ناقوس بزرگ لشکر بیکاران دانشگاهی به صدا درآمد
فرشته مرادی به گفته کارشناسان حوزه اشتغال و بازار کار ۵۰ درصد بیکاران کشور را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند که این موضوع به گفته وزیر کار بحران جدی در حوزه اشتغال است. افزایش میزان بیکاری فارغ‌التحصیلان در رشته‌های مختلف صرف‌نظر از ابعاد و پیامدهای اجتماعی آن تا حد زیادی اقتصاد کشور را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. اشتغال و بیکاری از مباحث کلان اقتصادی است به‌گونه‌ای که افزایش اشتغال و کاهش بیکاری به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی برای هر کشوری مطرح می‌شود، از این رو آمارهای مربوط به ساختار نیروی کار مبنایی برای ارزیابی و تحلیل سیاست‌های اقتصادی جوامع مختلف محسوب می‌شود.
فرشته مرادی به گفته کارشناسان حوزه اشتغال و بازار کار 50 درصد بیکاران کشور را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند که این موضوع به گفته وزیر کار بحران جدی در حوزه اشتغال است. افزایش میزان بیکاری فارغ‌التحصیلان در رشته‌های مختلف صرف‌نظر از ابعاد و پیامدهای اجتماعی آن تا حد زیادی اقتصاد کشور را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. اشتغال و بیکاری از مباحث کلان اقتصادی است به‌گونه‌ای که افزایش اشتغال و کاهش بیکاری به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی برای هر کشوری مطرح می‌شود، از این رو آمارهای مربوط به ساختار نیروی کار مبنایی برای ارزیابی و تحلیل سیاست‌های اقتصادی جوامع مختلف محسوب می‌شود.
چندی پیش مرکز آمار ایران نتایج تفصیلی آمارگیری نیروی کار در پاییز سال گذشته را ارائه کرد که بر اساس آن نرخ بیکاری در این فصل معادل ۳/ ۱۰ درصد و تعداد بیکاران نیز بیش از ۲ میلیون و ۴۰۱ هزارنفر بوده است. بالاترین نرخ بیکاری در دوره مورد بررسی مربوط به زنان گروه سنی ۲۰ تا ۲۴ سال با ۸/ ۴۶ درصد بوده است.
مقایسه نرخ بیکاری در گروه‌های سنی نشان می‌دهد که بیشترین نرخ بیکاری در گروه سنی 24-20 ساله با 8/ 25 درصد بوده است. بررسی این شاخص در بین مردان و زنان نشان می‌دهد، همین گروه سنی در بین مردان با 8/ 21 درصد و در بین زنان با 8/ 46 درصد بالاترین نرخ بیکاری را به خود اختصاص داده است.
گزارش مرکز آمار ایران در خصوص نرخ بیکاری جوانان نشان می‌دهد جمعیت جوان کشور به حدود ۲۴ میلیون نفر رسیده است اما ۲۶ درصد از این جمعیت فاقد شغل هستند.
براساس این گزارش، نرخ بیکاری از 8/ 14درصد در سال ۱۳۷۵ به ۲۴ درصد در سال ۱۳۹۰ رسیده است که نشان‌دهنده افزایش بیکاری در این بازه زمانی بوده است. پیش از سال جاری بیشترین نرخ بیکاری مربوط به سال ۱۳۸۰ با نرخ 2/ 29درصد بوده است. از سال ۱۳۷۵ تا سال ۱۳۹۰ متوسط نرخ بیکاری برابر 3/ 23درصد بوده است. یعنی از هر ۱۰۰ نفرجمعیت فعال جوان حدود ۲۳ نفر بیکار بوده‌اند.
از طرف دیگر بررسی آمارهای بیکاری از سال ۸۴ تاکنون بیان می‌کند که نرخ بیکاری جوانان در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۲ به جز سال ۸۶، روندی افزایشی داشته که اعلام خطری برای مسوولان و تصمیم‌گیران درباره وضعیت اشتغال جوانان است که باید درباره ارتقای سطح مهارت نیروی متقاضی کار، سیاست‌های اثربخشی اتخاذ شود. در این میان بخش اعظمی از بیکاران مربوط به فارغ‌التحصیلان دانشگاهی است.
براساس آخرین آمارهای اعلام شده چیزی حدود 50 درصد از کل بیکاران کشور را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند که دست‌کم دو سال از عمر خود را در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور صرف کرده‌اند.
