آدم‌ها چرا معتاد می‌شوند؟
عواملی وجود دارد که مستعد کننده اعتیاد هستند و می‌توان آنها را شایع‌ترین متغیرهای روآ‌وری به استعمال مواد مورد سوء مصرف معرفی کرد که لازم است برای تحقق اهداف اجرای برنامه پیشگیری اولیه ریشه‌کن شوند. یکی از عوامل زمینه ساز سوء مصرف مواد مخدر و روان گردان که منشا ژنتیکی دارد و مستعدکننده محسوب می‌شود، ولی در برخی افراد به عامل روآوری تبدیل می‌شود و سوء مصرف مواد مخدر و روان گردان توسط مادر در دوران بارداری و شیردهی که فرزند را معتاد، معلول و در برخی موارد به هلاکت می‌رساند، از موارد دیگر است.طبابت خانگی با استفاده از مواد افیونی که عمدتا تریاک است و هنوز در برخی شهرها و روستاهای کشور اعمال می‌شود، معتاد بودن یکی از افراد در خانواده که اعضای آسیب پذیر خانواده از او تبعیت می‌کنند و متزلزل بودن خانواده که باعث اضطراب اعضا می‌شود و آنها به ویژه نوجوانان و جوانان را برای کسب آرامش به استعمال مواد مخدر و روان گردان سوق می‌دهد از جمله این عوامل مستعدکننده است.خانواده بی‌بند و بار و هوس‌باز که فرزندان را نیز هوس‌باز و بی‌اعتنا به ارزش‌های اجتماعی بار می‌آورد، خانواده بی‌اعتنا به مذهب و آداب فرهنگ اصیل ایرانی و امور مذهبی که باعث بی‌اعتنایی فرزندان به این امور می‌شود، از عوامل دیگر روی آوری به سوء مصرف مواد مخدر است، چراکه در تحقیقات متعدد تایید شده افراد مذهبی کمتر به سوءمصرف مواد مخدر رو می‌آورند.همچنین، خانواده پرتنش که اعضا برای فرو نشاندن خشم خود به استعمال مواد مخدر آرام بخش پناه می‌برند، جدایی پدر و مادر ولو اینکه به صورت طلاق پنهان باشد و به طلاق ثبت شده، منجر نشده باشد، روا داشتن تبعیض بین فرزندان در خانواده توسط والدین و افراد الگو که باعث روان رنجوری فرزندان می‌شود و به طرف سوءمصرف مواد مخدر و روان‌گردان می‌روند.در دسترس بودن مواد مخدر و روان‌گردان و آلوده بودن محیط زندگی به این مواد که برای نوجوانان و جوانان کنجکاو و لذت جو، وسوسه‌انگیز است و معاشرت با دوستان ناباب و فشار گروه همسالان نیز برخی از مهم‌ترین علل روی‌آوری به مخدرها است.بی‌اطلاعی از زیان‌های مواد مخدر بر اثر عدم آموزش در برنامه‌های درسی، فوق درسی در مراکز آموزشی در سطح ابتدایی، متوسط و عالی نیز باعث بی‌توجهی افراد به آثار زیان بار سوءمصرف مواد مخدر و روان گردان می‌شود.آشنا نبودن نوجوانان و جوانان با مهارت‌های زندگی بومی که آنان را منزوی و سرخورده کرده و آنها را به سوی سوءمصرف مواد مخدر و روان گردان می‌کشاند و مطالعه نوشته‌ها و دیدن و شنیدن فیلم‌ها و سخنان برخی برنامه‌های بدآموز که افراد آسیب پذیر را به سوء مصرف مواد مخدر و روان گردان تشویق می‌کنند، از عوامل دیگر محسوب می‌شود.همچنین، فعالیت معلمان و استادان مشکل دار و غیرمتدین در کادر آموزش و پرورش و در سطوح عالی که باعث انحراف یا روان‌رنجوری دانش‌آموزان و دانشجویان می‌شود و آنها را به طرف سوء مصرف مواد مخدر و روان گردان سوق می‌دهد و شرکت نکردن دانش‌آموزان در کارهای فرهنگیِ گروهیِ مراکز آموزشی و پرورشی که منجر به منزوی شدن آنها می‌شود.غفلت استادان، معلمان و مربیان از تقویت مبانی دینی و اخلاقی دانش‌آموزان و دانشجویان که باعث بی‌اعتنایی آنها به مسوولیت‌هایشان در قبال مذهب و جامعه می‌شود و بداخلاقی و تضییع حق دانش‌آموزان و دخالت دادن مشکلات شخصی درباره دانش‌آموزان توسط کادر آموزشی، پرورشی و انضباطی که به روان رنجوری دانش‌آموزان و دانشجویان منجر می‌شود.بیکاری، فقر مالی، فقر اجتماعی و فقر اخلاقی، برقرار نبودن عدالت اجتماعی در جامعه که باعث سرخوردگی و ناراحتی افراد و به‌خصوص نوجوانان و جوانان می‌شود، خالی ماندن اوقات فراغت از برنامه‌های جذاب، سالم و سرگرم‌کننده که افراد را به یافتن نوعی سرگرمی ولو نامعقول و نامشروع سوق می‌دهد و این قبیل افراد به سوءمصرف مواد توهم زا یا مواد مورد سوءمصرف دیگر پناه می‌برند.