نگاهی به سرگذشت هارلی دیویدسون در ایران

فقط هارلی حس هارلی دارد!

تقریبا هر چیزی روی زمین الگویی دارد. از دریبل زیدانی در فوتبال گرفته تا ساخت موتورسیکلت‌هایی که به آنها طرح هارلی دیویدسون می‌گویند. وجه اشتراک بین زیدان و هارلی دیویدسون هم اولین بودنشان است. زیرا اولین کسی که چنین دریبلی با استفاده از چرخش بدن و دو پا زد، زین الدین زیدان بود و حالا هر کسی در دنیای فوتبال از این دریبل استفاده کند، می‌گویند دریبل زیدانی زد. اولین کمپانی موتورسیکلت‌سازی هم که با این شکل و شمایل اقدام به ساخت موتورسیکلت کرد هارلی دیویدسون نام دارد و حالا هر برند موتورسیکلتی با استایل کلاسیک هارلی می‌سازد، می‌گویند طرح هارلی است.

تقریبا هر چیزی روی زمین الگویی دارد. از دریبل زیدانی در فوتبال گرفته تا ساخت موتورسیکلت‌هایی که به آنها طرح هارلی دیویدسون می‌گویند. وجه اشتراک بین زیدان و هارلی دیویدسون هم اولین بودنشان است. زیرا اولین کسی که چنین دریبلی با استفاده از چرخش بدن و دو پا زد، زین الدین زیدان بود و حالا هر کسی در دنیای فوتبال از این دریبل استفاده کند، می‌گویند دریبل زیدانی زد. اولین کمپانی موتورسیکلت‌سازی هم که با این شکل و شمایل اقدام به ساخت موتورسیکلت کرد هارلی دیویدسون نام دارد و حالا هر برند موتورسیکلتی با استایل کلاسیک هارلی می‌سازد، می‌گویند طرح هارلی است. البته در ضمیمه هفتگی دنیای ماشین بیش از این کاری با فوتبال نداریم، اما کارمان با هارلی تازه شروع شده است!

تاریخچه

روزی روزگاری در سال ۱۹۰۳ برادران دیویدسون و دوست صمیمی‌شان آقای هارلی، تصمیم گرفتند یک دوچرخه را موتوردار کنند! یعنی در واقع یک موتور ۱۱۶ سی‌سی را روی یک دوچرخه سوار کنند. از آن تصمیم حالا بیش از ۱۱۳ سال گذشته است و کمپانی هارلی دیویدسون دهه‌هاست که یکی از تاثیرگذار‌ترین، سود آور‌ترین و پیشگامان دنیای موتورسیکلت در جهان است. هارلی تا سال ۱۹۴۰ موتورسیکلت‌هایی می‌ساخت که از نظر طراحی شباهت‌هایی با دیگر موتورسیکلت‌های تولید شده در جهان داشتند، هر‌چند محصولات ساخت هارلی مشخصات مخصوص به خود را حفظ کردند اما در واقع از سال ۱۹۴۰ بود که یک انقلاب در طراحی محصولات هارلی به وجود آمد. در این سال ابعاد موتورسیکلت‌ها و البته حجم پیشرانه‌ها بزرگ‌تر از قبل شد. اولین محصول این انقلاب موتورسیکلتی با کد FL بود. این موتورسیکلت اولین سری از محصولات جدید هارلی بود که با کدهای مختلفی تا سال ۱۹۴۸ در خط تولید قرار داشت. یکی از رسوم کمپانی هارلی در نامگذاری محصولاتش این بود که اگر آپشن یا قطعه خاصی به یک محصول اضافه می‌شد، آن محصول پسوندی در نامش به ثبت می‌رسید که ارتباط مستقیم با قطعه یا آپشن جدید داشت. به‌طور مثلا وقتی سری FLH دارای استارت الکتریکی شد، این سری با کد الکترا گلاید معرفی شد.