موضوع بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی طی چند سال اخیر به یکی از مهم‌ترین چالش‌های کشور در بخش بیکاری تبدیل شده و هم‌اکنون کشور در این خصوص دارای انباشت تقاضا برای کار است. در حال حاضر، تعداد کل بیکاران مطلق کشور از سوی مرکز آمار ایران ۲ میلیون و ۵۰۰ هزارنفر اعلام شده است. در این باره معاون وزیر کار می‌گوید: ۳۱ درصد از این تعداد یعنی ۷۷۵ هزار نفر دارای تحصیلات دانشگاهی هستند.
وزارت کار همچنین اعلام کرده به زودی ۴ میلیون و ۵۰۰ هزارنفر دیگر نیز به این جمعیت افزوده می‌شوند. این در حالی است که بازار کار و اشتغال ایران حتی برای ۷۷۵ هزار تحصیلکرده دانشگاهی هم توان ایجاد پذیرش ندارد.
بیکاری در میان دانش‌آموختگان در سال ۹۲ رقمی حدود ۶/ ۱۵ درصد اعلام شده است. این در حالی است که نرخ بیکاری در سال گذشته ۵/ ۱۰ درصد اعلام شده و در بهار امسال نیز با رشد ۲/ ۰ درصدی به رقم ۷/ ۱۰درصد رسیده است. فاصله ۵ درصدی نرخ بیکاری دانش‌آموختگان با نرخ بیکاری کل، نشان‌دهنده افزایش نامتوازن تحصیلات عالی و اشتغال در کشور است.
براساس سرشماری سال 90 بیش از 92 درصد جمعیت کشور باسواد هستند و با توجه به روند پرشتاب تحصیلات عالی در چند سال اخیر، بیش از 18 درصد از جمعیت کشور دارای تحصیلات عالی و حوزوی هستند.
طبق مطالعات سازمان همیاری اشتغال دانش‌آموختگان جهاد دانشگاهی، جمعیت فعال کشور تا سال ۱۴۰۰ به ۶۱ میلیون نفر خواهد رسید، به عبارت دیگر ۲/ ۵ درصد رشد خواهد داشت و در نتیجه باید سطح اشتغال نیز از رشد ۲/ ۵ درصدی در سال برخوردار باشد تا وضعیت فعلی حفظ شود. به بیان دیگر تا سال ۱۴۰۰ باید ۲۹ میلیون فرصت شغلی در ایران ایجاد شود. اما نکته‌ای که در این میان مغفول مانده، نبود تناسب میان تعداد فرصت‌های شغلی تخصصی ایجاد شده در جامعه و شمار دانش‌آموختگان است.
با استناد به نتایج آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 90 مرکز آمار ایران، مجموعا حدود 768 هزار فارغ‌التحصیل دانشگاهی بیکار در کشور وجود دارد که از این تعداد 207 هزار و 310 نفر دارای مدرک فوق دیپلم، 505 هزار و 10 نفر دارای مدرک لیسانس، 52 هزار و 169 نفر فوق‌لیسانس و دکترای حرفه‌ای و 3388 نفر نیز دارای مدرک دکترای تخصصی هستند.
به هر حال وجود خیل عظیمی از جمعیت تحصیلکرده‌های بیکار در کشور و اضافه شدن تعداد زیاد دیگری تا چند سال آینده سبب نگرانی مقامات دولتی و کارشناسان حوزه اشتغال در کشور شده است زیرا نبود بسترهای لازم برای ایجاد اشتغال و ساماندهی این دسته از بیکاران زیان‌های اجتماعی و اقتصادی بسیاری را به کشور تحمیل می‌کند .
محمود گلزاری معاون امور ساماندهی جوانان با اشاره به وضعیت فعلی اشتغال جوانان کشور می‌گوید: طبق تعریف موجود و در سرشماری سال ۱۳۹۰، ۲۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر جوان در کشور وجود دارد که این میزان تقریبا یک‌سوم جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد که می‌توان شادابی، استقلال، سلامت و قدرت مقابله با بی‌عدالتی و تبعیض را از جمله خصوصیات این گروه عنوان کرد که در همه دوران‌ها به عنوان یک نیروی بزرگ برای کشورهای مختلف شناخته می‌شدند. حال آنکه این نقطه قوت به پاشنه آشیل جامعه امروز ما تبدیل شده و جوانان در معرض شدیدترین آسیب‌های اجتماعی قرار دارند.
او ضمن تاکید بر تلاش‌هایی که برای مرتفع کردن این مشکلات در مجموعه دولت در حال انجام است، شیوع بیکاری در بین جوانان را نگران‌کننده توصیف کرد و می‌افزاید: میانگین بیکاری در جوانان ۱۵ درصد از سایر سنین بیشتر است و طبق آخرین تحقیقات نرخ بیکاری میانگین برای جوانان کشور ۲۶ درصد است که این نرخ در سال‌های اخیر به تدریج افزایش داشته است.
عباس احمدی کارشناس حوزه اشتغال در این باره می‌گوید: بیکاری جوانان عوارض متعددی برای جامعه در پی خواهد داشت. اول آنکه کشور ما با داشتن حدود ۲۴ میلیون جوان دارای یک سرمایه بزرگ انسانی است که در کنار سرمایه‌های مادی می‌توانند در حوزه اقتصادی کشور نقش‌آفرین باشند و رشد و توسعه اقتصادی کشور به بازوی توانای آنها متکی باشد.
او ادامه می‌دهد: این در حالی است که آمار منتشر شده از افزایش بیکاری در میان جوانان نشانه محروم شدن بازار کار و اقتصاد کشور از چنین نیرویی است.
احمدی می‌گوید: بزهکاری در جامعه ارتباط مستقیم با بیکاری دارد. وقتی جوانان نیازمند درآمد هستند و شغل مناسبی برای آنها وجود ندارد به ناچار به شکل غیررسمی به کسب درآمد روی می‌آورند که تحت عنوان مشاغل کاذب از آن نام برده می‌شود. روی آوردن جوانان به مشاغل کاذب سبب شکل‌گیری اقتصاد سیاه و بازار کار زیرزمینی می‌شود که نهایتا علاوه بر خروج جامعه از شرایط منطقی سبب می‌شود جوانان کشور به اینگونه مشاغل عادت کنند و از سوی دیگر ضربه بزرگی به اقتصاد کشور وارد شود.
به گفته وی در کنار همه این عوارض، بیکاری جوانان، کاهش آمار ازدواج آنها و افزایش مشکلات اجتماعی و فرهنگی را به دنبال دارد و همه این مشکلات دست به دست هم می‌دهند و نهایتا مشکلات عدیده‌ای را به کانون خانواده وارد می‌کنند.
او تاکید می‌کند: ورود سالانه دست‌کم یک و نیم میلیون نفر به دانشگاه‌ها و خروج آنها در یک دوره ۲ تا ۴ ساله به امید یافتن شغل از دانشگاه، مساله‌ای است که به دلیل فراهم نبودن زمینه‌های اشتغال کارجویان جوان در حال حاضر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های کشور شناخته می‌شود.
به هر حال طبق برآورد کارشناسان حوزه اشتغال جمعیت فعال کشور تا سال ۱۴۰۰ به ۶۱ میلیون نفر خواهد رسید و به عبارت دیگر ۲/ ۵ درصد رشد خواهد داشت، در نتیجه باید سطح اشتغال نیز از رشدی ۲/ ۵ درصدی در سال برخوردار باشد. به بیان دیگر تا سال ۱۴۰۰ باید ۲۹ میلیون فرصت شغلی در ایران ایجاد شود تا از بحران بیکاری رهایی یابیم، این در حالی است که هم‌اکنون ۵۰ درصد بیکاران کشور را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند. اگر دولت یازدهم هم با رشد اقتصادی ۴ درصد و ایجاد سالانه ۸۰۰ هزار فرصت شغلی سال‌های آتی را سپری کند بازهم عقب‌ماندگی کشور در حوزه ایجاد اشتغال به راحتی قابل جبران نیست. این یعنی ناقوس بزرگ لشکر بیکاران دانشگاهی به صدا درآمده است.
چندی پیش مرکز آمار ایران نتایج تفصیلی آمارگیری نیروی کار در پاییز سال گذشته را ارائه کرد که بر اساس آن نرخ بیکاری در این فصل معادل ۳/ ۱۰ درصد و تعداد بیکاران نیز بیش از ۲ میلیون و ۴۰۱ هزارنفر بوده است. بالاترین نرخ بیکاری در دوره مورد بررسی مربوط به زنان گروه سنی ۲۰ تا ۲۴ سال با ۸/ ۴۶ درصد بوده است.
مقایسه نرخ بیکاری در گروه‌های سنی نشان می‌دهد که بیشترین نرخ بیکاری در گروه سنی 24-20 ساله با 8/ 25 درصد بوده است. بررسی این شاخص در بین مردان و زنان نشان می‌دهد، همین گروه سنی در بین مردان با 8/ 21 درصد و در بین زنان با 8/ 46 درصد بالاترین نرخ بیکاری را به خود اختصاص داده است.
