحاد و انسجام عمل می‌کند. این مهم از طریق مدیریت و پاسخگویی به موقع برای مطالبات اجتماعی و خواسته‌های مردم به ویژه نسل جوان، مردان و زنان جامعه نظیر برخورداری از سلامت، امنیت و مزایای هنر، شعر، موسیقی و... امکان‌پذیر و شرط لازم آن است. روشن است اراده و عزم جدی مسئولان عالی قوای سه‌گانه و نیروهای نظامی و انتظامی کشور در اجرا و تأمین برابر عدالت، تأمین حقوق شهروندی و اقلیت‌ها، حمایت از احزاب و نهادهای مدنی، آزادی رسانه و مطبوعات، شفاف‌سازی و مبارزه عملی و عادلانه با فساد سیستماتیک و رسوخ یافته، در راستای ارتقاء سلامت نظام اداری، بانکی و اقتصادی، شرط کافی تحقق آن می‌باشد.

عامل سوم: همبستگی اجتماعی

پیشگامان توسعه و تولید بر این باور و به تجربه دریافته‌‍‌اند، برای تحقق همبستگی اجتماعی بایستی همه با هم برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده تلاش کنند. این عامل همدلی و همزبانی است. در یک جامعه متنوع و متکثر، نقطه گرانیکاه تعادل و تعامل اجتماعی نیروها شناخته می‌شود. این مهم از طریق کسب رضایت درونی مردمان، نفوذ و حکومت بر قلب‌های مردم یک سرزمین و ایجاد اشتیاق و انگیزش در بین آنها امکان‌پذیر است. جبرکردن، رهاکردن آسیب‌های اجتماعی به حال خود و سخت‌گیری‌های بی‌جا و فراتر از قوانین مصوب مجلس و لغو مراسم‌های دارای مجوز، خنثی‌کننده آن خواهد بود وآثار مثبت و سازنده آن را نقش برآب کرده وگسل‌های اجتماعی را تشدید و فعال می‌کند.

ادامه در شماره بعد