چه کسانی از ماجرای شکنجه‌ها باخبر بوده‌اند؟
همه مقصرند
تارا مک کلوی ماجرای گزارش اخیر سنا از سیا پس از ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱، تبعاتی چند بعدی داشته است. برخی به این موضوع پرداخته‌اند که روش‌های به کار گرفته شده در سیا، در عین حال که کارآمد نبوده، از سوی مدیران سیا مفید نشان داده شده است. برخی از دید انسانی‌تر به آن نگریسته‌اند و هر گونه شکنجه‌ای را محکوم می‌کنند. برخی دیگر نیز به دفاع از این روش‌ها برآمده‌اند و مدعی‌اند چون در شرایط جنگی به سر می‌برده‌ایم، استفاده از این روش‌ها جایز بوده است. با این وجود نکته مهم این است که چه کسانی از تاکتیک‌های به کار گرفته شده افسران سیا با خبر بوده‌اند.
تارا مک کلوی ماجرای گزارش اخیر سنا از سیا پس از 11 سپتامبر سال 2001، تبعاتی چند بعدی داشته است. برخی به این موضوع پرداخته‌اند که روش‌های به کار گرفته شده در سیا، در عین حال که کارآمد نبوده، از سوی مدیران سیا مفید نشان داده شده است. برخی از دید انسانی‌تر به آن نگریسته‌اند و هر گونه شکنجه‌ای را محکوم می‌کنند. برخی دیگر نیز به دفاع از این روش‌ها برآمده‌اند و مدعی‌اند چون در شرایط جنگی به سر می‌برده‌ایم، استفاده از این روش‌ها جایز بوده است. با این وجود نکته مهم این است که چه کسانی از تاکتیک‌های به کار گرفته شده افسران سیا با خبر بوده‌اند.
گزارش اخیر مجلس سنای آمریکا که حاوی جزئیات عملیات برنامه بازجویی سری سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا، است نشان می‌دهد که چگونه در واشنگتن اسرار مخفی نگاه داشته شده یا فاش می‌شود.سه‌شنبه گذشته دیان فاینستاین، رئیس کمیته اطلاعاتی مجلس سنای آمریکا که از حزب دموکرات است، درباره گزارش مورد نظر در مجلس سنا صحبت کرد. این کمیته بر سازمان سیا نظارت دارد و مقامات سازمان سیا ملزم هستند اعضای کمیته را در جریان اقدامات خود قرار دهند.فاینستاین گفت مقامات سازمان سیا در ارتباط با برنامه بازجویی، وی و سایرین را گمراه کرده و این برنامه را سری نگاه داشته بودند. چندی پیش نیز روزنامه‌های آمریکایی خبر دادند که برخی ماموران سیا به محل کار دیان فاینستاین رفته و به بهانه بازجویی از دفتر کار وی قصد داشته‌اند کامپیوتر محل کار وی را مورد بررسی قرار دهند و در صورت مشاهده گزارش سنا درخصوص عملکرد سیا آن را معدوم کنند.اما واقعیت ماجرا پیچیده‌تر از این بحث‌های رایج است. برنامه سری بازجویی سازمان سیا برنامه‌ای بود که محرمانه نگاه داشتن آن کاملا رعایت نشده بود.در سراسر واشنگتن مردم از آنچه اتفاق می‌افتاد باخبر بودند. به‌طور مثال بنا بر گزارش، کاندولیزا رایس، مشاور امنیت ملی جورج بوش، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا گفته بود «اعتراضی به این برنامه نخواهد کرد.» سایر مقامات کاخ سفید آمریکا نیز از همین سیاست پیروی کرده بودند. در گزارش مجلس سنای آمریکا آمده است که شخص جورج بوش در جریان مکان زندان‌های سازمان سیا (اماکن سیاه) قرار داده نشده بود. به همین جهت او نمی‌توانست سهوا و از روی بی‌احتیاطی محل این زندان‌ها را فاش کند.ممکن است جورج بوش از جزئیات باخبر نبود ولی او هم مانند دیگران از کلیات ماجرا مطلع بود.جان ریزو، رئیس سابق اداره حقوقی سازمان سیا، در ماه‌های پس از حملات ۱۱ سپتامبر، درباره نگرانی مقامات کاخ سفید از شبکه القاعده، بارها صحبت کرده بود.در یک چنین جو ترس و وحشت، ریزو و سایر مقامات سازمان سیا برای اولین‌بار در تاریخ این سازمان، تکنیک‌هایی را که برای بازجویی می‌توانستند به کار ببرند، سبک و سنگین می‌کردند.ریزو، راه را برای بازجویی‌های خشن با تضمین قانونی بودن روش‌های بازجویی باز کرد. او این کار را به همان شیوه‌ای که یک حقوقدان انجام می‌دهد؛ یعنی به‌طور کتبی انجام داد.