با ورود به سال ۱۹۴۹ هارلی سری FL را ارتقا داد و علاوه بر استفاده از پیشرانه‌ای به روز شده، در سیستم تعلیق نیز از فنرهای هیدرولیکی استفاده کرد و به همین دلیل این سری را با نام Hydra-Glide نیز می‌شناسند. سال ۱۹۵۳ فرا رسید. در واقع این سال تولد ۵۰ سالگی کمپانی هارلی دیویدسون بود. پس مدیران کمپانی تصمیم گرفتند نمونه‌ای ویژه از سری FL را بسازند که یادآور نیم قرن تولید موتورسیکلت‌های این کمپانی باشد. از این رو سری FL با تجهیزات و رنگ بندی خاصی به تولید رسید. در سال ۱۹۵۸ مهندسان هارلی تصمیم گرفتند سیستم تعلیق را بازنگری کنند تا سواری و هندلینگ سری FL کمی بهتر شود. به همین دلیل در هر سمت از سیستم تعلیق عقب یک کمک فنر نرم اضافه شد که تا بتواند ضربات را بهتر جذب و دفع کند. این سری را با نام Duo-Glide می‌شناسند.

هر چند در دهه ۶۰ هارلی دیویدسون در اوج سود‌دهی و فروش قرار داشت، اما از به روز کردن محصولاتش غافل نبود. زیرا رقیبان اروپایی مثل بنلی، تریومف، ماچلش، BSA و... تحقیقات گسترده‌ای را آغاز کرده بودند تا بتوانند در بازار آمریکا بر هارلی پیروز شوند. هارلی نیز در سال ۱۹۶۵ اقدام به نصب استارت الکترونیکی روی سری FL کرد، هرچند استفاده از استارت الکترونیکی امروز امری عادی در دنیای موتورسیکلت است(البته نه در تولیدات بی‌کیفیت داخلی) اما در اواسط دهه ۶۰ این تکنولوژی برای خودش اسم و رسمی داشت. مدل‌هایی که به این استارت مجهز شدند به Electra-Glide معروف هستند. جالب است بدانید که ساخت سری FL حتی هنوز هم ادامه دارد و هارلی سعی کرده استایل اصلی این موتورسیکلت را حفظ کند.

هارلی دیویدسون در ایران

هارلی دیویدسون یکی از اصلی‌ترین موتورسیکلت‌هایی است که در ایران به‌عنوان وسیله نقلیه سازمانی ادارات، ارگان‌ها و پلیس مورد استفاده قرار گرفت. هر چند این برند در ایران دارای نمایندگی رسمی بود. به عبارتی اگر شما قصد خرید یک هارلی را داشتید، می‌توانستید به نمایندگی مجاز آن مراجعه کنید و حتی آپشن‌ها و قطعات افترمارکتی که دوست داشتید را هم برای هارلی خود سفارش دهید، اما عمده هارلی دیویدسون‌هایی که به ایران راه یافتند همان‌هایی هستند که به سفارش نیروهای نظامی چون پلیس راهنمایی و رانندگی وارد کشور شدند.

جالب است بدانید که این موتورسیکلت‌ها حتی تا اواخر دهه ۶۰ شمسی در خدمت پلیس قرار داشت و در انبارها قطعات یدکی بسیاری از هارلی‌ها موجود بود. اما در این سال‌ها ارگان‌ها اقدام به برگزاری مزایده فروش این موتورسیکلت‌ها کردند و متاسفانه صدها دستگاه هارلی دیویدسون که می‌توانست به‌عنوان موتورسیکلت کلاسیک در اختیار علاقه مندان قرار بگیرد، با همت بعضی از متخصصان این حوزه راهی کشورهای خارجی از جمله اروپا شدند. از آنجا که موتورسیکلت‌های هارلی موجود در ایران از انواع سفارش پلیس بودند و به همین دلیل نوشته Police Specile در صفحه کیلومتر آنها وجود داشت، دارای متریال ساخت بهتری نسبت به نمونه‌های معمولی هستند. از این‌رو نمونه‌های سفارش ایران از ارزش مادی و معنوی بیشتری نسبت به ساخته‌های معمولی از همین سری دارد. در همه دورانی که پلیس راهنمایی و رانندگی و حتی تیم‌های اسکورت سران قبل از انقلاب از این موتورسیکلت استفاده می‌کردند، حتی یک مورد رسمی از فوت موتورسوار با این شاهکارهای دوچرخ گزارش نشده است. ضمن اینکه قدرت این موتورسیکلت و البته مهارت پلیس هارلی سوار ایران باعث شده بود مجرمان نتوانند از چنگ پلیس فرار کنند.

