نقش اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی در توسعه صادرات غیرنفتی
مهدی فتح الله عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استفاده از نهادهای مدنی، به عنوان حلقه‌های واسط بین دولت و جامعه به منظور تسهیل ارتباط، ارائه درخواست‌ها و مطالبات و نیز امر نظارت و پیگیری، از تجارب مثبت بشری در جوامع مختلف است که در قالب شوراها، احزاب و سندیکاها و نظایر آن نمایان می شوند. در حوزه اقتصادی نیز، تشکل‌ها همواره جایگاه خاصی دارند و می توانند فضای مساعدی برای تعامل مناسب و سازمان یافته بین بنگاه‌های اقتصادی و حاکمیت به وجود آورند. تجربه نشان داده که اقتصادهای توسعه یافته، بدون استفاده از ساماندهی فعالان اقتصادی در قالب تشکل‌های اقتصادی، به منظور تعامل بهتر جامعه و حکومت، موفق نبودهاند.
مهدی فتح الله عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استفاده از نهادهای مدنی، به عنوان حلقه‌های واسط بین دولت و جامعه به منظور تسهیل ارتباط، ارائه درخواست‌ها و مطالبات و نیز امر نظارت و پیگیری، از تجارب مثبت بشری در جوامع مختلف است که در قالب شوراها، احزاب و سندیکاها و نظایر آن نمایان می شوند. در حوزه اقتصادی نیز، تشکل‌ها همواره جایگاه خاصی دارند و می توانند فضای مساعدی برای تعامل مناسب و سازمان یافته بین بنگاه‌های اقتصادی و حاکمیت به وجود آورند. تجربه نشان داده که اقتصادهای توسعه یافته، بدون استفاده از ساماندهی فعالان اقتصادی در قالب تشکل‌های اقتصادی، به منظور تعامل بهتر جامعه و حکومت، موفق نبودهاند. اهمیت نقش تشکل‌ها در ایران نیز در سالیان اخیر به وضوح درک شده و این موضوع را می توان در توجه جدی به بحث تشکل‌ها در قوانین مصوب چندین سال اخیر از جمله قانون برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی و قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار مشاهده کرد.
تشکل‌ها یا اتحادیه‌های تجاری یا صادراتی نهادهایی هستند متشکل از اعضای مختلف که در یک حوزه تخصصی خاص فعالیت کرده و دارای شخصیت حقوقی و مستقل اند. این نهادها به صورت صنفی و غیرانتفاعی به نفع اعضای خود فعالیت می کنند. اتحادیه‌ها و تشکل‌ها در سطح تجارت بین المللی در مقام واسطه ای بین تولیدکنندگان و کارخانه داران از یک سو یا مصرف کنندگان کالا و خدمات در بازارهای داخلی و خارجی از سوی دیگر فعالیت می کنند. این اتحادیه‌ها و تشکل‌ها در ترویج بهترین شیوه‌های کسب توان رقابتی، کمک به شرکت‌ها در جهت افزایش توان رقابتی، تنظیم و ارائه قوانین عمومی کسب و کار و تجارت نقش بسیار مهمی ایفا می کنند.
در صورت تشکیل تشکل‌ها و اتحادیه‌ها مزایای متعددی از قبیل ایجاد و تقویت روحیه همکاری و هماهنگی بین موسسات کوچک و متوسط، تامین نیازهای عمومی اعضا در زمینه‌های اعتبارات، تبلیغات و ...، تجمیع اعضا جهت هدایت امور و تسهیل مشکلات در مواجهه با بخش‌های مختلف فعالیت، بهره مندی از امکان حضور قوی در بازار، رقابت، تنوع بخشی و تحقیق و توسعه در کنار انعطاف پذیری، خلاقیت و کارآفرینی ناشی از ساختارهای کوچک و قابلیت پاسخگویی به انواع تقاضاها، کاهش شکاف‌های اجتماعی- فرهنگی و تضادها و تناقض‌های ناشی از طی مراحل گذار از نظام‌های سنتی به فضای اقتصاد مدرن و امکان برخورداری از حمایت‌های موثر دولتی برخوردار برای اعضای آن به ارمغان خواهد آورد.
بررسی تاریخچه پیدایش تشکل‌ها و اتحادیه‌ها در کشور نشان می دهد که اتحادیه‌های صادرکنندگان خشکبار ایران در سال ۱۳۴۸، اتحادیه صادرکنندگان پوست، سالامبور و چرم ایران در سال ۱۳۵۲، اتحادیه صادرکنندگان فرش ایران در سال ۱۳۵۳ و اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران در سال ۱۳۶۵ (این اتحادیه در سال ۱۳۶۵ تحت عنوان اتحادیه صادرکنندگان کانی‌های غیرفلزی در اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران به ثبت رسید و در سال ۱۳۷۰ به اتحادیه صادرکنندگان محصولات معدنی ایران تغییر نام داد و نهایتا با هدف تحت پوشش قرار دادن بخش اصلی و اثرگذار تولیدکننده محصولات مورد نیاز صادرکنندگان و ایجاد پل ارتباطی میان این دو بخش به عنوان تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران اصلاح و تکمیل شد)، جزو اولین تشکل‌ها و اتحادیه‌هایی بوده اند که به صورت رسمی شروع به فعالیت کرده اند.
امروزه تشکل‌های گوناگونی در حوزه‌های تخصصی مختلف و تحت عناوین مختلف از جمله کانون، انجمن، شورا، تعاونی، سندیکا، اتحادیه، اتاق بازرگانی، اتاق تعاون، کنفدراسیون، فدراسیون، خانه، مجمع، نظام صنفی رایانه ای، اتاق و شورای مشترک، شبکه، جامعه، صندوق، بنیاد، اتحادیه مرکزی، کمیسیون و نظام مهندسی معدن ثبت و مشغول به فعالیت هستند.
این تشکل‌ها در سطح ملی، استان و شهرستان فعالیت می کنند که بیشتر تشکل‌هایی که در سطح شهرستان مشغول به فعالیت اند، از نوع اتحادیه‌های صنفی هستند. در امر تجارت بین الملل متغیرهای پویایی نظیر هزینه بسته بندی، حمل و نقل، بیمه، بازاریابی و تبلیغات وجود دارند که به دلیل تحولات ناشی از رشد پرشتاب تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در طول زمان بر مزیت‌های نسبی تاثیر کرده و بنا به نقش و اهمیتی که در تجارت جهانی دارند، باعث می شوند به رغم برخورداری کشور از مزیت‌های تولیدی و هزینه‌های کم، عملا از دستیابی به مزیت‌های صادراتی ناتوان باشیم. با اینکه سهم ما از امکانات بالقوه و بالفعل تولیدی کشور زیاد است، اما به دلیل عدم برخورداری از مزیت‌های رقابتی نمی توانیم به همان نسبت در صادرات کشور سهیم شویم و بین تولید و صادرات ما یک فضای خالی و فاصله ای هست که برای عبور از آن باید راهکارهای جدید توسعه صادرات با توجه به امکانات و محدودیت‌ها و با بررسی فعالیت سایر کشورهای منطقه طرح ریزی شود.
یکی از مهم ترین این راهکارها، اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی هستند که مهم ترین حلقه رابط بین تولیدکنندگان، دولت، مصرف کنندگان داخلی و خارجی اند.تشکل‌ها و سندیکاهای تجاری و صادراتی در همه جای دنیا بازوی توانمند تولیدکنندگان و صادرکنندگان هستند. این گونه تشکل‌ها به میزان توانمندی و توانایی شان در عرصه صدور کالا، قدرت چانه زنی و تعیین قیمت در بازارهای بین المللی، قادرند منافع و قدرت اقتصادی اعضای خود را تقویت کنند. معمولا این اتحادیه‌ها با جمع آوری اطلاعات لازم و بهنگام و ارائه آنها به اعضا، قدرت تصمیم گیری‌های مدیریتی را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان بالامی برند.
