وزیر انرژی آمریکا در توافق هسته‌ای چه نقشی داشت؟
مونیز ناجی مذاکرات؟!
مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ این‌بار با یک تفاوت اساسی روبه‌رو بود. چراکه جدا از بار دیپلماتیک، بار فنی هم به جلسات اضافه شده بود. بار فنی این مذاکرات را دو فیزیکدان از ایران و آمریکا بر عهده گرفته بودند. سایر کشورها در این مذاکرات، چندان وارد بار فنی نشدند و توافق بر سر این موضوع را به این دو فیزیکدان سپردند دو فیزیکدان از ایران، ابتدا دکتر علی‌اکبر صالحی و دیگر دکتر ارنست مونیز از ایالات‌متحده آمریکا. این دو به همراه تیم فنی نقشه راه آتی را برای این توافق کشیدند. این دو که زمانی در یک دانشگاه تحصیل کرده بودند، این‌بار در دو سوی میدان قرار گرفته و در مورد مسایل فنی انرژی هسته‌ای ایران با هم گفت‌وگو می‌کردند.
مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه 1+5 این‌بار با یک تفاوت اساسی روبه‌رو بود. چراکه جدا از بار دیپلماتیک، بار فنی هم به جلسات اضافه شده بود. بار فنی این مذاکرات را دو فیزیکدان از ایران و آمریکا بر عهده گرفته بودند. سایر کشورها در این مذاکرات، چندان وارد بار فنی نشدند و توافق بر سر این موضوع را به این دو فیزیکدان سپردند دو فیزیکدان از ایران، ابتدا دکتر علی‌اکبر صالحی و دیگر دکتر ارنست مونیز از ایالات‌متحده آمریکا. این دو به همراه تیم فنی نقشه راه آتی را برای این توافق کشیدند. این دو که زمانی در یک دانشگاه تحصیل کرده بودند، این‌بار در دو سوی میدان قرار گرفته و در مورد مسایل فنی انرژی هسته‌ای ایران با هم گفت‌وگو می‌کردند. رابطه این دو سوای مسایل دیپلماتیک، گاهی به سمت احساسات دو هم‌دانشگاهی پیش می‌رفت. در طول مذاکرات، خبر می‌رسد علی‌اکبر صالحی صاحب نخستین نوه خود شده است و مونیز نیز برای جلسه بعدی گفت‌وگوهای خود با صالحی چندین کادو برای نوه وی تهیه می‌کند.
پشت پرده
پشت پرده معمولا جایی است که کمتر خبری از آن به بیرون درز می‌کند و اگر هم به بیرون درز نکند، شایعات جای آن را پر می‌کند. در پشت پرده گفت‌وگو بین مقامات ایرانی و آمریکایی در باب فنی نمی‌شود موضوعی را پنهان کرد؛ زیرا مسایل فنی دقیقا موضوعاتی بوده‌اند که باید در برجام به آن اشاره می‌شده است، اما چانه‌زنی‌ها می‌تواند در این زمینه جزو اسرار پشت پرده به حساب آید. خبرگزاری آسوشیتدپرس می‌نویسد: یکی از درخواست‌های آمریکا برای توافق هسته‌ای در باب مسایل فنی، بستن سایت فردو بوده که با مقاومت مقامات ایرانی همراه بوده است. آمریکا هرگز قصد نداشته است تا در باب فردو کوتاه بیاید و مونیز نیز در ابتدا در باب مشاوره‌های فنی که داشته است از طرف ایرانی خواسته بود این سایت بسته شود، اما سایت فردو برای مقامات ایرانی خط قرمز محسوب می‌شده است و تمرکز بیش از حد طرف آمریکایی بر سر این موضوع می‌توانسته ایران را به ترک مذاکرات تشویق کند. بن‌بست به‌وجود آمده اما در نهایت با راهکار خود مونیز حل می‌شود. طرح فعلی برای سایت فردو در واقع ابتکار مونیز، وزیر انرژی ایالات‌متحده بوده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس در این‌باره می‌نویسد: چرخش تاریخی به سمت یک توافق پایدار با راهکار مونیز به‌وجود می‌آید، در غیر این صورت مشخص نبود این گره با دست باز می‌شد یا نه؟ سناتور کریس مورفی می‌گوید: «مونیز یک دانشمند است. او می‌تواند جزییات بسیار فنی توافق هسته‌ای را به زبانی بگوید که هر سناتوری با هر سطح سوادی آن را درک کند.»
