کشت برج در باغات تهران
بیش از چند نقطه کوچک سبز برای تهران باقی نمانده است. کسی مسوولیت تخریب گسترده فضای سبز را قبول نمی‌کند. اعضای شورای شهر تهران هر چند هفته یک بار تذکری می‌دهند، اما این تذکرها تنها سرعت آنهایی را که مسوول ساخت‌و‌ساز در این شهر هستند بالا می‌برد. محمد حقانی رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران با بیان اینکه باغات تهران؛ یعنی شهری که در دل خود آبادی‌های قدیمی چون شمیران، ونک و ... را جای داده از اوضاع خوبی برخوردار نیست، به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: با شرایط فعلی چشم‌انداز مناسبی را نمی‌توان برای آنها متصور شد و باغ‌های شهر تهران که در دامنه پربرکت البرز پرورش یافته دیگر در میان آهن و دود به نفس نفس افتاده است. به‌طوری‌که حجم بالای اثرات مخرب وارده به محیط‌زیست شهری به حدی است که در بسیاری از موارد جبران آلودگی‌ها خارج از توان بالای طبیعت بوده و درختان هم خود بیمارند.
او ادامه می‌دهد: باغ‌های ایرانی اثرات زیست‌محیطی، اجتماعی و خانوادگی داشته و منبع درآمدی برای خانواده‌ها محسوب می‌شده است. منبع اقتصادی که در‌حال‌حاضر تقریبا وجود ندارد. در شهر اصفهان هم که شهر در دل باغ‌ها بنا شده بود و به باغ شهر معروف بود همین اتفاق افتاده است. شهرهای شمالی کشور به‌دلیل بارندگی‌های بسیار همیشه سرسبز و جنگلی بودند، اما مناطق خشکی مانند اصفهان و تهران با وجود شرایط خشکی که داشتند سرسبز بودند. متاسفانه در سه چهار دهه اخیر، وضعیت نگهداری و حفاظت باغ‌ها به‌گونه‌ای بود که می‌بینیم چیزی از این فضای سبز و باغ‌ها باقی نمانده است.
دلایل انهدام باغات پایتخت
حقانی ورود هر روزه جمعیت به پایتخت و تمرکز فعالیت‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در تهران و نیاز به مسکن و زمین را تهدیدی جدی برای فضای سبز پایتخت می‌داند و می‌گوید: رشد بی‌سابقه قیمت زمین، تقاضای بازار ساختمان، بازگشت نسبتا سریع سرمایه و رشد بخش دلالی، تبدیل مسکن از یک کالای مصرفی به کالای سرمایه‌ای ، صدور اسناد ملکی براساس موارد ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون ثبت و خردشدن باغات و زمین‌ها از عوامل عمده تاثیرگذار بر انهدام باغ‌ها است.رئیس کمیسیون محیط‌زیست شورا می‌گوید: اگر میزان باغ‌های شهر تهران از سال ۶۸ تا ۸۸ را بررسی کنیم، می‌بینیم ۴ هزار و ۵۰۰ هکتار از مساحت باغ‌های تهران کاسته شده است. این در حالی است که این عدد پیش از انقلاب کل فضای سبز پایتخت بود. وی توضیح می‌دهد: کل کمربند سبز شهر تهران اعم از پارک چیتگر، لویزان، سرخه حصار، فضای سبز فرودگاه مهرآباد ۴ هزار و ۵۰۰ هکتار بود، اما طی ۲۰ سال همین مقدار از باغات تهران را از دست داده‌ایم. این موضوع زمانی غم‌انگیزتر می‌شود که بدانیم بیشتر درختانی که قدمت بالا داشته و سبب بهبود کیفیت هوا می‌شدند، از بین رفته‌اند؛ یعنی بیشتر فضای سبزی که قبل از انقلاب ایجاد شده بود. باغات باقیمانده نیز به‌دلیل توسعه ناموزون شهر تهران به‌تدریج از بین خواهند رفت.او باغات تهران را به سه دسته تقسیم کرد و ادامه داد: اول پهنه‌های باقی متراکم و متمرکز مثل باقیمانده باغات کن که به‌صورت انبوه و متراکم درکنار هم قرار گرفته‌اند، دوم باغات پراکنده و غیرمتمرکز که به‌صورت منفرد و پراکنده از توسعه شهری به جای مانده و هیچ‌گونه پیوستگی را تداعی نمی‌کنند مثل باغات واقع در محدوده منطقه یک و سوم باغات پراکنده و متفرق که این باغات از آبادی‌ها و روستاهای گذشته به جای مانده‌اند که در روند رشد شهر تهران در داخل بافت شهری قرار گرفته‌اند. حقانی با اشاره به بررسی طرحی در صحن علنی و تصویب یک فوریت آن در خصوص حفظ باغات کن می‌گوید: باغات کن تنها باغات متراکم و به هم پیوسته‌ای است که برای پایتخت باقی مانده؛ بنابراین ما یک فوریت آن را به‌عنوان ثبت میراث طبیعی شهر تهران به تصویب رساندیم.