از طرف دیگر، اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی می توانند، نقش حلقه واسط بین بنگاه‌های کوچک و متوسط و دولت جهت انتقال و انعکاس نظرات، طرح‌ها، ایده‌ها، موانع و مشکلات را داشته باشند. در این صورت اعضا می توانند حضور قوی و موثر در مراجع تصمیم گیری دولتی داشته باشند. این حلقه می تواند ارتباط بین اعضا با مشتریان خارجی را نیز فراهم آورد. وجود این حلقه اطلاعات زیادی را از شرایط بازار جهانی، کالاها، رقبا، قراردادها، بازاریابی و قواعد تجاری در اختیار اعضا قرار خواهد داد که این امر به تنهایی برای هر یک از اعضا سخت و دشوار خواهد بود. همچنین اتحادیه‌ها به اعضای خود برای حضور در رویدادهای تجاری، نظیر شرکت در نمایشگاه، اعزام و پذیرش هیات‌های تجاری و سرمایه گذاری کمک خواهند کرد. همچنین اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی می توانند همبستگی و یکپارچگی بین صادرکنندگان را به وجود آورده و از رقابت مخرب بین صادرکنندگان جلوگیری کنند.
تشکل‌ها یا اتحادیه‌های تجاری یا صادراتی نهادهایی هستند متشکل از اعضای مختلف که در یک حوزه تخصصی خاص فعالیت کرده و دارای شخصیت حقوقی و مستقل اند. این نهادها به صورت صنفی و غیرانتفاعی به نفع اعضای خود فعالیت می کنند. اتحادیه‌ها و تشکل‌ها در سطح تجارت بین المللی در مقام واسطه ای بین تولیدکنندگان و کارخانه داران از یک سو یا مصرف کنندگان کالا و خدمات در بازارهای داخلی و خارجی از سوی دیگر فعالیت می کنند. این اتحادیه‌ها و تشکل‌ها در ترویج بهترین شیوه‌های کسب توان رقابتی، کمک به شرکت‌ها در جهت افزایش توان رقابتی، تنظیم و ارائه قوانین عمومی کسب و کار و تجارت نقش بسیار مهمی ایفا می کنند.
در صورت تشکیل تشکل‌ها و اتحادیه‌ها مزایای متعددی از قبیل ایجاد و تقویت روحیه همکاری و هماهنگی بین موسسات کوچک و متوسط، تامین نیازهای عمومی اعضا در زمینه‌های اعتبارات، تبلیغات و ...، تجمیع اعضا جهت هدایت امور و تسهیل مشکلات در مواجهه با بخش‌های مختلف فعالیت، بهره مندی از امکان حضور قوی در بازار، رقابت، تنوع بخشی و تحقیق و توسعه در کنار انعطاف پذیری، خلاقیت و کارآفرینی ناشی از ساختارهای کوچک و قابلیت پاسخگویی به انواع تقاضاها، کاهش شکاف‌های اجتماعی- فرهنگی و تضادها و تناقض‌های ناشی از طی مراحل گذار از نظام‌های سنتی به فضای اقتصاد مدرن و امکان برخورداری از حمایت‌های موثر دولتی برخوردار برای اعضای آن به ارمغان خواهد آورد.
بررسی تاریخچه پیدایش تشکل‌ها و اتحادیه‌ها در کشور نشان می دهد که اتحادیه‌های صادرکنندگان خشکبار ایران در سال ۱۳۴۸، اتحادیه صادرکنندگان پوست، سالامبور و چرم ایران در سال ۱۳۵۲، اتحادیه صادرکنندگان فرش ایران در سال ۱۳۵۳ و اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران در سال ۱۳۶۵ (این اتحادیه در سال ۱۳۶۵ تحت عنوان اتحادیه صادرکنندگان کانی‌های غیرفلزی در اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران به ثبت رسید و در سال ۱۳۷۰ به اتحادیه صادرکنندگان محصولات معدنی ایران تغییر نام داد و نهایتا با هدف تحت پوشش قرار دادن بخش اصلی و اثرگذار تولیدکننده محصولات مورد نیاز صادرکنندگان و ایجاد پل ارتباطی میان این دو بخش به عنوان تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران اصلاح و تکمیل شد)، جزو اولین تشکل‌ها و اتحادیه‌هایی بوده اند که به صورت رسمی شروع به فعالیت کرده اند.
