حجاج از کول هم بالا می‌رفتند
روز جمعه تقریبا تمام رسانه‌های غربی به موضوع تراژدی منا پرداختند. بیشتر این رسانه‌ها هم نگاهی انتقادی به این موضوع داشته‌اند. به نوشته این رسانه‌ها کسانی که از حادثه منا جان سالم به در بردند مسوولان سعودی را در این فاجعه مقصر می‌دانند.

در این‌باره روزنامه ایندیپندنت طی گزارشی تحت عنوان «حجاج روی هم می‌رفتند تا بتوانند نفس بکشند» نوشت: کسانی که از حادثه منا جان سالم به در بردند مسوولان سعودی را در این فاجعه مقصر می‌دانند. شاهدان عینی می‌گویند نیروهای امنیتی موجب برخورد دو دسته از مردم پس از بستن چندین راه اطراف منا شده‌اند. با این حال، مسوولان سعودی گناه را به گردن حجاج انداخته و آنها را مقصر در بروز فاجعه معرفی کرده‌اند. احمد ابوبکر، یک زائر چهل و پنج ساله از لیبی که به همراه مادرش توانسته بود از این فاجعه جان سالم به در ببرد، گفت: در آنجا تنها یک مسیر برای صدها هزار زائری که قصد رمی جمره داشتند ‌در میان خیمه‌های منا باز بود.

جمعیت در آن مسیر ازدحام کرده بود. پلیس همه ورودی‌ها و خروجی‌ها را به روی اردوی زائران بسته بود و فقط خیابان شماره 204 را باز گذاشته بود. وی در ادامه افزود: من اجساد مردگان را در مقابلم می‌دیدم و مجروحانی که داشتند خفه می‌شدند. ما به همراه پلیس قربانیان را از روی زمین منتقل می‌کردیم.

این زائر لیبیایی تاکید کرد: افسرانی که در صحنه بودند، کاملا بی‌تجربه به نظر می‌رسیدند و حتی به نظر می‌رسید که آنها جاده‌ها و اماکن را در محل نمی‌شناسند.
عبدالله لطفی، یک زائر مصری و از شاهدان عینی این حادثه می‌گوید: موج مردم از دو طرف فشار می‌آورد و مردم از کول هم بالا می‌رفتند تا بتوانند نفس بکشند. من یک نفر را در ویلچر دیدم و شاهد این بودم که مردم از روی ویلچر بالا رفته و او را له کردند تا بتوانند نفس بکشند. چیما ایلا ایسوفو خبرنگار بی‌بی‌سی نیز یکی دیگر از شاهدان عینی این حادثه است. او می گوید: مردم از چند جهت،‌ وارد یک نقطه می‌شدند و بعد از آن بود که فاجعه به وقوع پیوست. در میان آنها، افرادی از ملیت‌های نیجریه، چاد،‌ نیجر و سنگال وجود داشتند. مردم از سر و شانه هم بالا می‌رفتند تا بتوانند نفس بکشند و این گونه بود که بسیاری از مردم کشته شدند.

وی در ادامه افزود: مردم فریاد الله‌اکبر سر می‌دادند، در حالی که نوزادان و کودکان با صدای بلند گریه می‌کردند. مردمی که روی زمین افتاده بودند، کمک می‌خواستند، اما هیچ کس دست خود را برای کمک به سوی آنها دراز نمی‌کرد.
محمد عواد، زائری سی و شش ساله از سودان گفت که او حدود یک ساعت و نیم در لابلای این جمعیت گرفتار شده بودند و در نهایت توانست با پریدن روی یک دروازه خود را نجات دهد. او یک ساعت بعد توانست پدر خود را که زیر حدود ده جسد بود، زنده پیدا کند.

عواد گفت: شما نمی‌توانید تصور کنید چه تعداد جسد در آنجا بود. آنها روی هم انباشته شده بودند. دکتر عبدالرحمان نیز که از شاهدان عینی است، اظهار کرد: من زائران را می‌دیدم که به سرعت روی هم می‌افتادند و جمعیتی که از دو سو با یکدیگر برخورد کردند. من صدای زنان و سالخوردگانی را شنیدم که فریاد می‌کشیدند.
این زائر افزود: من بسیار تلاش کردم تا از این معرکه نجات پیدا کنم. من همه لباس‌هایم را از دست دادم. آنها به طور کامل پاره شده بودند، اما من توجهی نکردم، مهم این است که توانستم خودم را نجات دهم.
عبدالرحمان تاکید کرد: بعد از آن من تلاش کردم، تا خودم را به یکی از خیمه‌ها برسانم. اما نیروهای امنیتی مانع من شدند و اجازه نمی‌دادند هیچ‌کس وارد خیمه‌ها شود و همین مساله، ابعاد این فاجعه را دو چندان کرد. هیچ خروجی اضطراری وجود نداشت. در حالی که باید در هر پنجاه متر، یک خروجی اضطراری تعبیه می‌شد.

یک زائر نیجریه‌ای نیز اظهار کرد: این حادثه از خیمه هایی که در نزدیکی جمره ساخته شده بود، آغاز شد. زائران نمی‌توانستند از طریق خیمه‌ها عبور کنند، ولی آنها این کار را انجام می‌دادند و هیچ مقامی هم نبود که آنها را از این کار منع کنند و این وضعیت در نهایت موجب برخورد دو گروه با یکدیگر شد.

اما روزنامه گاردین در سایت آنلاین خود در گزارش روز شنبه‌اش از زاویه‌ای دیگر به موضوع منا پرداخت و از اختلافات تهران و عربستان نوشت. این روزنامه نوشت: در تهران روز جمعه هزاران نفر از مردم معترض این کشور علیه سیاست‌های آل سعود شعار گفتند. این روزنامه همچنین به نقل از مقامات عربستانی نوشت که ملک سلمان با تغییراتی که انجام داده است متوجه ضعف در اداره امور حج شده است. هر چند که این کشور هنوز به طور رسمی از کشورهای مسلمان عذرخواهی نکرده است اما با تغییر وزیر حج این کشور باید منتظر یک تغییر گسترده باشیم. ملک سلمان همچنین بن نایف را مامور بررسی این حادثه کرده است. سلمان به طور تلویحی پذیرفته است سازماندهی امور حج باید مورد تجدیدنظر قرار بگیرد. این روزنامه بریتانیایی در ادامه می‌نویسد: این تغییرات احتمالا به دلیل فشار دو کشور مسلمان یعنی ایران و اندونزی بوده که روندی پر شتاب گرفته است.

جوکو ویدودو، رئیس‌جمهوری اندونزی که رهبری پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان دنیا را بر عهده دارد می‌گوید: باید مدیریت سازمان حج عربستان سعودی اصلاح شود تا دیگر شاهد وقوع این حوادث نباشیم. شاید همین فشارها بود که سلمان را مجبور کرد به تلویزیون بیاید و در مورد فاجعه منا توضیح دهد. او گفت: دستور صادر شده تا در باب امور حج بازنگری اساسی شود و مدیریت این امر مهم اصلاح شود.
به نظر می‌رسد فشار کشورها تنها به ایران و اندونزی ختم نشود و دیگر کشورها مثل نیجریه و پاکستان نیز جزو منتقدین آل‌سعود شده‌اند.