رئیس کمیسیون محیط‌زیست شورا اضافه می‌کند: در دیدار اعضای شورا با مقام معظم رهبری نیز صیانت از فضای سبز و باغات شهر تهران مورد تاکید قرار گرفت؛ بنابراین یکی از اقدامات ما ایجاد کارگروه تخصصی باغات بود که یکی از خروجی‌های این کارگروه تهیه سندی در جهت حفظ باغات و راهکارهایی برای مقابله با تخریب آنها بود.
جزییات نامه دفتر مقام معظم رهبری در خصوص حفاظت از محیط زیست
وی با اشاره به نامه‌ای که از دفتر رهبری به شهردار تهران، وزیر راه و شهرسازی، وزیر کشور، استاندار تهران، بازرسی کل کشور و معاون محیط‌زیست رئیس جمهور ارسال شده است، بیان می‌کند که در متن این نامه آمده است: «اوضاع فضای سبز و باغ‌های شهر تهران مساعد نیست. برابر گزارش‌های واصله و شکایات مردم، فضای عمومی پارک‌ها و باغات در حال تخریب هستند، اگر لازم است قوانین خود را تغییر دهید تا فضای سبز در امان بماند. شورای‌عالی شهرسازی این موضوع را بررسی کرده و گزارش خود را برای معظم له ارسال کنید.»
وی معتقد است: نامه رهبری که سه قوه را درگیر موضوع تخریب باغات کرده است، نشان از اهمیت این موضوع دارد و باید این موضوع فرابخشی یکی از دغدغه‌های اصلی دستگاه‌های اجرایی باشد و همچنین نهادهای نظارتی در کلانشهرهایی مانند تهران از همه پتانسیل‌های موجود برای حفاظت از سه عنصر اصلی آب، خاک و هوا استفاده کنند.
حقانی با اشاره به تاثیر کمبود آب بر فضای سبز می‌گوید: سال گذشته تهران در خصوص برنامه‌ریزی برای ساماندهی محیط‌زیست کارت زرد گرفت و با این نوع مدیریت باید منتظر دادن کارت قرمز به تهران باشیم. متاسفانه با پایین رفتن آب‌های زیرسطحی مشکلاتی برای فضای سبز و درختان ایجاد می‌شود و هر ساله شاهد خشک شدن بسیاری از درختان قدیمی در شهر تهران هستیم.
او خشک شدن درختان تاریخی خیابان ولیعصر را نتیجه همین بی‌توجهی می‌داند. ساخت‌و‌ساز در زمینی که قرار بود به بوستان مادر تبدیل شود نمونه دیگری از در اولویت نبودن ایجاد فضای سبز در تهران است که حقانی به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: هر چند شورای‌عالی شهرسازی رای به توقف این پروژه داده و این موضوع در کمیسیون اصل ۹۰ نیز بررسی شده، اما این پروژه هنوز در حال اجرا است. در رایزنی‌هایی که با شهردار تهران داشتیم، پیش‌بینی شده یک تیم کارشناسی این موضوع را بررسی کند و ما بر اساس نتایج گزارش این گروه در این خصوص قضاوت کنیم و انتظار ما از شهرداری آن است که تا زمان تهیه گزارش نهایی فعالیت عمرانی این پروژه متوقف شود.