فقر و بیکاری‌تهدیدی بزرگ برای«امان» است
نفوذ داعش در اردن
سوریه، عراق و شاید هم اردن؟ به نظر می‌رسد که دامنه فعالیت‌های داعش در حال گسترش است. هرچند هنوز بخش‌هایی از خاک عراق در دست نیروهای داعش است و ارتش نیز آن‌طور که باید و شاید از پس مهار فوری حملات داعش برنیامده است، اما گروه دولت اسلامی عراق و شام از هم‌اکنون به‌دنبال مقصد بعدی برای خود است. مقصدی که به نظر می‌رسد می‌تواند اردن باشد. در تازه‌ترین تحولات انجام گرفته در اردن، محمد الشبلی که عنوان رهبر شبه‌نظامیان سلفی در اردن را بر عهده دارد نسبت به اینکه احتمال دارد این کشور هم به سرنوشت عراق و سوریه دچار شود، هشدار داد.
سوریه، عراق و شاید هم اردن؟ به نظر می‌رسد که دامنه فعالیت‌های داعش در حال گسترش است. هرچند هنوز بخش‌هایی از خاک عراق در دست نیروهای داعش است و ارتش نیز آن‌طور که باید و شاید از پس مهار فوری حملات داعش برنیامده است، اما گروه دولت اسلامی عراق و شام از هم‌اکنون به‌دنبال مقصد بعدی برای خود است. مقصدی که به نظر می‌رسد می‌تواند اردن باشد. در تازه‌ترین تحولات انجام گرفته در اردن، محمد الشبلی که عنوان رهبر شبه‌نظامیان سلفی در اردن را بر عهده دارد نسبت به اینکه احتمال دارد این کشور هم به سرنوشت عراق و سوریه دچار شود، هشدار داد. وی در گفت‌وگویی با آسوشیتدپرس تاکید کرد که به دلیل مشکلات اقتصادی، خشم گسترده‌ای در جامعه وجود دارد و دولت برای پرهیز از دچار شدن به سرنوشت عراق و سوریه، باید احکام شریعت اسلام را اجرا کند و به وضعیت اقتصاد سر و سامان دهد. با این همه به نظر می‌رسد که دولت ملک عبدالله آمادگی برای مهار حملات داعش یا ورود شبه‌نظامیان این گروه به داخل مرزهای اردن را آغاز کرده است. در تازه‌ترین تحولات نظامی صورت گرفته در اردن دولت دست‌کم 3 هزار نیرو را در قالب شبه‌نظامیان مرزبان در مرزهای خود با عراق و سوریه با هدف
جلوگیری از نفوذ گروه داعش و تروریست‌های مرتبط با القاعده به خاک آن کشور مستقر می‌کند. در خصوص دلایل انتخاب اردن از سوی داعش، امکان گسترش فعالیت‌های داعش در اردن و عکس‌العمل احتمالی آمریکا و اسرائیل به این مساله، حسین نوش آبادی سفیر سابق ایران در عمان ﮐﻪ در ﺳﺎل‌های 1388 ﺗﺎ 1391 ﺳﻔﯿﺮ ﻓﻮق‌اﻟﻌﺎده و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺗﺎماﻻﺧﺘﯿﺎر تهران در ﻣﺴﻘﻂ ﺑﻮده اﺳﺖ، می‌گوید: گروه تروریستی داعش پس از انجام تحرکاتی که در عراق داشت، احساس کرد می‌تواند حرکت خود را توسعه دهد و با توجه به نگاه جاهلانه‌ای که به مسائل دارد و دیدگاه‌های خشونت‌آمیز که برای هیچ یک از مذاهب اسلامی مورد پذیرش نیست، به‌منظور اینکه بتواند از ظرفیت‌های سیاسی، امنیتی و نظامی برخوردار باشد، خود را در حاشیه امن قرار دهد. از این رو با استفاده از پشتوانه برخی کشورهای خاص، سعی در تقویت اعتماد به نقس خود متاثر از شکست‌هایی که در عراق متحمل شدند، دارد. در همین حال این گروه نیاز به حمایت‌های اقتصادی و سیاسی دارد که به این منظور حضور خود را در اردن پررنگ نشان می‌دهد و به‌تازگی هم در شمال آفریقا اعلام حضور کرده است. اینگونه حرکت‌ها تبلیغی است؛ گرچه ممکن است برخی جریان‌ها مانند
النصره یا گروه‌های افراطی دیگر از آنها حمایت کنند، اما به دلیل ضعف در ساختار این گروه‌ها، قدرت همراه شدن با یکدیگر را ندارند. حتی کشورهای غربی نیز جرات ابراز حمایت از گرو‌های تروریستی تکفیری را ندارند. این نشان می‌دهد که افکار عمومی جهان، پذیرای اینگونه اقدامات نیست. درعین حال هیچ چشم‌اندازی هم برای موفقیت این گروه متصور نیست، چرا که در سوریه هم نتوانستند کاری از پیش ببرند. از طرفی با داشتن برخی افکار منحرف جاهلانه موجب شده کشورهای عربی نیز بعضا احساس نگرانی کنند، زیرا این گروه پایبند به هیچ‌گونه اصول اخلاقی و موازین بین‌المللی نیست.