مونیز کیست؟
مونیز در سال 1944 در فال ریور ماساچوست به‌دنیا آمد. پدر و مادر وی مهاجران پرتغالی بودند که از جزایر سائو میگوئل در آزروس به آمریکا آمده بودند. مونیز تحصیلات متوسطه را در دبیرستان دارفی در فال ریور به اتمام رساند و در دبیرستان رئیس باشگاه ریاضی بود.
او در سال ۱۹۶۲ از کالج بوستون با درجه ممتاز لیسانس فیزیک را اخذ کرد و در سال ۱۹۷۲ از دانشگاه استنفورد، در رشته فیزیک نظری مدرک دکترایش را کسب کرد. در سال ۱۹۷۳ به دانشگاه ام‌آی‌تی رفت و در سال‌های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۵ رئیس دپارتمان فیزیک و مدیر مرکز شتاب‌دهنده خطی بیتس بود وی و همچنین یکی از روسای شورای پژوهشی دانشگاه ام‌آی‌تی هم بوده است. مونیز در دانشگاه ام‌آی‌تی، استاد فیزیک و سیستم‌های مهندسی است. وی در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۷، مدیر دفتر علم و تکنولوژی رئیس‌جمهوری در دوران بیل کلینتون بود. سپس در سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۱ و اواخر دولت کلینتون معاون وزیر انرژی شد. در این سمت وی مسوول نظارت بر برنامه‌های علمی بود و یک بررسی جامع بر ذخایر سلاح‌های هسته‌ای را مدیریت کرد.
در این زمان وی مذاکره‌کننده ویژه وزیر در رابطه با وضعیت مواد هسته‌ای با روسیه بود. مونیز در این سال‌ها نقش عمده‌ای در تعیین سیاست‌های انرژی داشت. وی در سال 1998 از نشت نزدیک به یک میلیون گالن مواد رادیواکتیو جلوگیری کرد و یک سال بعد توانست با اصلاح یک اشتباه 16 ساله در زمینه هزینه‌ها، نیم میلیارد دلار صرفه‌جویی کند. در سال 2009 با شروع به فعالیت دولت باراک اوباما وی به عضویت شورای مشاوران علم و تکنولوژی دفتر اوباما درآمد. پس از استعفای استیون چو از وزارت انرژی، اوباما، مونیز را برای این سمت معرفی کرد و سنا در 16 می2013 با 97 رای موافق و بدون رای مخالف صلاحیت وی را برای تصدی این پست تایید کرد. مونیز حامی استفاده از انرژی هسته‌ای به جای سوخت‌های فسیلی است. بعد از حادثه نیروگاه هسته‌ای فوکوشیمای ژاپن در اوایل سال 2011، مونیز گفت این اشتباه است که این حادثه را به معنای پایان انرژی هسته‌ای بدانیم. مونیز در این باره می‌نویسد: «امنیت و هزینه باید در ساخت نیروگاه‌های بزرگ درنظر گرفته شود، چون آنها ارزان‌تر، امن‌تر و با کارآیی بیشتری هستند. اگر هم‌اکنون کشور، تکنولوژی‌های جدید را اختراع نکند، آمریکایی‌ها در آینده افسوس خواهند خورد.» وی در ادامه می‌گوید: «واشنگتن باید یک طرح داشته باشد تا در این دهه تعدادی از تاسیسات رآکتورها را بازسازی کند و همچنین باید از تکنولوژی‌های جدید حمایت شود.»
پشت پرده
پشت پرده معمولا جایی است که کمتر خبری از آن به بیرون درز می‌کند و اگر هم به بیرون درز نکند، شایعات جای آن را پر می‌کند. در پشت پرده گفت‌وگو بین مقامات ایرانی و آمریکایی در باب فنی نمی‌شود موضوعی را پنهان کرد؛ زیرا مسایل فنی دقیقا موضوعاتی بوده‌اند که باید در برجام به آن اشاره می‌شده است، اما چانه‌زنی‌ها می‌تواند در این زمینه جزو اسرار پشت پرده به حساب آید. خبرگزاری آسوشیتدپرس می‌نویسد: یکی از درخواست‌های آمریکا برای توافق هسته‌ای در باب مسایل فنی، بستن سایت فردو بوده که با مقاومت مقامات ایرانی همراه بوده است. آمریکا هرگز قصد نداشته است تا در باب فردو کوتاه بیاید و مونیز نیز در ابتدا در باب مشاوره‌های فنی که داشته است از طرف ایرانی خواسته بود این سایت بسته شود، اما سایت فردو برای مقامات ایرانی خط قرمز محسوب می‌شده است و تمرکز بیش از حد طرف آمریکایی بر سر این موضوع می‌توانسته ایران را به ترک مذاکرات تشویق کند. بن‌بست به‌وجود آمده اما در نهایت با راهکار خود مونیز حل می‌شود. طرح فعلی برای سایت فردو در واقع ابتکار مونیز، وزیر انرژی ایالات‌متحده بوده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس در این‌باره می‌نویسد: چرخش تاریخی به سمت یک توافق پایدار با راهکار مونیز به‌وجود می‌آید، در غیر این صورت مشخص نبود این گره با دست باز می‌شد یا نه؟ سناتور کریس مورفی می‌گوید: «مونیز یک دانشمند است. او می‌تواند جزییات بسیار فنی توافق هسته‌ای را به زبانی بگوید که هر سناتوری با هر سطح سوادی آن را درک کند.»
