نگاهی به آثار تازه راه‌یافته به بازار کتاب
هنر ششم بر صحنه کاغذ
بهنام ناصح
هنر نمایش که به هنر ششم مشهور است، از دیرباز رابطه‌ای تنگاتنگ با کتاب و نوشتن داشته است؛ چه از متون نمایشی که از یونان باستان برایمان به‌جا مانده و چه نمایشنامه‌های مطرحی که در دوره معاصر مستقیم یا به‌واسطه ترجمه به دست ما می‌رسد. اگرچه همه نمایشنامه‌ها را می‌توان چاپ کرد ولی الزاما تمامی آنها به راحتی خوانده نمی‌شوند؛ چراکه اغلب آنها تنها در قالب اجرا رخ می‌نمایانند. با این همه از خیل آثاری که به نحوی با مقوله نمایش درارتباطند و به چاپ می‌رسند، کتاب‌هایی را می‌توان یافت که مطالعه آنها لذتبخش است.
بهنام ناصح
هنر نمایش که به هنر ششم مشهور است، از دیرباز رابطه‌ای تنگاتنگ با کتاب و نوشتن داشته است؛ چه از متون نمایشی که از یونان باستان برایمان به‌جا مانده و چه نمایشنامه‌های مطرحی که در دوره معاصر مستقیم یا به‌واسطه ترجمه به دست ما می‌رسد. اگرچه همه نمایشنامه‌ها را می‌توان چاپ کرد ولی الزاما تمامی آنها به راحتی خوانده نمی‌شوند؛ چراکه اغلب آنها تنها در قالب اجرا رخ می‌نمایانند. با این همه از خیل آثاری که به نحوی با مقوله نمایش درارتباطند و به چاپ می‌رسند، کتاب‌هایی را می‌توان یافت که مطالعه آنها لذتبخش است. این هفته از میان کتاب‌هایی از این دست، سه اثر را انتخاب کرده‌ایم که خواندنشان هم برای اهل فن و هم برای عموم مردم می‌تواند جالب باشد.
هنرمندی در آینه خاطراتش
سینه هنرمندان قدیمی گنجینه‌ای از خاطرات خواندنی و شنیدنی است. این خاطرات گذشته از اینکه حاوی عصاره تجربه و زندگی است، برشی از تاریخ هنر و سرزمینمان را در خود ذخیره دارد. اخیرا کتابی از عباس جوانمرد هنرمند باسابقه عرصه نمایش به چاپ رسیده که حاوی چنین ذخایری است. او در کتابش با عنوان «دیدار با خویش» از خاطراتش با دوستان و همچنین درباره افراد و شخصیت‌های مطرح هنری کشور مطالبی خواندنی نوشته است. در این اثر از افراد مختلفی مانند جلال آل‌احمد، احمدشاه قاجار، عزت‌الله انتظامی، منوچهر انور، رخشان بنی‌اعتماد، بهرام بیضایی، ناصر تقوایی، محمدعلی جمال‌زاده، صادق چوبک، علی حاتمی، پوران درخشنده، نجف دریابندری، محمود دولت‌آبادی، سهراب سپهری، حمید سمندریان، احمد شاملو، خسرو شکیبایی، آنتوان دو سنت اگزوپری، شکسپیر، عارف قزوینی، کریم شیره‌ای، مسعود کیمیایی، ابراهیم گلستان، مایاکوفسکی، محمد مصدق، پرویز ناتل خانلری، علی نصیریان، صادق هدایت، نیما یوشیج و سعید نفیسی صحبت به میان آمده است.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «این زمان هنوز نمی‌دانم که در آن روزگاران، جذبه صحنه مرا به‌سوی خود خواند یا برحسب اتفاق به سویش رفتم؛ فقط می‌دانم چنان شور عمیقی در من برانگیخت که بی‌پروا مأوای همیشگی من شد. صحنه جایی شد که زندگی را دوباره به من آموخت و هر روز در آن بازیگر دیگری می‌شوم و نمی‌دانم من در صحنه بازی می‌کنم یا صحنه در من.» کتاب «دیدار با خویش»، اثر عباس جوانمرد در ۴۸۸ صفحه و به‌بهای ۵۰ هزار تومان توسط نشر نو منتشر شده است.
