خطر رکود، کمتر از خطر داعش نیست

دنیای اقتصاد- در کشوری که صنایع گردشگری غوغا می‌کند و سرشار از منابع نفتی، گاز و معادن متنوع طبیعی، مصنوعی و انسان ساز زیاد است، آینده اقتصاد هم روشن می زند، امروزه اگرچه موانع صادراتی صنعت کم شده، اما از طرف دیگر رقابت جهانی هم افزایش یافته است. علی محمد رجالی- عضو مجمع فعالان اقتصادی استان- در گفت و گو با دنیای اقتصاد سعی کرده وضعیت صنعت، صادرات و تولید استان و کشور را بررسی کند و بگوید: ما هنوز کار تیمی را یاد نگرفته‌ایم و از عقل و هوش و انرژی جوانان به طور مناسب استفاده نمی‌شود. مسئولان کشور این پتانسیل را قدرنمی‌نهند.

آقای رجالی! شما بارها درباره وضعیت اقتصادی اظهارنظرهای صریحی داشته اید. اما واقعا چه موانعی جلوی راه تولید کشور و به تبع آن تولید استان اصفهان قرار دارد؟

بزرگترین مانع تولید در ایران این است که کشور هنوز تولید محور نشده و دولتمردان به خصوص در دولت های قبل اعتقادی به تولید نداشتند. تنها کسی که از روز اول انقلاب تا کنون دغدغه تولید و کار برای جوانان داشته ، مقام معظم رهبری است و باقی افراد تنها حرف زدند. یکی از مشکلات تولید در ایران عدم تعامل با دنیا است. ما با دنیا تعامل نداریم. اقتصاد مقاومتی باید درون نگر و برونگرا باشد و باید از ظرفیت های درونی و جوانان کشور استفاده شود، یکی از ظرفیت ها و سرمایه های فوق العاده کشور، وجود جوانان است درحالی که این سرمایه در کشورهایی مانند آلمان و ژاپن وجود ندارد اما متأسفانه در کشور به جوانان اعتماد نمی‌شود.

این که دولت های قبل می‌گفتند "هر چه می‌خواهند کاغذ پاره صادرکنند" متوجه نبودند چه می‌گویند. همین کاغذپاره‌ها شرایط بسیار سختی را برای تولیدکنندگان به وجود آورد. در تعامل با دنیا باید از تکنولوژی‌ها، اختراعات و سرمایه های مالی آنها استفاده کنیم. هرجا تکنولوژی غرب با دین، نوامیس و نظام در تضاد نباشد باید از آن تکنولوژی استفاده‌کرد. کشور شدیداً نیازمند استفاده از تکنولوژی های روز دنیاست. پیامبر (ص) اسلام فرمودند که علم را به دست بیاورید حتی اگر در چین باشد و این موضوع تأییدی است بر استفاده از تکنولوژی های روز دنیا.

زمانی دور کشور چین را دیوار کشیده بودند اما در سالیان گذشته به این نتیجه رسیدند که باید با دنیا تعامل برقرار کنند، حالا چین به جایی رسیده که در سال گذشته یک هزار و ۸۴۰ میلیارد دلار صادرات داشته است. در حالی‌که منابع نفتی ندارد، تنوع معادن ندارد، در چهارراه جهانی قرار نگرفته و از فکر و انرژی ایرانی نیز بی‌نصیب است. ما هنوز کار تیمی را یاد نگرفته‌ایم؛ ایرانی ها در کارهای فردی بسیار موفق هستند و دلیل اینکه در کارهای تیمی آنگونه که باید موفق نشده اند این است که از عقل و هوش و انرژی جوانان به طور مناسب استفاده نمی‌شود و مسئولان کشور نحوه استفاده از این پتانسیل را نمی‌دانند. درباره نحوه تعامل با دنیا بحث بسیار است،اما تمام رایزنان اقتصادی سفارتخانه های کشور باید از فعالان اقتصادی انتخاب شوند و متأسفانه بعضاً در سفارتخانه ها از رایزنانی استفاده می شود که اطلاعات زیادی از اوضاع اقتصادی ندارند.

در راستای تعامل با دنیا و پس از توافق برجام، شاهد حضور هیات های بازرگانی در کشور و مذاکره با طرف ایرانی هستیم و بسیاری از هیات‌ها به اصفهان نیز می آیند، اما متاسفانه این مذاکرات به انعقاد قرارداد دوطرفه منجر نمی شود، فکر می کنید دلیل این موضوع چیست؟

۸ سال دولت های قبل شرایط اقتصادی را خراب کردند و زمان زیادی نیاز است تا دولت های بعدی شرایط را اصلاح کنند؛ خراب‌کردن شاید یک ساعت طول بکشد اما برای ساختن به زمان زیادی نیاز است. اگر برجام اتفاق نیفتاده بود، مسائل اقتصادی کشور به قدری حاد می شد که قابل توصیف نیست؛ اگر برجام به درستی پیاده شود و طرف مقابل بدعهدی نکند، برجام خدمت بزرگی را به کشور و آینده کشور کرده است.

