بخش خصوصی،دولت و سرمایه‌گذاری خارجی
حسین متین راد*
آنچه بیش از هر نوع سفر هیأت‌های تجاری در شرایط فعلی ضرورت دارد اتخاذ سیاست مشخص دیپلماسی اقتصادی است.


مولفه‌های اقتصادی جزئی از اهداف پنهان سیاست‌ها و موضع‌گیری‌های سیاسی است. در واقع دیپلماسی اقتصادی برای ارتقاء سطح تعاملات تجاری مهمترین اهداف سیاست خارجی کشورها را تشکیل می‌دهد.
حداقل از سال گذشته تاکنون بالغ بر ۱۰۰ هیأت و نزدیک به ۲۵۰۰ تاجر و فعال اقتصادی از کشورهای مختلف و در حدود ۹۰۰تاجر و بازرگان در قالب گروه‌های مختلف و با مجوز سازمان توسعه تجارت در سفر بوده‌اند.
افزایش حضور شرکت‌ها و هیأت‌های تجاری برای بازدیدها و کسب اطلاعات از وضعیت پساتحریم در ایران به‌گونه‌ای است که احتمالا مدیران داخلی مرتبط در فرآیند حضور و بازدید، تغییر در برنامه خود را مستمرا داشته و دارند، به‌خصوص در حوزه بخش خصوصی که به پیش‌قراولی اتاق بازرگانی انجام می‌شود.
بخش خصوصی، دولت و سرمایه‌گذاری خارجی
رصد گزارش‌ها توسط موسسات معتبر خارجی و نیز گزارش‌های اقتصادی منابع داخلی، توسط علاقمندان به سرمایه‌گذاری در قالب هیأت‌های تجاری، پیش‌زمینه هر نوع مذاکره تجاری است. بهترین گزینه اطلاعاتی برای سرمایه‌گذاری خارجی، شاخص‌های اقتصادی، شاخص‌های فضای کسب‌وکار، درجه ریسک و مشخصات بازار سرمایه و رشته‌های موردنیاز سرمایه‌گذاری است. ضمنا شاخص‌های بورس و بازار سرمایه ما نیز یکی از مواردی است که حتما به آن توجه خواهد شد.
با این تفاوت که همه ظرفیت‌های اقتصادی ما در بورس معامله نمی‌شود. در هرحال ما به‌عنوان جامعه هدف سرمایه‌گذاری، شرایط‌مان چگونه و دغدغه‌هایمان در چه زمینه‌هایی است:

- شرایط سیاسی- امنیتی
- شرایط اقتصاد کلان
- قوانین و مقررات
- کارایی دولت
- رتبه فضای کسب‌وکار

- زیرساخت‌ها
- نرخ ارز و چگونگی نقل و انتقال دارایی‌ها
- مسائل مرتبط مالیاتی، مالی و بازار کار
لذا تحریم‌های داخلی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی خوان مهمی است که نباید با خوش‌بینی نتیجه گرفت.

برنامه ما برای جذب سرمایه‌گذار چیست؟
طبیعتا نقش سازمان جذب سرمایه‌گذاری خارجی (معاونت وزارت دارایی)، بسیار تاثیرگذار است، ولی متاسفانه بعد از سال‌ها محدودیت در اینگونه روابط شاید تیم کارآزموده‌ای برای برگزاری مراسم و رعایت الزامات آن نیاز اولیه‌ای باشد:
- زبان خارجی موردنیاز در همه رده‌های فرآیند
- محیط و شرایط بازاریابی برای جذب سرمایه‌گذار
- فرآیند رابطه شفاف

- تهیه اطلاعات کامل و جامع در بخش موردنیاز سرمایه‌گذاری به‌خصوص در رشته‌هایی که در زمان تحریم، تضعیف شده است.
- توضیح و تبیین چگونگی رفع دغدغه‌های مورداشاره
- پرداخت هزینه به‌عنوان محیط اصلی سرمایه‌گذاری برای تحریک تقاضای سرمایه‌گذاری

- سرمایه‌گذار خارجی حتما می‌خواهد تولید رقابت‌پذیر داشته باشد، پس حتما همه مولفه‌های اثرگذار در فرآیند سرمایه‌گذاری را باید داشته باشد، مثل: بانک خصوصی، بیمه خصوصی، قیمت‌گذاری رقابتی و...
تمامی موارد مطروحه فوق، محدودیت‌های خاص خود را دارد که بخشی از آن در قالب رتبه فضای کسب‌وکار تبیین می‌شود که متاسفانه رتبه خوبی نیست.
از طرفی باید توجه داشت که گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل در سال گذشته میلادی نشانگر کاهش 31 درصدی سرمایه‌گذاری خارجی و تقلیل آن به 2،1 میلیارد دلار است که علت عمده آن تحریم‌ها و کاهش سرمایه‌گذاری در دنیا بوده است.
آنچه رفت، شاید بخشی از توضیح اولیه شرایط کلان است اما ما برای استان به‌عنوان یکی از مناطق جاذب، بازار هدف مصرف و گردشگری چه برنامه‌ای داریم؟ آیا اسنادی که برای جذب سرمایه‌گذار به‌عنوان امکانات اطلاعاتی اولیه برای یک سرمایه‌گذار ضروری است، تهیه شده است؟
در استانی که ما یک واحد بزرگ صنعتی که بیش از 500 نفر نیرو داشته باشد، نداریم.

- سرمایه‌گذاری صنعتی بزرگ که مبنای ایجاد آن صرفه مقیاس باشد، نداریم.
- سرمایه‌گذاری صنعتی بزرگ که ارزش افزودن در تمامی مراحل زنجیره تأمین حداکثری باشد، نداریم.
- زیرساخت‌های اصلی تامین گاز، برق، آب و... نداریم.

- چشم‌انداز طراحی شده نداریم.
- برای سال ۲۰۱۷ که قرار است مشهد به‌عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شود، آمادگی نداریم.
- بخشی از این آماده‌سازی می‌تواند برای نیازهای جذب سرمایه‌گذار در آینده مورد استفاده قرار گیرد، چه برنامه‌ای برای این مسأله داریم؟
- برای جذب سرمایه‌گذار یعنی بازاریابی برای فروش محصول، چه برنامه‌ای داریم؟

- نقش اتاق بازرگانی و تشکل‌های مدعی در چگونگی جذب سرمایه‌گذار چگونه است؟
- نقش نمایندگان حکومت در بسترسازی جذب سرمایه‌گذار چگونه است؟
من ناامید نیستم اما اگر خوش‌بین باشم، خائنم.