برخی می‌گویند داعش از یورش به سمت بغداد از یکسو و منابع نفتی از سوی دیگر، بازداشته شده است. اما در این میان هدف داعش ترسیم مرزهای قلمرو خود در نزدیکی اردن و عربستان و با اهداف طولانی‌مدت است. در این باب گفته می‌شود داعش از حمایت‌های صهیونیست‌ها برخوردار است، بنابراین سعی در محکم کردن جای پای آنها دارد. فرید زکریا در یادداشتی نیز به این موضوع اشاره کرده بود و گفته بود تل‌آویو برنده نهایی حضور داعش در منطقه است. زیرا در این منطقه گروه‌هایی که می‌توانند بالقوه خطری برای موجودیت این رژیم باشند، به جان هم افتاده‌اند. به اعتقاد زکریا، داعش این فرصت را برای اسرائیل فراهم آورده است. از این رو این گروه سعی می‌کند با بهره‌گیری از امکانات مادی، لجستیکی، نظامی و سیاسی برخی کشورها، منطقه‌ای را برای خود منطقه امن قرار داده و بتوانند در آن منطقه تشکل دولت بدهند. به همین دلیل آنها فکر می‌کنند این منطقه اردن است زیرا از یک سمت به عربستان، از سمت دیگر به سوریه و از سمتی هم به عراق مرتبط است و از ظرفیت‌های تجزیه‌طلبی و تفرقه طلبانه برخی افراد و گروه‌ها در شمال عراق نیز بهره می‌برند.
پرسشی که در اینجا مطرح شده این است که آیا حضور داعش در منطقه به ترسیم مجدد مرزهای کشورها خواهد انجامید. برخی ضمن رد این ادعا می‌گویند با اینکه برخی به‌دنبال تجزیه منطقه هستند، اما این موضوع در حد شعار باقی می‌ماند. حسین نوش‌آبادی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «گروه‌هایی وجود دارند که به‌دنبال تحقق این آرزوی خود هستند، اما هیچ وقت محقق نخواهد شد. آنها می‌گویند که باید اسرائیل دیگری در منطقه به وجود بیاید. کشور ساختگی که بر اساس تجاوزات صهیونیست‌ها در سال‌های ابتدایی به اراضی اشغالی فلسطین شکل بگیرد. اما شرایط به‌گونه‌ای نیست که ماندگار شوند. اصولا جریان‌هایی که محتوای فکریشان برخاسته از خشونت، ترور و ظلم است، نمی‌تواند ماندگار باشد. چگونه ممکن است تجربه تلخی که توسط اسرائیل به وجود آمد و بخش‌هایی از اسلام به دست صهیونیست‌ها افتاد این بار نیز در مورد عراق روی دهد و آنها بخواهند حکومت تشکیل دهند. اگر کشورها بخواهند از این گروه حمایت کنند، مطمئن باشند که روزی دامان خود آنها را نیز خواهد گرفت و هیچ کسی حتی غرب و آمریکا و کشورهای عربی نیز در امان نخواهند بود.