هارلی دولوکس!

میهمان ما یک هارلی سری FL مدل ۱۹۷۶ است. البته این موتورسیکلت آنقدر وسایل افترمارک دارد که بیشتر شبیه به یک خودرو کوچک شده که تنها دو چرخ دارد! نگارنده هارلی دیگری در ایران سراغ ندارم که مثل این موتورسیکلت دارای همه آپشن‌ها و قطعات افتر مارکت باشد. هارلی دیویدسون از جمله موتورسیکلت‌سازانی است که در استفاده از فلز کروم دست پرتوانی دارد. به همین دلیل بخش‌های مختلفی از ساخته‌های این کمپانی حتی به‌صورت استاندارد روکشی از کروم با کیفیت و صیقلی دارند.

در نمای کناری این موتورسیکلت، لوله‌اگزوز‌های بلند و کشیده آن با روکشی از کروم جلب توجه می‌کنند. عقاب یا همان Eagle یکی از نمادهایی است که در آمریکا بسیار مورد توجه قرار دارد. حتی کمپانی جیپ ورژنی از مدل معروف رنگیدش را با نام Golden Eagle تولید کرد. در قطعات افتر مارک یا حتی استاندارد هارلی دیودسون هم عقاب نمادی پر کاربرد است. از این رو روی سطح بدنه گیرباکس نقش عقابی در حال پرواز دیده می‌شود که یک ریسمان با نوشته هارلی‌دیویدسون را حمل می‌کند. همچنین فنر و کمک فنر هیدرولیکی هم روکشی کرومی دارند. در بخش عقب دو باکس همرنگ بدنه قرار دارند که به وسیله گاردهای کناری محافظت می‌شوند. این گاردها در واقع همان گاردهای محافظ هستند که سطح پشت صندلی و دور بخش عقب موتورسیکلت را پوشش می‌دهند. در دهه ۸۰ و اواخر دهه ۷۰ سپر بسیاری از خودروها دارای پوششی از فلز و لاستیک‌های ضربه گیر بود. چیزی شبیه این سپر‌ها را می‌توانید در این موتورسیکلت هم ببینید. به خصوص این قطعات همچون سپر در لبه گلگیرها نصب شده‌اند.

دزدگیر فابریک هارلی درست در جایی قرار دارد که پلاک نصب شده است. این دزدگیر به کمک جیوه مایعی که درون مخزنش قرار دارد کار می‌کند. به این ترتیب که وقتی موتورسیکلت را در حالت جک قرار می‌دهید و دزدگیر را فعال می‌کنید، هر تکان و تغییر وضعیتی می‌تواند سطح جیوه را متلاطم کرده و دزدگیر را به صدا درآورد. صندلی که چرمی سفیدرنگ و زیبا دارد به همراه قسمت‌های چرمی دسته‌های فرمان و جاپایی‌ها به‌صورت افترمارکت روی موتورسیکلت نصب شده‌اند. یکی از جالب‌ترین نکات در مورد این موتورسیکلت و بسیاری از تولیدات هارلی دیویدسون در دوران گذشته، جاپایی‌های ضد لرزش آن است. این جاپایی‌ها به‌صورت دو تکه ساخته شده‌اند و بین آنها قطعات لاستیکی و فنری نصب شده تا لرزش را به پاها منتقل نکنند. نشانگرهای کیلومتر و سرعت در وسط باک قرار دارند. ضمن اینکه برای سوخت‌گیری هم می‌توان از دو مجرای روی باک استفاده کرد. در کناره‌های موتورسیکلت گاردهای محافظ قرار دارند که در صورت برهم خوردن تعادل موتورسیکلت از برخورد پاها با زمین جلوگیری می‌کنند. ترمزها در هر دو محور دیسکی هستند و روکشی از کروم دارند.