مونیز کیست؟
مونیز در سال 1944 در فال ریور ماساچوست به‌دنیا آمد. پدر و مادر وی مهاجران پرتغالی بودند که از جزایر سائو میگوئل در آزروس به آمریکا آمده بودند. مونیز تحصیلات متوسطه را در دبیرستان دارفی در فال ریور به اتمام رساند و در دبیرستان رئیس باشگاه ریاضی بود.
او در سال ۱۹۶۲ از کالج بوستون با درجه ممتاز لیسانس فیزیک را اخذ کرد و در سال ۱۹۷۲ از دانشگاه استنفورد، در رشته فیزیک نظری مدرک دکترایش را کسب کرد. در سال ۱۹۷۳ به دانشگاه ام‌آی‌تی رفت و در سال‌های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۵ رئیس دپارتمان فیزیک و مدیر مرکز شتاب‌دهنده خطی بیتس بود وی و همچنین یکی از روسای شورای پژوهشی دانشگاه ام‌آی‌تی هم بوده است. مونیز در دانشگاه ام‌آی‌تی، استاد فیزیک و سیستم‌های مهندسی است. وی در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۷، مدیر دفتر علم و تکنولوژی رئیس‌جمهوری در دوران بیل کلینتون بود. سپس در سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۱ و اواخر دولت کلینتون معاون وزیر انرژی شد. در این سمت وی مسوول نظارت بر برنامه‌های علمی بود و یک بررسی جامع بر ذخایر سلاح‌های هسته‌ای را مدیریت کرد.
در این زمان وی مذاکره‌کننده ویژه وزیر در رابطه با وضعیت مواد هسته‌ای با روسیه بود. مونیز در این سال‌ها نقش عمده‌ای در تعیین سیاست‌های انرژی داشت. وی در سال 1998 از نشت نزدیک به یک میلیون گالن مواد رادیواکتیو جلوگیری کرد و یک سال بعد توانست با اصلاح یک اشتباه 16 ساله در زمینه هزینه‌ها، نیم میلیارد دلار صرفه‌جویی کند. در سال 2009 با شروع به فعالیت دولت باراک اوباما وی به عضویت شورای مشاوران علم و تکنولوژی دفتر اوباما درآمد. پس از استعفای استیون چو از وزارت انرژی، اوباما، مونیز را برای این سمت معرفی کرد و سنا در 16 می2013 با 97 رای موافق و بدون رای مخالف صلاحیت وی را برای تصدی این پست تایید کرد. مونیز حامی استفاده از انرژی هسته‌ای به جای سوخت‌های فسیلی است. بعد از حادثه نیروگاه هسته‌ای فوکوشیمای ژاپن در اوایل سال 2011، مونیز گفت این اشتباه است که این حادثه را به معنای پایان انرژی هسته‌ای بدانیم. مونیز در این باره می‌نویسد: «امنیت و هزینه باید در ساخت نیروگاه‌های بزرگ درنظر گرفته شود، چون آنها ارزان‌تر، امن‌تر و با کارآیی بیشتری هستند. اگر هم‌اکنون کشور، تکنولوژی‌های جدید را اختراع نکند، آمریکایی‌ها در آینده افسوس خواهند خورد.» وی در ادامه می‌گوید: «واشنگتن باید یک طرح داشته باشد تا در این دهه تعدادی از تاسیسات رآکتورها را بازسازی کند و همچنین باید از تکنولوژی‌های جدید حمایت شود.»
ارسال نظر