گفته شده بسیاری از افراد افراطی اردنی (افراد مسلح) زیر پرچم گروه داعش و جبهه النصره از شهر فقیر نشین معان در جنوب صحرا در اردن آمده‌اند که با مشکلات اقتصادی و اشتغال مواجهند. فرضیه‌ای که مطرح شده این است که داعش با جذب این افراد خود را برای حمله به اردن آماده می‌کند. اما برخی می‌گویند که این موضوع موقتی است و امکان چندانی نخواهد داشت. این دسته اعتقاد دارند، مردم اینگونه کشورها به خصوص اردن، تصور می‌کنند چنانچه به داعش بپیوندند، به دلیل توانایی‌هایی که این گروه دارد، یعنی داشتن سلاح می‌توانند به خواسته‌های خود برسند. از این رو مشکلات اقتصادی، فقر و بی‌ثباتی در برخی مناطق محروم ممکن است این مساله را تشدید کند. داعش هم ممکن است از موقعیت مردم از جمله فقر سوءاستفاده کند. کارشناسان می‌گویند دولت‌های منطقه نیز می‌توانند در این زمینه موثرتر از پیش عمل کنند به‌ویژه کشورهایی که در خطر مسری داعش قرار دارند. دولت‌های منطقه نیز باید نسبت به این مساله هوشیارانه عمل کنند. اگر در نقطه‌ای از کشورشان مشکلات و عقب‌ماندگی‌های اقتصادی وجود دارد، باید آن را سامان دهند و نگذارند این مشکلات موجب سوءاستفاده جریان‌های تکفیری شود. این ناظران سیاسی می‌گویند، دولت باید این مساله معارضان خود را مورد توجه قرار داده و در قدرت سهیم کند و نباید مشکلات داخلی و وجود برخی نارضایتی‌ها و تعارضات به‌خاطر مسائل داخلی، بهانه‌ای برای گروه‌هایی مانند داعش شود تا از شرایط سوءاستفاده کنند.
اسرائیل، یک بام و دوهوا
رژیم اسرائیل و داعش همسایه شده‌اند، اما هنوز هیچ‌کدام از دو طرف به همدیگر تعرضی نداشته‌اند. نکته جالب اینکه این گروه هرگز رژیم صهیونیستی را مورد حمله قرار نداده و حتی سعی کرده است عامدانه نامی از این رژیم به میان نیاورد. این در حالی است که بنیامین نتانیاهو رئیس کابینه رژیم صهیونیستی، نگران خطر اقدامات تروریستی گروهک داعش علیه اردن است. همزمان گفته می‌شود که زخمی‌های این گروه تروریستی در سوریه برای درمان به سرزمین‌های اشغالی منتقل شده و توسط پزشکان صهیونیست درمان شده‌اند. اما اسرائیل زمانی از این گروه حمایت می‌کند و به آنها پر و بال می‌دهد که منافعش را تامین کند. البته گروهی مانند داعش نیز زمانی که به قدرت برسد به منافع کسی توجه نمی‌کند. اخیرا هم تهدید کرده‌اند که ممکن است به عربستان حمله کنند. آنها با اماکن مقدس و بناهای مذهبی مخالف هستند. برخی اعتقاد دارند اگر رژیم اسرائیل روزی متوجه شود که گروه داعش عاملی ضد منافع آنها و دوستانش است و ممکن است آنها آسیب ببینند، واکنش نشان می‌دهد. در این راستا نیز نتانیاهو دستور ساخت دیوار حائل در مرز با اردن را داده است. اسرائیل سعی می‌کند با کنترل و مقداری فشار از بروز اتفاق جلوگیری کند. آنها تصور نمی‌کردند که پای داعش به اردن باز شود به همین دلیل ابتدا سعی کرده‌اند، خود را نگران نشان دهند و سپس از ابزارها و اقداماتی برای کنترل و جهت‌دهی استفاده می‌کنند تا آنها را به فضایی ببرند که دلشان می‌خواهد. حضور داعش در اردن مرتبط با منافع اسرائیل است به همین منظور آنها دیوار حائلی را ایجاد می‌کنند تا وارد اسرائیل نشوند. این در شرایطی است که اردن سرزمین محدودی نیست که بخواهند دور آن دیوار حائل ایجاد کنند و مرزهای وسیعی دارد. گرچه صهیونیست‌ها در عراق از حرکت داعش حمایت می‌کردند و حتی به آمریکا و غرب نیز گفتند که دخالت نکنند اما زمانی که متوجه شوند این اتفاق نیز برای خودشان می‌افتد و آتشی است که دامان آنها را خواهد گرفت، نگران شده و دست به دامن آمریکا می‌شوند و تحرکاتی را انجام می‌دهند. ناظران اعتقاد دارند که داعش ممکن است حتی تعرضاتی به کشورهای حامی داشته باشد تا از این طریق کشورهای حامی‌اش را تحت‌فشار قرار دهد تا از این گروه حمایت لازم را داشته باشند. در این راستا می‌خواهند بگویند که اگر از ما حمایت نکنید، منافع شما را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهیم.
