بناهای بلندمرتبه روی گسل شمال تهران را دریابید
تهران پس از زلزله احتمالی
مهندس محمد کربلائی کریمی کارشناس ارشد مهندسی عمران کارشناسرسمیدادگستری ومدرس دانشگاه در ابتدا بهعنوان شخصی که پس از وقوع زلزله بم در سال ۸۲ در محل حضور داشتهام، از صمیم قلب از حضرت حق، عدم وقوع زلزله را در شهر تهران آرزومندم. اما لازم است برای بررسی ابعاد موضوع و ایجاد آمادگی لازم جهت مدیریت بحران پس از وقوع زلزله احتمالی در تهران، جوانب موضوع از حالات مختلف مورد بررسی و پیشبینی قرار گیرد. کشور ایران با دارا بودن ۱۰۰ گسل لرزهخیز در کشور بهطور دائم در گوشه و کنار کشور در حال لرزش بوده و با این پدیده طبیعی بیگانه نیست؛ اما موضوعی که بیش از همه توجه کارشناسان و مسوولان مرتبط را به خود جلب میکند، وقوع زلزله احتمالی در کلانشهر تهران با وسعت ۷۲۰ کیلومترمربع وبیش از ۵/۸ میلیون نفر جمعیت و امکان وقوع زلزله ۷ ریشتری است.
مهندس محمد کربلائی کریمی کارشناس ارشد مهندسی عمران کارشناسرسمیدادگستری ومدرس دانشگاه در ابتدا بهعنوان شخصی که پس از وقوع زلزله بم در سال 82 در محل حضور داشتهام، از صمیم قلب از حضرت حق، عدم وقوع زلزله را در شهر تهران آرزومندم. اما لازم است برای بررسی ابعاد موضوع و ایجاد آمادگی لازم جهت مدیریت بحران پس از وقوع زلزله احتمالی در تهران، جوانب موضوع از حالات مختلف مورد بررسی و پیشبینی قرار گیرد. کشور ایران با دارا بودن 100 گسل لرزهخیز در کشور بهطور دائم در گوشه و کنار کشور در حال لرزش بوده و با این پدیده طبیعی بیگانه نیست؛ اما موضوعی که بیش از همه توجه کارشناسان و مسوولان مرتبط را به خود جلب میکند، وقوع زلزله احتمالی در کلانشهر تهران با وسعت 720 کیلومترمربع وبیش از 5/8 میلیون نفر جمعیت و امکان وقوع زلزله 7 ریشتری است. در مطلب ذیل به بررسی تبعات ناشی از وقوع زلزله احتمالی در بخشهای مختلف خواهیم پرداخت:
۱ - خروج اضطراری از تهران
در صورت وقوع زلزله احتمالی در تهران بهدلیل نگرانی مردم از وقوع پس لرزههای احتمالی بعدی و... احتمالا موج گستردهای از ساکنانی که به لحاظ جانی و مالی صدمات کمی متحمل شدهاند، به طرف خروجیهای تهران سرازیر میشوند. در این حالت در داخل محدوده شهری مناطق آسیب دیده شهر معضل بزرگی بهدلیل عدم امکان کمکرسانی نیروهای امدادی بهوجود خواهد آمد. نکته قابلتوجه میزان آسیب وارده به ابنیه فنی و پلهای مسیرهای داخل شهری در زمان زلزله است تا امکان بهرهبرداری پس از وقوع زلزله احتمالی میسر شود. این مهم توسط شهرداری تهران در سالهای اخیر مورد بررسی و ارزیابی و ترمیم و تقویت و بهسازی لرزهای قرار گرفته است.
نکته دیگر در مورد جانمایی فرودگاههای تهران و مسیر دسترسی آنها به داخل محدوده شهری است. بهطور معمول در شرایط اضطراری پس از وقوع زلزله فرضی، ورودیهای شهر مملو از نیروهای امدادی سایر استانها و بستگان و افرادی است که جهت کمک رسانی به شهر وارد میشوند. در این صورت باید نحوه ورود تیمهای زنده یاب شامل سگهای زندهیاب به مناطق آسیب دیده تسهیل شود. به این منظور لازم است نیروهای نظامی اعم از ارتش و سپاه نسبت به کنترل ورودی و خروجیهای تهران به قید فوریت اقدام کنند.
2 - ترافیک پس از زلزله احتمالی
همانطور که در بخش قبل درخصوص خروج اضطراری بحث شد، درمناطق آسیب دیده ترافیک سنگین بهدلایل مختلف جهت کمکرسانی و انسداد مسیر بهدلیل ریزش آوار و... بهوجود خواهد آمد. در این حالت در اولین گام نیاز به آوار برداری و بازگشایی مسیرهای اصلی و فرعی و در مرحله بعد حضور نیروهای انتظامی برای تسهیل امر عبور و تردد است. در این خصوص تیم تحقیقاتی دانشگاه علم و صنعت تحقیقات مفصلی را بهعمل آورده است. طبق برآوردهای موجود ۶۰ درصد تلفات انسانی در دو ساعت اول پس از بروز زلزله حادث میشود؛ بنابراین ازاین دو ساعت طلایی باید به بهترین نحو برای نجات افراد گرفتار زیر آوار بهره برد. بنا به تجربه شخصی بهترین روش استفاده از سگهای زندهیاب است و لازم است برای تسهیل انتقال این تیمهای نجات به مناطق آسیب دیده برنامهریزی کرد.