در فاصله سالهای 2002 تا 2005، وکلایی که در دفتر شورای حقوقی وزارت دادگستری آمریکا کار می‌کردند، چندین یادداشت درباره بازجویی‌ها نوشتند مبنی‌بر اینکه روش‌های بازجویی را نباید شکنجه توصیف کردولی کار ریزو بیشتر از اظهارنظر حقوقی بود چون در مراحل بازجویی نیز به شدت موثر بود.در یک مورد او تلفنی از یک وکیل وزارت دادگستری آمریکا خواسته بود که اجازه استفاده از روشی را صادر کند که بر اساس آن بازجویان بتوانند شخص بازداشت شده را در مقابل دیوار قرار داده و تا سرحد مرگ (ولی نمردن) به او فشار وارد کنند. تنها علت زنده نگاه داشتن شخص تحت شکنجه این بود که حقوقدانان نمی‌توانستند قانونی بودن این تکنیک را تایید کنند.ولی این عملیات، کار یک فرد دیوانه یا یک نهاد سرکش و یاغی نبود بلکه سیاست‌های رسمی بود که به دستور رئیس‌جمهوری اعمال می‌شد.
اما گزارش، این نکته را روشن می‌کند که مقامات سازمان سیا همواره در دادن اطلاعات لازم پیشقدم نمی‌شدند. در بهار و تابستان سال ۲۰۰۲، اندکی پس از این که ابو زبیده، یک مظنون به تروریست بودن در پاکستان دستگیر شد، مقامات سیا اعضای کمیته اطلاعاتی مجلس سنا را در جریان نقشه بازجویی از او قرار ندادند.در ماه سپتامبر همان سال مقامات سیا این موضوع را به اعضای کمیته سنا اطلاع دادند. اگرچه بنا بر گزارش، هنگامی که اعضای کمیته درخواست کردند از اماکن سیاه بازدید کنند سازمان سیا این تقاضا را رد کرد.
علاوه‌بر این، سازمان سیا عملیات خود را از مردم و همچنین کالین پاول، وزیر خارجه وقت مخفی نگاه می‌داشت.خانم فاینستاین می‌گوید ریزو، در ایمیلی که در ژوئیه سال 2003 فرستاده بود، نوشته بود: «چنانچه کالین پاول در جریان قرار گیرد از کوره در خواهد رفت.» کالین پاول همواره در دولت بوش که به دولت بازها معروف بود، به «کبوتر» تشبیه می‌شد و در نهایت پس از پایان دوره اول رئیس‌جمهوری بوش، در دوره دوم حاضر به همکاری با بوش نشد.
ولی همان‌طور که گزارش نشان می‌دهد مقامات سیا درباره این برنامه اطلاعاتی داده بودند. آنها در واشنگتن با مردم از جمله اعضای کمیته اطلاعاتی سنا و روزنامه‌نگاران صحبت کرده بودند.بنا بر گزارش، یک مقام سیا گفته بود فکر می‌کرد بهتر بود ساکت بماند، ولی برای سکوت کردن کمی دیر شده بود.مقام یاد شده در ایمیلی که در سال ۲۰۰۳ فرستاده بود نوشته بود نمی‌خواهد در باره روش‌های خشن بازجویی، زیاد صحبت کند؛ ولی اکنون همه از جزئیات این عملیات آگاه شده‌اند.به همین دلایل مشکل است بتوان این ادعا را که برنامه شکنجه سازمان سیا به‌طور کاملا محرمانه صورت می‌گرفت، قبول کرد. بعضی از روزنامه‌نگاران مقالاتی درباره این برنامه نوشته بودند که بخشی از آن بر اساس اظهارات مقامات سازمان سیا بود. سایر روزنامه‌نگاران نیز از این برنامه اطلاع داشتند ولی به دلایل مختلف مطلبی درباره آن ننوشته بودند.