برخی می‌گویند داعش از یورش به سمت بغداد از یکسو و منابع نفتی از سوی دیگر، بازداشته شده است. اما در این میان هدف داعش ترسیم مرزهای قلمرو خود در نزدیکی اردن و عربستان و با اهداف طولانی‌مدت است. در این باب گفته می‌شود داعش از حمایت‌های صهیونیست‌ها برخوردار است، بنابراین سعی در محکم کردن جای پای آنها دارد. فرید زکریا در یادداشتی نیز به این موضوع اشاره کرده بود و گفته بود تل‌آویو برنده نهایی حضور داعش در منطقه است. زیرا در این منطقه گروه‌هایی که می‌توانند بالقوه خطری برای موجودیت این رژیم باشند، به جان هم افتاده‌اند. به اعتقاد زکریا، داعش این فرصت را برای اسرائیل فراهم آورده است. از این رو این گروه سعی می‌کند با بهره‌گیری از امکانات مادی، لجستیکی، نظامی و سیاسی برخی کشورها، منطقه‌ای را برای خود منطقه امن قرار داده و بتوانند در آن منطقه تشکل دولت بدهند. به همین دلیل آنها فکر می‌کنند این منطقه اردن است زیرا از یک سمت به عربستان، از سمت دیگر به سوریه و از سمتی هم به عراق مرتبط است و از ظرفیت‌های تجزیه‌طلبی و تفرقه طلبانه برخی افراد و گروه‌ها در شمال عراق نیز بهره می‌برند.
پرسشی که در اینجا مطرح شده این است که آیا حضور داعش در منطقه به ترسیم مجدد مرزهای کشورها خواهد انجامید. برخی ضمن رد این ادعا می‌گویند با اینکه برخی به‌دنبال تجزیه منطقه هستند، اما این موضوع در حد شعار باقی می‌ماند. حسین نوش‌آبادی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «گروه‌هایی وجود دارند که به‌دنبال تحقق این آرزوی خود هستند، اما هیچ وقت محقق نخواهد شد. آنها می‌گویند که باید اسرائیل دیگری در منطقه به وجود بیاید. کشور ساختگی که بر اساس تجاوزات صهیونیست‌ها در سال‌های ابتدایی به اراضی اشغالی فلسطین شکل بگیرد. اما شرایط به‌گونه‌ای نیست که ماندگار شوند. اصولا جریان‌هایی که محتوای فکریشان برخاسته از خشونت، ترور و ظلم است، نمی‌تواند ماندگار باشد. چگونه ممکن است تجربه تلخی که توسط اسرائیل به وجود آمد و بخش‌هایی از اسلام به دست صهیونیست‌ها افتاد این بار نیز در مورد عراق روی دهد و آنها بخواهند حکومت تشکیل دهند. اگر کشورها بخواهند از این گروه حمایت کنند، مطمئن باشند که روزی دامان خود آنها را نیز خواهد گرفت و هیچ کسی حتی غرب و آمریکا و کشورهای عربی نیز در امان نخواهند بود.
