مدتی است که به‌طور مرتب، وسایل و اشیای خود را جا می‌گذارد یا محل آنها را به خاطر نمی‌آورد، اما مشکل به گم‌کردن وسایل شخصی خلاصه نمی‌شود؛ بلکه حتی قادر به درک محیط اطراف خود نیست و به این علت، رانندگی و یافتن مسیرها نیز برایش مشکل شده است.
از سوی دیگر، افسردگی، اضطراب و بدبینی نه تنها برای او که برای خانواده‌اش مشکل ساز شده است.بسیاری تصور می‌کنند که چنین شخصی مبتلا به آلزایمر است، اما براساس تشخیص متخصصان مغز و اعصاب این بیمار، علاوه‌بر آلزایمر مبتلا به دمانس یا زوال عقل نیز شده است. دکتر محمد روحانی، متخصص مغز و اعصاب تاکید می‌کند که دمانس یا زوال عقل لزوما مترادف با آلزایمر نیست، بلکه یکی از علل مهم آن، به‌ویژه در سنین بالا بیماری آلزایمر است و مهم‌ترین و زودرس‌ترین علامت آن، فراموشی و اختلال در حافظه نزدیک است.
میهمان ناخوانده آلزایمر
از نظر پزشکی به از بین رفتن پیشرونده عملکردهای عالی قشر مغز یا عملکرد عقلانی، دمانس گفته می‌شود، اما شاید بپرسید منظور از عملکرد عقلانی و فعالیت‌های عالی
قشر مغز چیست؟ دکتر روحانی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: فعالیت‌های عالی مغز شامل حافظه، تکلم، درک فضایی محیط اطراف و خود، قضاوت، توانایی در برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بر انجام کارها می‌شود. بر این اساس، اگر فردی اختلال حافظه به اضافه اختلال در یکی از این اعمال عالی مغز را داشته باشد، مبتلا به دمانس شده است. البته مواردی از دمانس وجود دارد که اختلال حافظه از نشانه‌های اولیه آن نیست و تغییرات شخصیت اولین نشانه‌هایی است که در بیمار بروز می‌کند. این متخصص اعصاب با تاکید بر اینکه آلزایمر و دمانس دو بیماری متفاوت است که می‌تواند پیامد یکدیگر باشد، اظهار می‌کند: دمانس، دلایل زیادی دارد که با توجه به سن بیمار این علت‌ها متفاوت است، اما یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین علل دمانس که در سنین بالا دیده می‌شود بیماری آلزایمر است. از علل دیگر ابتلا به دمانس، می‌توان به عفونت‌های مزمن سیستم عصبی، تومورهای مغز، اختلالات متابولیک نظیر کم کاری تیروئید، کمبود بعضی ویتامین‌ها نظیر ویتامین B۱۲، مصرف بعضی داروها و نیز بیماری‌های ارثی و عروقی مغز اشاره کرد.
خاطرات نزدیک را به یاد نمی‌آورد
همان‌طور که دریافتید مهم‌ترین علامت دمانس اختلال حافظه و فراموشی است. البته دکتر روحانی تاکید می‌کند که برخلاف تصور همگانی، اختلال حافظه در بیماران مبتلا به دمانس ابتدا حافظه نزدیک را درگیر می‌کند؛ یعنی فرد کارهایی را که در چند ساعت یا چند روز اخیر انجام داده است به یاد نمی‌آورد، ولی حافظه دور و خاطرات سال‌های گذشته را به‌خوبی به یاد می‌آورد.
این متخصص مغز و اعصاب می‌گوید: از علائم دیگر دمانس، اختلال تکلم است به این معنی که فرد در درک صحبت یا بیان کلمات مشکل دارد مثلا نام اشیا را به خاطر نمی‌آورد یا کلمات را در جای درست استفاده نمی‌کند. یکی از علائم مهم و شایع دیگر در دمانس، اختلال در درک فضایی است به طوری که فرد مرتبا راه منزل و مسیرها را گم می‌کند یا در رانندگی و پارک کردن خودرو خود دچار مشکل می‌شود. در مراحل پیشرفته بیماری نیز مشکلات تغذیه ای، عفونت‌های مکرر و در مراحل انتهایی اختلال راه رفتن باعث ایجاد مشکل برای بیمار و در نهایت فوت وی می‌شود.
سالخوردگانی که مبتلا به دمانس می‌شوند
به گزارش جام جم آنلاین، از آنجا که دمانس یا زوال عقل از پیامدهای بیماری آلزایمر در سنین بالاست، باید بدانید که مهم‌ترین فاکتور یا عامل مستعد‌کننده بیماری آلزایمر افزایش سن است، اما از دیگر عوامل خطر می‌توان به سابقه بیماری آلزایمر در بستگان درجه یک، داشتن ژن‌های خاص، سابقه ضربه شدید مغزی یا افت سطح هوشیاری قابل‌توجه اشاره کرد. گرچه بنا بر تاکید متخصصان مغز و اعصاب، برخلاف باور عمومی بیماری آلزایمر ژنتیک نیست و در موارد بسیار نادری ابتلا به آن به صورت ارثی است. با این حال دکتر روحانی با تاکید بر اینکه بیماری‌های متابولیک زیادی باعث دمانس می‌شود، می‌گوید: یکی از موارد مهم آن کم کاری تیروئید است. از این رو ارزیابی عملکرد غده تیروئید در تمام بیماران دمانس ضروری است. همین مساله در مورد کمبود ویتامین ۱۲ B نیز وجود دارد. یکی از بیماری‌های عفونی که از علل مهم دمانس در گذشته محسوب می‌شد، بیماری سیفلیس بود، ولی امروزه میزان آن کم است. بیماری ایدز نیز یکی از علل مهم دمانس محسوب می‌شود.
پیشگیری را جایگزین درمان کنید
اکنون درمانی که باعث توقف بیماری آلزایمر و به دنبال آن دمانس بشود، وجود ندارد، اما به گفته دکتر روحانی، درمان‌های دارویی که باعث بهبود حافظه می‌شود تا حدی می‌تواند مشکلات رفتاری این بیماران را برطرف کند که مصرف این ترکیبات با نظر متخصص مغز و اعصاب توصیه می‌شود. همچنین توهمات، هذیان‌ها و اختلال خلقی را می‌توان با دارو درمان کرد. این متخصص تاکید می‌کند: به تمام مبتلایان به آلــزایمر، داشتن فعالیت فیزیکی مناسب و ورزش، داشتن رژیم سالم شامل مصرف کم چربی و مصرف فراوان میوه و فیبرهای غذایی و فعالیت فکری وذهنی مناسب نظیر مطالعه توصیه می‌شود.