گاندو را بشناسیم
خزندگان از جمله جانوران ارزشمندی هستند که نقش مهمی را در تعادل چرخه طبیعت به‌عهده دارند. از میان حدود 200 گونه خزنده که در کشورمان شناسایی شده، گونه کروکودیل از ارزش خاصی برخوردار است.
راسته کروکودیل‌سانان (Crocodylia) در ایران تنها دارای یک خانواده به نام کروکودیلیا (Crocodyliae) و یک گونه تمساح پوزه کوتاه ایرانی یا تمساح تالابی (Crocodyluc Palustris) است. اهمیت این گونه منحصربه‌فرد از آن جهت است که تنها زیستگاه آن محدود به منطقه جنوب شرقی بلوچستان می‌شود و چون اهالی محل نام «گاندو» را برای این حیوان برگزیده‌اند، سازمان حفاظت محیط زیست برای حراست و مراقبت از زیستگاه‌های طبیعی آن، مناطق فوق را تحت عنوان «منطقه حفاظت شده گاندو» تحت‌مدیریت خود دارد. وسعت این منطقه بر اساس جدیدترین اطلاعات ماهواره‌ای بالغ‌بر ۴۶۵ هکتار بوده و دارای رودخانه‌های مهمی همچون سرباز، باهوکلات و کلاجو است. در این روخانه‌ها برکه‌هایی وجود دارد که هر کدام توسط یک یا چند تمساح اشغال شده و با توجه به موقعیت آن، اسم خاصی دارد.
معروف‌ترین برکه‌های موجود در منطقه عبارتند از: برکه فیروزآباد، برکه آزادی، برکه درگس، برکه کهیر برز، برکه هوت کت، برکه شیر‌گواز، برکه باهو کلات، برکه پیر سهراب، برکه زیر سد پیشین، برکه جنگل، برکه پلنگی و ... و دریاچه سد پیشین. بسیاری از گودال‌های آب که اهالی روستایی به آن «هوتک» می‌گویند در خلال سال‌های ۷۷ تا ۸۳ به دلیل بحران‌های خشکسالی، خشک شد و منجر به مرگ‌و‌میر تعدادی از این جانوران ارزشمند گردید؛ به طوری که ماموران محیط زیست مجبور به زنده‌گیری و انتقال تعدادی از آنها به مکان‌های مناسب شدند.
بر اساس سرشماری که در سال ۸۲ انجام شد. تعداد کروکودیل‌های ایرانی را نزدیک به ۳۰۰ عدد تخمین زده‌اند که پر تراکم‌ترین بخش، منطقه پیشین و جکی‌گور بوده که در دریاچه سد پیشین نزدیک به ۱۰۰ عدد مشاهده شده است.به هر حال آنچه دارای اهمیت است آن است که اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی اینگونه را به لحاظ ارزش و تعداد نادرشان در آخرین طبقه‌بندی خود در سال ۲۰۰۵ جزو گونه‌های آسیب‌پذیر اعلام کرده است. البته این گونه به جز در جنوب شرقی ایران در کشورهای نپال، پاکستان، هندوستان، بنگلادش، سریلانکا و احتمالا بخش‌هایی از چین نیز وجود دارد که بیشترین تعداد آن از شبه قاره هند گزارش شده است.