امروزه تشکل‌های گوناگونی در حوزه‌های تخصصی مختلف و تحت عناوین مختلف از جمله کانون، انجمن، شورا، تعاونی، سندیکا، اتحادیه، اتاق بازرگانی، اتاق تعاون، کنفدراسیون، فدراسیون، خانه، مجمع، نظام صنفی رایانه ای، اتاق و شورای مشترک، شبکه، جامعه، صندوق، بنیاد، اتحادیه مرکزی، کمیسیون و نظام مهندسی معدن ثبت و مشغول به فعالیت هستند.
این تشکل‌ها در سطح ملی، استان و شهرستان فعالیت می کنند که بیشتر تشکل‌هایی که در سطح شهرستان مشغول به فعالیت اند، از نوع اتحادیه‌های صنفی هستند. در امر تجارت بین الملل متغیرهای پویایی نظیر هزینه بسته بندی، حمل و نقل، بیمه، بازاریابی و تبلیغات وجود دارند که به دلیل تحولات ناشی از رشد پرشتاب تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در طول زمان بر مزیت‌های نسبی تاثیر کرده و بنا به نقش و اهمیتی که در تجارت جهانی دارند، باعث می شوند به رغم برخورداری کشور از مزیت‌های تولیدی و هزینه‌های کم، عملا از دستیابی به مزیت‌های صادراتی ناتوان باشیم. با اینکه سهم ما از امکانات بالقوه و بالفعل تولیدی کشور زیاد است، اما به دلیل عدم برخورداری از مزیت‌های رقابتی نمی توانیم به همان نسبت در صادرات کشور سهیم شویم و بین تولید و صادرات ما یک فضای خالی و فاصله ای هست که برای عبور از آن باید راهکارهای جدید توسعه صادرات با توجه به امکانات و محدودیت‌ها و با بررسی فعالیت سایر کشورهای منطقه طرح ریزی شود.
یکی از مهم ترین این راهکارها، اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی هستند که مهم ترین حلقه رابط بین تولیدکنندگان، دولت، مصرف کنندگان داخلی و خارجی اند.تشکل‌ها و سندیکاهای تجاری و صادراتی در همه جای دنیا بازوی توانمند تولیدکنندگان و صادرکنندگان هستند. این گونه تشکل‌ها به میزان توانمندی و توانایی شان در عرصه صدور کالا، قدرت چانه زنی و تعیین قیمت در بازارهای بین المللی، قادرند منافع و قدرت اقتصادی اعضای خود را تقویت کنند. معمولا این اتحادیه‌ها با جمع آوری اطلاعات لازم و بهنگام و ارائه آنها به اعضا، قدرت تصمیم گیری‌های مدیریتی را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان بالامی برند.
از طرف دیگر، اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی می توانند، نقش حلقه واسط بین بنگاه‌های کوچک و متوسط و دولت جهت انتقال و انعکاس نظرات، طرح‌ها، ایده‌ها، موانع و مشکلات را داشته باشند. در این صورت اعضا می توانند حضور قوی و موثر در مراجع تصمیم گیری دولتی داشته باشند. این حلقه می تواند ارتباط بین اعضا با مشتریان خارجی را نیز فراهم آورد. وجود این حلقه اطلاعات زیادی را از شرایط بازار جهانی، کالاها، رقبا، قراردادها، بازاریابی و قواعد تجاری در اختیار اعضا قرار خواهد داد که این امر به تنهایی برای هر یک از اعضا سخت و دشوار خواهد بود. همچنین اتحادیه‌ها به اعضای خود برای حضور در رویدادهای تجاری، نظیر شرکت در نمایشگاه، اعزام و پذیرش هیات‌های تجاری و سرمایه گذاری کمک خواهند کرد. همچنین اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی می توانند همبستگی و یکپارچگی بین صادرکنندگان را به وجود آورده و از رقابت مخرب بین صادرکنندگان جلوگیری کنند.
ارسال نظر