نجوای خاص هارلی

پیشرانه این موتورسیکلت از نوع دو سیلندر است که با زاویه ۴۵ درجه نسبت به هم در طول موتورسیکلت قرار دارد. حجم هر یک از سیلندرها حدود ۶۰۰ سی سی است و این یعنی حجم موتور مجموعا به ۱۲۰۰ سی سی می‌رسد. این پیشرانه در دور موتور ۵۱۵۰ دور بر دقیقه به ۶۰ اسب بخار نیرو دست پیدا می‌کند. گیرباکس نیز چهار دنده روبه جلو دارد. اگر با صدای پیشرانه هارلی دیویدسون آشنایی نداشته باشید، احتمالا وقتی پیشرانه روشن می‌شود تصور می‌کنید با اشکال رو به رو است و در حال خاموش شدن است. اما تصور شما صحیح نیست، زیرا صدای پیشرانه هارلی دیویدسون به دلیل نسبت تراکم پایین کمی بم و کند به گوش می‌رسد.

در مسیرهای پر پیچ و خم، هدایت هارلی نیاز به مهارت دارد. زیرا این موتورسیکلت کمی سنگین وزن است. اما به دلیل بزرگی لاستیک‌ها و مرکز ثقل وزنی پایین، از ثبات خوبی روی جاده برخوردار است. با این حال یک هارلی سوار خوب می‌داند که فرمان این موتورسیکلت کمی سنگین است و اصطلاحا با تنظیم گاز و حرکات بدن باید آن را کنترل کند. رضا صفاری مالک این موتورسیکلت که یکی از باتجربه‌های حوزه خودرو و موتورسیکلت‌های کلاسیک است در مورد این موضوع می‌گوید: راندن هارلی به دلیل شکل قرارگیری راکب و دوشاخه جلو نیاز به حرکات بدن دارد. به دلیل اینکه فرمان هارلی زیاد دور نمی‌گیرد و لاستیک آن بزرگ است. باید این موتورسیکلت را هم با بدن و هم با فشار روی دسته‌های فرمان هدایت کرد. او اضافه می‌کند: اتفاقا برخلاف تصور عموم و به‌رغم وزن بالای این موتورسیکلت، نیاز نیست موتورسوار سنگین وزن باشد و درشت اندام، فقط کافی است اصطلاحا قلق راندن آن را یاد بگیرید. اما در نهایت باید بگویم که موتورسیکلت‌های زیادی شبیه به هارلی ساخته شده است، اما فقط هارلی است که حس سواری هارلی را دارد.

سخن پایانی

حال که این گزارش را مطالعه کردید حتما دیگر چشمتان موتورسیکلت‌های طرح هارلی را نمی‌گیرد. دست کم می‌دانید که بین یک هارلی واقعی و یک موتورسیکلت طرح هارلی تفاوت‌های زیادی وجود دارد. در چند سال اخیر چینی‌ها هم وارد طرح هارلی‌سازی شده‌اند. برخی از نمونه‌های آن هم وارد ایران شده است. اما تنها کافی است چند دقیقه روی زین آن نشسته و با آن برانید تا متوجه شوید که تنها با یک اسباب بازی موتوردار رو به رو هستید. پس توصیه می‌کنیم اگر شما هم مثل ما نمی‌توانید هارلی اصل بخرید، از خیر طرح هارلی‌ها بگذرید یا دست کم وقتی سوار آن هستید دیگر قیافه یک «هارلی رایدر» را به خود نگیرید! در پایان ضمن تشکر از رضا صفاری مالک این موتورسیکلت یادآور می‌شویم موتورسیکلت‌های کلاسیک در سراسر جهان دارای علاقه‌مندان فراوانی هستند و بازسازی این موتورسیکلت‌ها از جمله فعالیت‌های فنی است که گردش مالی و کارآفرینی بالایی را باعث می‌شود.