نمایشی درباره سقوط یک حکومت خودکامه
دکابریست‌ها گروهی از افسران ناراضی اواخر دوران حکومت تزار روسیه بودند که دست به شورش زدند و خیلی زود سرکوب شدند. این رویداد تاثیر گسترده‌‌ای بر رشد آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی شهروندان روس گذاشت و آثاری با الهام از این قیام نوشته شد که از آن جمله می‌توان به «دکابریست‌ها » نوشته لئانید زورین اشاره کرد. از نمایشنامه «دکابریست‌ها» به‌عنوان یکی از نخستین نمونه‌‌های تئاتر مستند روس یاد می‌شود. این اثر به تازگی با ترجمه آبتین گلکار به فارسی ترجمه شده است.
نویسنده با استفاده از منابع، روایت‌های شفاهی، اسناد بازجویی‌ها و شهادت‌های شورشیان، کتاب‌های تاریخی، خاطرات افراد، روزنامه‌ها و مجله‌ها از شکل‌گیری محفل دکابریست‌ها و قیام آنها گزارش می‌دهد. در این نمایشنامه مخاطب از خلال بحث‌ها و صحبت‌های شخصیت‌های داستان، در جریان وقایع و رویداد‌های جنبش دکابریست‌ها قرار می‌گیرد. در نمایشنامه «دکابریست‌ها»، ماجراهای روز چهاردهم دسامبر ١٨٥٢ مانند سرپیچی واحدهای شورشی، قتل کنت میلارادویچ، سرکوب شورشیان و... در قالب گزارش رسمی کوتاه به اطلاع مخاطب می‌رسد. نمایشنامه «دکابریست‌ها» از مجموعه «تئاتر و تاریخ» از سوی نشر ماهی به چاپ رسیده است.
آشنایی با نمایش سنتی ژاپن
در ژاپن نمایشی سنتی و شاد به نام «کیوگن» اجرا می‌شود که صدها سال قدمت دارد. نمایش انتقادی و طنزگونه کیوگن از شش سده پیش همچون مکمل نمایش‌های فاخر و سنگین نُوو جای خود را باز کرده است، ولی برخلاف نمایش‌های نوو که نمایشی آرمان‌گراست همواره از آدمیان سخن می‌گوید و بیانی خودمانی و صمیمانه و ضرب آهنگی سریع‌تر از زندگی دارد. کیوگن نمایشی طنز آمیز و بی‌نقاب است که داستان‌های آن بر پایه وضعیت‌های واقعی، طنز در تضاد در اندیشه و رفتار آدمی تناقض حاصل از سازش‌ناپذیری نهایی مصلحت با اصالت، هواهای نفسانی با اخلاق و آداب و سود جویی و کامروایی با صدق و صفا ساخته شده است و ضعف و کمبودهای جان را بی‌پرده و پیرایه با زبانی زنده و زود فهم و گزنده بازگو می‌کند.
اخیرا فرهنگستان هنر کتابی با همکاری موسسه متن در این زمینه با عنوان «کیوگن؛ نمایش‌های شاد ژاپنی» به چاپ رسانده که نوشته دان کنی است و کار ترجمه آن را آزاده سلحشور انجام داده است. این کتاب ۲۵۷ نمایش کیوگن را دربر‌می‌گیرد. مطالب کتاب با شکل‌های تصویرسازی شده از شخصیت‌ها و صحنه‌های نمایش همراه است البته به فراخور نیاز و اطلاعات تصویری لازم از هر نمایش تصاویر وجود دارد و در کنار هر نمایش، شخصیت‌ها و صحنه توصیف می‌شود. کتاب «کیوگن؛ نمایش‌های شاد ژاپنی» به قیمت ۱۹ هزار و ۵۰۰ تومان منتشر کرده است.
ارسال نظر