آیا دولت یازدهم توانسته در بهبود شرایط برای صنعتگران و فعالان اقتصادی موفق باشد؟

در هر جای دنیا که نرخ تورم بالاست، تلاش در جهت کاهش تورم صورت می‌گیرد؛ دولت یازدهم این کار را به خوبی انجام داد و تورم را کاهش داد اما نگاهش به رکود اقتصادی کم بود؛ خطر رکود برای کشور کمتر از خطر داعش نیست. منتهی این موضوع را هر کسی متوجه نمی‌شود یکی از عوامل رکود پس از سال ۹۲ وزارت اقتصاد و دارایی و بانک ها بودند بهره‌ای که در بانک های ایرانی محاسبه می‌شود ۱۲ برابر بهره‌ای است که رقیبان تولید کننده ایرانی درکشورهایی مانند عربستان سعودی، چین و ترکیه پرداخت می‌کنند. تولیدکننده ایرانی با بهره ۲۰ تا ۲۴ درصد نمی‌تواند واحد خود را بچرخاند. چگونه می‌تواند در بازارهای بین المللی رقابت کند؟

وزیر صنعت گفته تاکنون 11 هزار میلیارد تومان تسهیلات رونق تولید به 16 هزار واحد صنعتی و تولیدی کوچک و متوسط پرداخت شده است، به نظر شما این میزان تسهیلات تا چه حدی می‌تواند موثر واقع شود؟

۱۶ هزار میلیارد تسهیلات که از طرف دولت برای حمایت از صنایع تخصیص داده شده، کار مناسبی است اما این میزان تسهیلات لقمه الصباح (صبحانه کاری) صنعت است درحالی که صنعتگران ناهار و شام هم می‌خواهند. در سال های اخیر باید به اندازه تغییرات نرخ ارز و افزایش قیمت کالاها تسهیلات بانکی نیز افزایش پیدا می‌کرد اما یک دهم نیز افزایش پیدا نکرده است. صنعتگران تا پایان دولت دهم در خود تنیدند و با مشکلات دست و پنجه نرم کردند و دولت یازدهم صنعت کشور را که به مثابه یک بیمار در حال احتضار بود، تحویل گرفت. هشتاد درصد صنعت کشور دولتی است، ضررهای ذوب آهن اعلام نمی‌شود. اما اگر درصد کمی از تولید ذوب آهن افزایش یابد آن را اعلام می‌کنند. این به دلیل نبود هیأت نظارت مناسب در کشور است.

یکی از عواملی که باعث شده برخی صاحبان صنایع و تولیدکنندگان با سختی دست و پنجه نرم کنند، موضوع فعالیت سنتی آنهاست؛ آیا نباید صاحبان صنایع آموزش ببینند و به بازارهای جدید ورود پیدا کنند؟

صد در درصد. این موضوع صحیح است به طور مثال در تولید فرش ماشینی مشهود است در کشور به اندازه تمام خاورمیانه فرش ماشینی تولید می‌شود در حالی که فرش ماشینی در این حجم مصرف داخلی ندارد و باید صادر شود اما در بحث صادرات فرش ماشینی نیز ضعیف عمل شده است.

از صادرات صحبت کردید؛ در حال حاضر وضعیت صادرات چگونه است؟

انصافاً موانع صادرات کم شده اما از طرف دیگر رقابت در دنیا به شدت افزایش یافته است؛ عربستان سعودی به صنایع پایین دست خود برای خوراک ۳۰ درصد تخفیف می‌دهد اما در ایران میزان تخفیف به صنایع ۵ درصد است که این میزان نیز هزینه بیمه می شود و در واقع تخفیف صنایع به دولت صفر درصد لحاظ می‌شود. بهره بانکی در کشورهای حاشیه خلیج فارس و ترکیه ۲ تا ۳ درصد است اما در ایران بهره بانکی تا ۲۰ درصد نیز می‌رسد. در ترکیه بیشتر صنایع تولیدی معاف از مالیات هستند اما در ایران این معافیت در۴ سال نخست تأسیس واحد تولیدی است؛ البته بحث من پرداخت نکردن مالیات نیست بلکه کشور باید با مالیات اداره شود و اگر درآمدی از نفت وجود دارد باید صرف زیرساخت‌ها شود.

برای رفع موانع تولید و رفع رکود، دولت چه اقداماتی را نباید انجام می داد؟

دخالت‌های بی‌جای دولت در برخی از موضوعات اقتصادی وجود دارد. یکی از این نمونه ها دخالت شورای رقابت در بازار برخی از کالاهاست. بیشتر مسئولانی که برای کالاها مصوبه وضع می کنند، حتی آگاه نیستند که آن کالا خوراک است و یا پوشاک؛ قصد دارند انحصار را از بین ببرند در حالی که نمی دانند با این مصوبه بیشتر انحصار ایجاد می‌کنند. به عنوان نمونه فعالان پتروشیمی به راحتی در حال فروش کالاهای خود به مشتریان بودند اما با مصوبه جلسه شماره ۲۶۳ شورای رقابت، تمام نظام تولید و توزیع برهم خورد و باعث شد مشتری و تولید کننده ناراضی باشند.

نقاط ضعف دولت یازدهم در این موضوع چه بوده است؟

دولت برای موفقیت در رفع موانع رکود باید به مدت ۱۰ سال تمام اصناف و صاحبان صنایع را از مالیات معاف کند و مالیات بر مصرف در کشور پیاده سازی شود همانطور که دنیا به این نتیجه رسیده؛ بهترین و کوتاه‌ترین راه برای رفع رکود، معافیت صاحبان صنایع و کل اصناف به مدت ۱۰ سال است. در مقابل از کل مصرف بین ۵ تا ۱۰درصد مالیات بر مصرف دریافت شود، در این حالت درآمد دولت ۲ تا ۵/ ۲ برابر از سال جاری می شود و همه از این عمل راضی هستند. چون هر کس مصرف بیشتر دارد باید مالیات بیشتری بپردازد.