در دوره ریاست‌جمهوری جورج بوش بسیاری از مقامات واشنگتن از برنامه مورد بحث با خبر بودند، ولی آن را به شدت محکوم نکردند. نکته‌ای که روشن است این است که اختلاف بین مقامات سیا و اعضای کمیته اطلاعاتی سنای آمریکا، هنگامی که باید برای محافظت از ملت آمریکا به اتفاق کار کنند، کارها را مشکل تر کرده بود.ریزو که اکنون بازنشسته شده، در نشریه پولیتیکو، نوشته است به اعتقاد او مقامات سیا و اعضای کمیته اطلاعاتی سنای آمریکا باید همکاری بیشتری نشان دهند.به گفته فاینستاین، مقامات ارشد سیا دیدگاه اعضای کمیته سنا درباره این برنامه را به غلط جلوه داده‌اند.بنا بر گزارش، مایکل هایدن، رئیس وقت سازمان سیا گفته بود: «تمام اعضای کمیته کاملا در جریان قرار داده شده‌اند ... این برنامه سازمان سیا یا برنامه رئیس‌جمهوری نیست. این برنامه آمریکاست.»کارکنان کاخ سفید از عملیات سیا مطلع بودند. همین‌طور اعضای کنگره آمریکا و حقوقدانان و روزنامه‌نگاران.ولی در هر صورت اظهارات هایدن صحت دارد چون همان‌طور که گزارش نشان می‌دهد برنامه مورد بحث به نهاد واحدی تعلق نداشت؛ بلکه متعلق به ملت آمریکا بود.
گزارش اخیر مجلس سنای آمریکا که حاوی جزئیات عملیات برنامه بازجویی سری سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا، است نشان می‌دهد که چگونه در واشنگتن اسرار مخفی نگاه داشته شده یا فاش می‌شود.سه‌شنبه گذشته دیان فاینستاین، رئیس کمیته اطلاعاتی مجلس سنای آمریکا که از حزب دموکرات است، درباره گزارش مورد نظر در مجلس سنا صحبت کرد. این کمیته بر سازمان سیا نظارت دارد و مقامات سازمان سیا ملزم هستند اعضای کمیته را در جریان اقدامات خود قرار دهند.فاینستاین گفت مقامات سازمان سیا در ارتباط با برنامه بازجویی، وی و سایرین را گمراه کرده و این برنامه را سری نگاه داشته بودند. چندی پیش نیز روزنامه‌های آمریکایی خبر دادند که برخی ماموران سیا به محل کار دیان فاینستاین رفته و به بهانه بازجویی از دفتر کار وی قصد داشته‌اند کامپیوتر محل کار وی را مورد بررسی قرار دهند و در صورت مشاهده گزارش سنا درخصوص عملکرد سیا آن را معدوم کنند.اما واقعیت ماجرا پیچیده‌تر از این بحث‌های رایج است. برنامه سری بازجویی سازمان سیا برنامه‌ای بود که محرمانه نگاه داشتن آن کاملا رعایت نشده بود.در سراسر واشنگتن مردم از آنچه اتفاق می‌افتاد باخبر بودند. به‌طور مثال بنا بر گزارش، کاندولیزا رایس، مشاور امنیت ملی جورج بوش، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا گفته بود «اعتراضی به این برنامه نخواهد کرد.» سایر مقامات کاخ سفید آمریکا نیز از همین سیاست پیروی کرده بودند. در گزارش مجلس سنای آمریکا آمده است که شخص جورج بوش در جریان مکان زندان‌های سازمان سیا (اماکن سیاه) قرار داده نشده بود. به همین جهت او نمی‌توانست سهوا و از روی بی‌احتیاطی محل این زندان‌ها را فاش کند.ممکن است جورج بوش از جزئیات باخبر نبود ولی او هم مانند دیگران از کلیات ماجرا مطلع بود.جان ریزو، رئیس سابق اداره حقوقی سازمان سیا، در ماه‌های پس از حملات ۱۱ سپتامبر، درباره نگرانی مقامات کاخ سفید از شبکه القاعده، بارها صحبت کرده بود.در یک چنین جو ترس و وحشت، ریزو و سایر مقامات سازمان سیا برای اولین‌بار در تاریخ این سازمان، تکنیک‌هایی را که برای بازجویی می‌توانستند به کار ببرند، سبک و سنگین می‌کردند.ریزو، راه را برای بازجویی‌های خشن با تضمین قانونی بودن روش‌های بازجویی باز کرد. او این کار را به همان شیوه‌ای که یک حقوقدان انجام می‌دهد؛ یعنی به‌طور کتبی انجام داد.
در فاصله سالهای 2002 تا 2005، وکلایی که در دفتر شورای حقوقی وزارت دادگستری آمریکا کار می‌کردند، چندین یادداشت درباره بازجویی‌ها نوشتند مبنی‌بر اینکه روش‌های بازجویی را نباید شکنجه توصیف کردولی کار ریزو بیشتر از اظهارنظر حقوقی بود چون در مراحل بازجویی نیز به شدت موثر بود.در یک مورد او تلفنی از یک وکیل وزارت دادگستری آمریکا خواسته بود که اجازه استفاده از روشی را صادر کند که بر اساس آن بازجویان بتوانند شخص بازداشت شده را در مقابل دیوار قرار داده و تا سرحد مرگ (ولی نمردن) به او فشار وارد کنند. تنها علت زنده نگاه داشتن شخص تحت شکنجه این بود که حقوقدانان نمی‌توانستند قانونی بودن این تکنیک را تایید کنند.ولی این عملیات، کار یک فرد دیوانه یا یک نهاد سرکش و یاغی نبود بلکه سیاست‌های رسمی بود که به دستور رئیس‌جمهوری اعمال می‌شد.