3- ارزیابی تقریبی مناطق آسیبدیده شهر پس از زلزله احتمالی تهران
۱- مناطق آسیب دیده احتمالی (هاشور خورده) در نفشه بر اساس فعال شدن کلیه گسلهای موجود در نقشه گسلهای تهران ترسیم شده است. با عنایت به اینکه در زمان بروز زلزله یکی از گسلهای تهران فعال میشود بنابراین مناطق آسیبدیده شامل کل مناطق مذکور نیست و در محدوده گسل فعال شده احتمالی ایجاد خواهد شد. در این صورت بهطور همزمان در شمال و جنوب تهران تخریب بهصورت جدی بهوجود نخواهد آمد.
۲- مناطق آسیب دیده در اثر زلزله احتمالی بهصورت تقریبی ترسیم شده است. بنابراین بزرگای زلزله محتمل مناطق آسیبدیده در اثر فعال شدن هر گسل را مشخص خواهد کرد.
۳ - مناطق مشخص شده در محدوده زرد رنگ مناطق محدوده تقریبی با آسیب کمتر را در اثر زلزله محتمل در تهران نمایش میدهد.
۱ - خروج اضطراری از تهران
در صورت وقوع زلزله احتمالی در تهران بهدلیل نگرانی مردم از وقوع پس لرزههای احتمالی بعدی و... احتمالا موج گستردهای از ساکنانی که به لحاظ جانی و مالی صدمات کمی متحمل شدهاند، به طرف خروجیهای تهران سرازیر میشوند. در این حالت در داخل محدوده شهری مناطق آسیب دیده شهر معضل بزرگی بهدلیل عدم امکان کمکرسانی نیروهای امدادی بهوجود خواهد آمد. نکته قابلتوجه میزان آسیب وارده به ابنیه فنی و پلهای مسیرهای داخل شهری در زمان زلزله است تا امکان بهرهبرداری پس از وقوع زلزله احتمالی میسر شود. این مهم توسط شهرداری تهران در سالهای اخیر مورد بررسی و ارزیابی و ترمیم و تقویت و بهسازی لرزهای قرار گرفته است.
نکته دیگر در مورد جانمایی فرودگاههای تهران و مسیر دسترسی آنها به داخل محدوده شهری است. بهطور معمول در شرایط اضطراری پس از وقوع زلزله فرضی، ورودیهای شهر مملو از نیروهای امدادی سایر استانها و بستگان و افرادی است که جهت کمک رسانی به شهر وارد میشوند. در این صورت باید نحوه ورود تیمهای زنده یاب شامل سگهای زندهیاب به مناطق آسیب دیده تسهیل شود. به این منظور لازم است نیروهای نظامی اعم از ارتش و سپاه نسبت به کنترل ورودی و خروجیهای تهران به قید فوریت اقدام کنند.
2 - ترافیک پس از زلزله احتمالی
همانطور که در بخش قبل درخصوص خروج اضطراری بحث شد، درمناطق آسیب دیده ترافیک سنگین بهدلایل مختلف جهت کمکرسانی و انسداد مسیر بهدلیل ریزش آوار و... بهوجود خواهد آمد. در این حالت در اولین گام نیاز به آوار برداری و بازگشایی مسیرهای اصلی و فرعی و در مرحله بعد حضور نیروهای انتظامی برای تسهیل امر عبور و تردد است. در این خصوص تیم تحقیقاتی دانشگاه علم و صنعت تحقیقات مفصلی را بهعمل آورده است. طبق برآوردهای موجود ۶۰ درصد تلفات انسانی در دو ساعت اول پس از بروز زلزله حادث میشود؛ بنابراین ازاین دو ساعت طلایی باید به بهترین نحو برای نجات افراد گرفتار زیر آوار بهره برد. بنا به تجربه شخصی بهترین روش استفاده از سگهای زندهیاب است و لازم است برای تسهیل انتقال این تیمهای نجات به مناطق آسیب دیده برنامهریزی کرد.
3- ارزیابی تقریبی مناطق آسیبدیده شهر پس از زلزله احتمالی تهران
۱- مناطق آسیب دیده احتمالی (هاشور خورده) در نفشه بر اساس فعال شدن کلیه گسلهای موجود در نقشه گسلهای تهران ترسیم شده است. با عنایت به اینکه در زمان بروز زلزله یکی از گسلهای تهران فعال میشود بنابراین مناطق آسیبدیده شامل کل مناطق مذکور نیست و در محدوده گسل فعال شده احتمالی ایجاد خواهد شد. در این صورت بهطور همزمان در شمال و جنوب تهران تخریب بهصورت جدی بهوجود نخواهد آمد.
۲- مناطق آسیب دیده در اثر زلزله احتمالی بهصورت تقریبی ترسیم شده است. بنابراین بزرگای زلزله محتمل مناطق آسیبدیده در اثر فعال شدن هر گسل را مشخص خواهد کرد.
۳ - مناطق مشخص شده در محدوده زرد رنگ مناطق محدوده تقریبی با آسیب کمتر را در اثر زلزله محتمل در تهران نمایش میدهد.
ارسال نظر