رقابت‌پذیری، دماسنج موفقیت خوشه‌ها
مهندس سیاوش وحدت* راهبرد خوشه‌های صنعتی به عنوان راهبردی موثر در شکل‌دهی توسعه صنعتی،در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه الگویی موفق برای توانمند سازی صنعتی معرفی شده‌است. در این راستا حدود بیش از دو دهه است که توسعه صنعتی مبتنی بر خوشه‌ها، مورد توجه برنامه‌ریزان در کشورهای صنعتی و در حال توسعه می‌باشد. سازمان‌های بین‌المللی همچون UNIDO,ILO و بانک جهانی نیز طرح‌های متعددی را از طریق توسعه خوشه‌های صنعتی در کشورهای مختلف اجرا و حمایت کرده‌اند. البته باید توجه داشت که که مدل توسعه خوشه‌ای برای توسعه ساختاری از کسب و کارها و صنایع مناسب است که با مشخصات و چارچوب‌های خوشه‌های صنعتی سازگار باشند. در واقع یک خوشه کسب و کار به واحدهای کسب و کار متمرکز در یک منطقه جغرافیایی که با همکاری و تکمیل فعالیت‌های یکدیگر، محصولات و یا خدمات مشابه و یا مشترکی را تولید و ارائه کرده و از چالش‌ها و فرصت‌های مشترکی نیز برخوردارند، اطلاق می‌شود. یکی از مهم‌ترین کارکردهای توسعه خوشه‌ای، ارتقا سطح رقابت‌پذیری بنگاه‌های خرد، ‌کوچک و متوسط است. در صورتی‌که تشکیل خوشه‌ها نتواند زمینه‌های رقابت‌پذیری را برای خوشه در سطوح منطقه‌ای ، ملی یا بین‌المللی تسهیل نماید، هدف توسعه و حمایت از خوشه تأمین نگردیده‌است. مهم‌ترین بحث خوشه‌بندی و سیاست‌های خوشه محور ایجاد ضرورت رقابتی است. پورتر درکتاب «فواید رقابت برای کشورها» برخی از فواید رقابت را برای ملل متفاوت چنین ذکر نموده‌است .تأثیر رقابت بر مناطق ، رشد ادبیات گفتگو میان بنگاه‌ها، وابستگی‌های درون بنگاهی صنایع و مؤسسات دولتی و نیمه دولتی و رشد نوآوری و فناوری که تعامل همگی این عناصر را نیز از نتایج رقابت می‌داند . در حقیقت از نظر پورتر رقابت‌پذیری، دماسنج موفقیت خوشه‌هاست .
*مدیر دفتر توسعه صنعتی و فناوری سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران