خوشه‌سازی از مهمترین راهبردهای توسعه شهری:
خوشه‌های خلاق برای «اصفهان خلاق»
بهروز نصر آزادانی - پایداری اجتماعی اصفهان، مستلزم وارونه نمودن رشد نابرابری‌های اقتصادی، محرومیت اجتماعی، تنش‌های فرهنگی، جداسازی‌های فضایی، و خلق دیدگاه‌های اجتماعی نو یا به عبارت دیگر، نوآوری اجتماعی است. شهرداری اصفهان با علم به این که از دیرباز، گرایش صنایع خلاق بر این بوده که در شهرها و مناطق بزرگی خوشه پیدا کنند تا تنوعی از فرصت‌های اقتصادی، محیطی انگیزه‌بخش و امکاناتی برای سبک‌های مختلف زندگی به وجود آید، سعی در تجمع صنایع خلاق در موقعیت‌های مناسب شهر دارد. این امر الگویی از راسته بازارهایی همچون: بازار قیصریه، بازار دردشت و دیگر راسته بازارهایی است که در بسیاری از شهرهای ایران به ما به ارث رسیده و همین عملکرد را داشته و دارند.
بهروز نصر آزادانی - پایداری اجتماعی اصفهان، مستلزم وارونه نمودن رشد نابرابری‌های اقتصادی، محرومیت اجتماعی، تنش‌های فرهنگی، جداسازی‌های فضایی، و خلق دیدگاه‌های اجتماعی نو یا به عبارت دیگر، نوآوری اجتماعی است. شهرداری اصفهان با علم به این که از دیرباز، گرایش صنایع خلاق بر این بوده که در شهرها و مناطق بزرگی خوشه پیدا کنند تا تنوعی از فرصت‌های اقتصادی، محیطی انگیزه‌بخش و امکاناتی برای سبک‌های مختلف زندگی به وجود آید، سعی در تجمع صنایع خلاق در موقعیت‌های مناسب شهر دارد. این امر الگویی از راسته بازارهایی همچون: بازار قیصریه، بازار دردشت و دیگر راسته بازارهایی است که در بسیاری از شهرهای ایران به ما به ارث رسیده و همین عملکرد را داشته و دارند.
راسته بازارهای صنایع دستی و مشاغل خلاق اصفهان، بخشی از پویایی ذاتی فضاهای شهری این کلانشهر بوده و خواهد بود و شهرداری و دیگر نهادهای ذی ربط واقفند که باید شرایط و محیطی مطلوب برای توسعه خوشه‌ای آنها فراهم کنند. خوشه‌های خلاق جدید اصفهان یا «محیط‌های اجتماعی خلاق»شهر اصفهان با این هدف ایجاد می‌شوند که کانونی برای ترکیب زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بوده و همچون بوته‌ای برای افراد و بنگاه‌های خلاق عمل کند تا امکان پرورش گونه‌های خاصی از استعدادها در آنجا و در مدت زمانی مشخص را فراهم نمایند. این خوشه‌ها چهار ویژگی کلیدی دارند: ۱) تبادل اطلاعات در میان افراد، ۲) مدیریت دانش یا ذخیره اطلاعات، ۳) شایستگی در فعالیت‌های خاص، و ۴) پدید آوردن چیزی نو از دل این سه فعالیت. به عبارتی، ایجاد «شبکه‌های اجتماعی و اقتصادی» در این خوشه‌ها برای پرورش خلاقیت و نوآوری الزامی است.
در سراسر دنیا، خوشه‌های خلاق در زمره «مهمترین» اهداف شهرها، مناطق و کشورها قرار گرفته و «سیاست خوشه‌سازی» یکی از متداول ترین ابزارها برای گذار اقتصاد شهری یا منطقه‌ای به سوی اقتصاد خلاق و دانایی‌محور شده است. با توجه به چشم‌انداز شهر اصفهان، در نظر گرفتن ظرفیت‌های این کلانشهر و پیوستن آن به شبکه شهرهای خلاق، شورای عالی برنامه‌ریزی شهرداری اصفهان از شکل‌گیری خوشه‌های خلاق به عنوان راهبرد توسعه اقتصادی پشتیبانی نموده و خوشه‌سازی را از مهمترین راهبردهای توسعه شهری آن قلمداد کرده است. این انتخاب مبتنی بر ارزیابی فراگیر و چندبُعدی شهر اصفهان است؛ چرا که اصفهان از لحاظ ملّی و بین‌المللی، شهری معتبر، منحصر به فرد و دارای هویت محلی قدرتمند در سطح ملّی است؛ همچنین دارای تنوع انسانی و تنوع میراث فرهنگی است؛ دارای پیشینه دیرینه‌ای از باب خلاقیت، نوآوری و توسعه خوشه‌ای است؛ محیط فرهنگی خلاقی با زیرساخت‌های نرم و سخت بسیار توسعه‌یافته‌ای فراهم کرده، و در حال حاضر آغوش «باز» و «آرامی» برای ایده‌های نو و سبک‌های زندگی متفاوت دارد. از همین رو، اصفهان را همچون دیگر شهرهای خلاق همزمان می‌توان «شهری باز» و «شهری آرام» نامید.
پردیس های فرهنگی:
یکی از بارزترین مصداق‌های راهبرد توسعه خوشه‌های خلاق در شهر اصفهان، هدف‌گذاری‌هایی است که برای ترویج پردیس‌های خلاق یا فرهنگی در شهر اصفهان انجام شده است. پردیس‌های فرهنگی به طور گسترده در سال‌های اخیر به منزله سازوکارهایی برای درآمیختن پرورش خلاقیت با اهداف بازآفرینی شهری توسعه پیدا کرده‌اند. پردیس‌های تفریحی و فرهنگی با هدف ایجاد محیطی مناسب برای تفرج و تفریح همه اعضای خانواده‌ها، با رعایت مطلوبیت‌های فرهنگی شهر، توجه دادن به موضوعات و منظرسازی‌های نمادین، اهداف آموزشی و ایجاد خلاقیت¬های نو در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی طراحی و برنامه‌ریزی می‌شوند. به بیان بهتر، پردیس‌های فرهنگی یا پردیس‌های خلاق، فراهم‌کننده مطلوبیت‌های مختلف برای افزایش کیفیت زندگی و مکملی برای سبک زندگی شهروندان خلاق است. این پردیس‌ها مجهز به فضاهای چندمنظوره با هدف تلفیق کار، فرهنگ اجتماعی و سکونت برای بیشینه‌ساختن انتقال ایده‌های خلاق و درآمیختن زندگی «کاری» با زندگی «خانوادگی» را برای افراد خلاق فراهم می‌کنند.
رویکرد شهرداری اصفهان به پردیس‌های فرهنگی، رویکردی چندوجهی است که جاذب افراد، سرمایه‌گذاری‌ها و مشاغل خلاق و در نهایت بهبود دهنده «کیفیت مکان» و سازنده هویت و غرور محلی باشد. هر چند فرصت‌های بسیاری در توسعه خوشه‌های خلاق و پردیس‌های فرهنگی وجود دارد، ولی به همان اندازه هم بر سر راه آن، موانعی وجود دارد، مانند: فقدان آگاهی در میان نهادهای برنامه‌ریز و سیاست‌گزار، مشارکت جمعی ضعیف بین و درون اشخاص حقیقی و حقوقی تأثیرگذار، و کم بها دادن به فرهنگ و هنر به طور عام. به هر حال، پایداری اجتماعی اصفهان، مستلزم وارونه نمودن رشد نابرابری‌های اقتصادی، محرومیت اجتماعی، تنش‌های فرهنگی، جداسازی‌های فضایی، و خلق دیدگاه‌های اجتماعی نو یا به عبارت دیگر، نوآوری اجتماعی است. و به تأسی از رهنمودهای مقام معظم رهبری، نوآوری اجتماعی و اقتصادی موفقیت‌آمیز، نیازمند خواست و توانمندی برای «اقدام و عمل» به شیوه‌های متفاوت و نو است.
ارسال نظر