به گزارش ایسنا، پخش و نشر برنامه‌هایی توسط رسانه‌های جمعی که خشونت، بی بند و باری و ارتکاب به ناهنجاری‌ها و جرایم را به شنونده، بیننده و خواننده القا می‌کنند، باعث روآوری فرد به ارتکاب جرایم و ناهنجاری‌ها از جمله سوء مصرف مواد مخدر و روان گردان می‌شود.ریاکاریِ برخی مسوولان و الگوهای اجتماعی در گفتارها و رفتارهایشان که برای مردم به ویژه جوانان و نوجوانان یأس‌آور و نفرت‌انگیز است و باعث انحراف آنها می‌شود. از سوی دیگر عدم ارزیابی علمی از برنامه‌هایی که گهگاه در مورد جمع‌آوری کوتاه‌مدت معتادان از جامعه اجرا می‌شود و در مدت زمان کوتاه دوباره بدون ترک اعتیاد، به جامعه برمی‌گردند، آشنا نکردن خانواده‌ها، مسوولان و مدیران مراکز آموزشی و کارگاه‌ها با شیوه‌های پیشگیر اولیه از اعتیاد به مواد مخدر و روان گردان و آموزش ندادن گروه‌های در معرض خطر در اوضاع و احوال حاکم بر جامعه به منظور تقویت مقاومت در برابر خواسته‌های نامشروع دیگران و ادامه زندگی سالم همچنین گریزان بودن از محیط‌های خانوادگی، آموزشی و کاری که ممکن است منجر به فرار از خانه یا اخراج از مراکز آموزشی و کاری می‌شود از دیگر عوامل است.طبق این گزارش، نداشتن هدف مشخص در زندگی، خودباوری کم، ضعف نفس، پرخاشگری، هوسرانی، کم‌تجربگی، افسردگی و برخی رویدادهای تأثرانگیز، بزرگ نمایی اغراق آمیز زیان‌های مواد مخدر و روان‌گردان و ترساندن غیرواقعی افراد در اطلاع‌رسانی‌ها که در دراز مدت باعث سلب اعتماد آنها می‌شود، افراد را در معرض ابتلا به مخدرها قرار می‌دهد.توجه نکردن اولیا و مربیان به بحران‌های سنی در نوجوانان و جوانان و تدوین نشدن و عدم اجرای کامل برنامه‌های کاربردی پیشگیری‌های همگانی، انتخابی، موردی و در نهایت کاهش آسیب در مورد سوءمصرف‌کنندگان مواد مخدر و روان‌گردان که باعث آغاز و استمرار سوءمصرف، اعتیاد مزمن و عود به استعمال در افراد در حال ترک می‌شود.مهیا کردن زندگی تجملی یا فراهم نکردن امکانات یک زندگی متعارف، به ویژه برای نوجوانان و جوانان و تلقین بی‌لیاقتی و ناتوانی در حل مشکلات، به نوجوانان و جوانان و توجه نکردن اولیا به موقعیت آنها از عوامل دیگر مستعد کنند برای اعتیاد محسوب می‌شود.تاکید می‌شود انگیزه‌های زمینه‌سازِ رو‌آوری به سوءمصرف مواد مخدر و روان‌گردان منحصر به آنچه عنوان شده نیست، چنان که در برخی افراد لذت‌جویی و شهوت‌رانی عامل مهمی برای سوء مصرف است.ضمن آنکه عوامل یادشده با سوءمصرف مواد مخدر تعامل دارند، بدین معنا که سوء مصرف مواد مخدر همیشه معلول نیست و گهگاه عامل برخی آسیب‌های دیگر واقع می‌شود. آسیب‌های اجتماعی با یکدیگر ارتباط معنادار دارند که البته سه آسیب مهم بیکاری، اعتیاد و فقر از اولویت برخوردارند.در یک تحقیق آمده است ۸۱ درصد جامعه مورد بررسی «بیکاری»، ۵۶ درصد «اعتیاد»، ۴۷ درصد «فقر» را از ۲۸ آسیبی که جامعه ایران به آنها مبتلا است و دارای اولویت هستند مهم‌تر دانسته و معتقدند که اقدام برای کاهش آنها ضرورت و از اولویت ویژه‌ای برخوردار است و بدیهی است مادام که این عوامل ریشه‌کن نشوند، نمی‌توان انتظار داشت که برنامه‌های فرهنگی بهداشتی پیشگیری اولیه در حد مطلوب مفید واقع شوند و اهداف این برنامه‌ها تحقق پذیرد.برهمین اساس و به‌ویژه که در عصر حاضر آسیب‌های دنیای مجازی و بدآموزی‌های ماهواره‌ها و اینترنت نیز به آسیب‌های اجتماعی جامعه ایرانی افزوده شده است. از سویی باید توجه داشت که آسیب‌های اجتماعی مانند حلقه‌های زنجیر متصل، مرتبط و در حال تاثیر و تاثرند و بیان اینکه کدام عامل و کدام معلول یا کدام پدیدآورنده و باعث بروزِ دیگری است، در اغلب موارد کاری دشوار می‌شود.