گفته شده بسیاری از افراد افراطی اردنی (افراد مسلح) زیر پرچم گروه داعش و جبهه النصره از شهر فقیر نشین معان در جنوب صحرا در اردن آمده‌اند که با مشکلات اقتصادی و اشتغال مواجهند. فرضیه‌ای که مطرح شده این است که داعش با جذب این افراد خود را برای حمله به اردن آماده می‌کند. اما برخی می‌گویند که این موضوع موقتی است و امکان چندانی نخواهد داشت. این دسته اعتقاد دارند، مردم اینگونه کشورها به خصوص اردن، تصور می‌کنند چنانچه به داعش بپیوندند، به دلیل توانایی‌هایی که این گروه دارد، یعنی داشتن سلاح می‌توانند به خواسته‌های خود برسند. از این رو مشکلات اقتصادی، فقر و بی‌ثباتی در برخی مناطق محروم ممکن است این مساله را تشدید کند. داعش هم ممکن است از موقعیت مردم از جمله فقر سوءاستفاده کند. کارشناسان می‌گویند دولت‌های منطقه نیز می‌توانند در این زمینه موثرتر از پیش عمل کنند به‌ویژه کشورهایی که در خطر مسری داعش قرار دارند. دولت‌های منطقه نیز باید نسبت به این مساله هوشیارانه عمل کنند. اگر در نقطه‌ای از کشورشان مشکلات و عقب‌ماندگی‌های اقتصادی وجود دارد، باید آن را سامان دهند و نگذارند این مشکلات موجب سوءاستفاده جریان‌های تکفیری شود. این ناظران سیاسی می‌گویند، دولت باید این مساله معارضان خود را مورد توجه قرار داده و در قدرت سهیم کند و نباید مشکلات داخلی و وجود برخی نارضایتی‌ها و تعارضات به‌خاطر مسائل داخلی، بهانه‌ای برای گروه‌هایی مانند داعش شود تا از شرایط سوءاستفاده کنند.
اسرائیل، یک بام و دوهوا
رژیم اسرائیل و داعش همسایه شده‌اند، اما هنوز هیچ‌کدام از دو طرف به همدیگر تعرضی نداشته‌اند. نکته جالب اینکه این گروه هرگز رژیم صهیونیستی را مورد حمله قرار نداده و حتی سعی کرده است عامدانه نامی از این رژیم به میان نیاورد. این در حالی است که بنیامین نتانیاهو رئیس کابینه رژیم صهیونیستی، نگران خطر اقدامات تروریستی گروهک داعش علیه اردن است. همزمان گفته می‌شود که زخمی‌های این گروه تروریستی در سوریه برای درمان به سرزمین‌های اشغالی منتقل شده و توسط پزشکان صهیونیست درمان شده‌اند. اما اسرائیل زمانی از این گروه حمایت می‌کند و به آنها پر و بال می‌دهد که منافعش را تامین کند. البته گروهی مانند داعش نیز زمانی که به قدرت برسد به منافع کسی توجه نمی‌کند. اخیرا هم تهدید کرده‌اند که ممکن است به عربستان حمله کنند. آنها با اماکن مقدس و بناهای مذهبی مخالف هستند. برخی اعتقاد دارند اگر رژیم اسرائیل روزی متوجه شود که گروه داعش عاملی ضد منافع آنها و دوستانش است و ممکن است آنها آسیب ببینند، واکنش نشان می‌دهد. در این راستا نیز نتانیاهو دستور ساخت دیوار حائل در مرز با اردن را داده است. اسرائیل سعی می‌کند با کنترل و مقداری فشار از بروز اتفاق جلوگیری کند. آنها تصور نمی‌کردند که پای داعش به اردن باز شود به همین دلیل ابتدا سعی کرده‌اند، خود را نگران نشان دهند و سپس از ابزارها و اقداماتی برای کنترل و جهت‌دهی استفاده می‌کنند تا آنها را به فضایی ببرند که دلشان می‌خواهد. حضور داعش در اردن مرتبط با منافع اسرائیل است به همین منظور آنها دیوار حائلی را ایجاد می‌کنند تا وارد اسرائیل نشوند. این در شرایطی است که اردن سرزمین محدودی نیست که بخواهند دور آن دیوار حائل ایجاد کنند و مرزهای وسیعی دارد. گرچه صهیونیست‌ها در عراق از حرکت داعش حمایت می‌کردند و حتی به آمریکا و غرب نیز گفتند که دخالت نکنند اما زمانی که متوجه شوند این اتفاق نیز برای خودشان می‌افتد و آتشی است که دامان آنها را خواهد گرفت، نگران شده و دست به دامن آمریکا می‌شوند و تحرکاتی را انجام می‌دهند. ناظران اعتقاد دارند که داعش ممکن است حتی تعرضاتی به کشورهای حامی داشته باشد تا از این طریق کشورهای حامی‌اش را تحت‌فشار قرار دهد تا از این گروه حمایت لازم را داشته باشند. در این راستا می‌خواهند بگویند که اگر از ما حمایت نکنید، منافع شما را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهیم.
ارسال نظر