اما گزارش، این نکته را روشن می‌کند که مقامات سازمان سیا همواره در دادن اطلاعات لازم پیشقدم نمی‌شدند. در بهار و تابستان سال ۲۰۰۲، اندکی پس از این که ابو زبیده، یک مظنون به تروریست بودن در پاکستان دستگیر شد، مقامات سیا اعضای کمیته اطلاعاتی مجلس سنا را در جریان نقشه بازجویی از او قرار ندادند.در ماه سپتامبر همان سال مقامات سیا این موضوع را به اعضای کمیته سنا اطلاع دادند. اگرچه بنا بر گزارش، هنگامی که اعضای کمیته درخواست کردند از اماکن سیاه بازدید کنند سازمان سیا این تقاضا را رد کرد.
علاوه‌بر این، سازمان سیا عملیات خود را از مردم و همچنین کالین پاول، وزیر خارجه وقت مخفی نگاه می‌داشت.خانم فاینستاین می‌گوید ریزو، در ایمیلی که در ژوئیه سال 2003 فرستاده بود، نوشته بود: «چنانچه کالین پاول در جریان قرار گیرد از کوره در خواهد رفت.» کالین پاول همواره در دولت بوش که به دولت بازها معروف بود، به «کبوتر» تشبیه می‌شد و در نهایت پس از پایان دوره اول رئیس‌جمهوری بوش، در دوره دوم حاضر به همکاری با بوش نشد.
ولی همان‌طور که گزارش نشان می‌دهد مقامات سیا درباره این برنامه اطلاعاتی داده بودند. آنها در واشنگتن با مردم از جمله اعضای کمیته اطلاعاتی سنا و روزنامه‌نگاران صحبت کرده بودند.بنا بر گزارش، یک مقام سیا گفته بود فکر می‌کرد بهتر بود ساکت بماند، ولی برای سکوت کردن کمی دیر شده بود.مقام یاد شده در ایمیلی که در سال ۲۰۰۳ فرستاده بود نوشته بود نمی‌خواهد در باره روش‌های خشن بازجویی، زیاد صحبت کند؛ ولی اکنون همه از جزئیات این عملیات آگاه شده‌اند.به همین دلایل مشکل است بتوان این ادعا را که برنامه شکنجه سازمان سیا به‌طور کاملا محرمانه صورت می‌گرفت، قبول کرد. بعضی از روزنامه‌نگاران مقالاتی درباره این برنامه نوشته بودند که بخشی از آن بر اساس اظهارات مقامات سازمان سیا بود. سایر روزنامه‌نگاران نیز از این برنامه اطلاع داشتند ولی به دلایل مختلف مطلبی درباره آن ننوشته بودند.
در دوره ریاست‌جمهوری جورج بوش بسیاری از مقامات واشنگتن از برنامه مورد بحث با خبر بودند، ولی آن را به شدت محکوم نکردند. نکته‌ای که روشن است این است که اختلاف بین مقامات سیا و اعضای کمیته اطلاعاتی سنای آمریکا، هنگامی که باید برای محافظت از ملت آمریکا به اتفاق کار کنند، کارها را مشکل تر کرده بود.ریزو که اکنون بازنشسته شده، در نشریه پولیتیکو، نوشته است به اعتقاد او مقامات سیا و اعضای کمیته اطلاعاتی سنای آمریکا باید همکاری بیشتری نشان دهند.به گفته فاینستاین، مقامات ارشد سیا دیدگاه اعضای کمیته سنا درباره این برنامه را به غلط جلوه داده‌اند.بنا بر گزارش، مایکل هایدن، رئیس وقت سازمان سیا گفته بود: «تمام اعضای کمیته کاملا در جریان قرار داده شده‌اند ... این برنامه سازمان سیا یا برنامه رئیس‌جمهوری نیست. این برنامه آمریکاست.»کارکنان کاخ سفید از عملیات سیا مطلع بودند. همین‌طور اعضای کنگره آمریکا و حقوقدانان و روزنامه‌نگاران.ولی در هر صورت اظهارات هایدن صحت دارد چون همان‌طور که گزارش نشان می‌دهد برنامه مورد بحث به نهاد واحدی تعلق نداشت؛ بلکه متعلق به ملت آمریکا بود.
ارسال نظر