گزارش مرکز آمار ایران در خصوص نرخ بیکاری جوانان نشان می‌دهد جمعیت جوان کشور به حدود ۲۴ میلیون نفر رسیده است اما ۲۶ درصد از این جمعیت فاقد شغل هستند.
براساس این گزارش، نرخ بیکاری از 8/ 14درصد در سال ۱۳۷۵ به ۲۴ درصد در سال ۱۳۹۰ رسیده است که نشان‌دهنده افزایش بیکاری در این بازه زمانی بوده است. پیش از سال جاری بیشترین نرخ بیکاری مربوط به سال ۱۳۸۰ با نرخ 2/ 29درصد بوده است. از سال ۱۳۷۵ تا سال ۱۳۹۰ متوسط نرخ بیکاری برابر 3/ 23درصد بوده است. یعنی از هر ۱۰۰ نفرجمعیت فعال جوان حدود ۲۳ نفر بیکار بوده‌اند.
از طرف دیگر بررسی آمارهای بیکاری از سال ۸۴ تاکنون بیان می‌کند که نرخ بیکاری جوانان در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۲ به جز سال ۸۶، روندی افزایشی داشته که اعلام خطری برای مسوولان و تصمیم‌گیران درباره وضعیت اشتغال جوانان است که باید درباره ارتقای سطح مهارت نیروی متقاضی کار، سیاست‌های اثربخشی اتخاذ شود. در این میان بخش اعظمی از بیکاران مربوط به فارغ‌التحصیلان دانشگاهی است.
براساس آخرین آمارهای اعلام شده چیزی حدود 50 درصد از کل بیکاران کشور را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند که دست‌کم دو سال از عمر خود را در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور صرف کرده‌اند.
موضوع بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی طی چند سال اخیر به یکی از مهم‌ترین چالش‌های کشور در بخش بیکاری تبدیل شده و هم‌اکنون کشور در این خصوص دارای انباشت تقاضا برای کار است. در حال حاضر، تعداد کل بیکاران مطلق کشور از سوی مرکز آمار ایران ۲ میلیون و ۵۰۰ هزارنفر اعلام شده است. در این باره معاون وزیر کار می‌گوید: ۳۱ درصد از این تعداد یعنی ۷۷۵ هزار نفر دارای تحصیلات دانشگاهی هستند.
وزارت کار همچنین اعلام کرده به زودی ۴ میلیون و ۵۰۰ هزارنفر دیگر نیز به این جمعیت افزوده می‌شوند. این در حالی است که بازار کار و اشتغال ایران حتی برای ۷۷۵ هزار تحصیلکرده دانشگاهی هم توان ایجاد پذیرش ندارد.
بیکاری در میان دانش‌آموختگان در سال ۹۲ رقمی حدود ۶/ ۱۵ درصد اعلام شده است. این در حالی است که نرخ بیکاری در سال گذشته ۵/ ۱۰ درصد اعلام شده و در بهار امسال نیز با رشد ۲/ ۰ درصدی به رقم ۷/ ۱۰درصد رسیده است. فاصله ۵ درصدی نرخ بیکاری دانش‌آموختگان با نرخ بیکاری کل، نشان‌دهنده افزایش نامتوازن تحصیلات عالی و اشتغال در کشور است.
براساس سرشماری سال 90 بیش از 92 درصد جمعیت کشور باسواد هستند و با توجه به روند پرشتاب تحصیلات عالی در چند سال اخیر، بیش از 18 درصد از جمعیت کشور دارای تحصیلات عالی و حوزوی هستند.
طبق مطالعات سازمان همیاری اشتغال دانش‌آموختگان جهاد دانشگاهی، جمعیت فعال کشور تا سال ۱۴۰۰ به ۶۱ میلیون نفر خواهد رسید، به عبارت دیگر ۲/ ۵ درصد رشد خواهد داشت و در نتیجه باید سطح اشتغال نیز از رشد ۲/ ۵ درصدی در سال برخوردار باشد تا وضعیت فعلی حفظ شود. به بیان دیگر تا سال ۱۴۰۰ باید ۲۹ میلیون فرصت شغلی در ایران ایجاد شود. اما نکته‌ای که در این میان مغفول مانده، نبود تناسب میان تعداد فرصت‌های شغلی تخصصی ایجاد شده در جامعه و شمار دانش‌آموختگان است.
با استناد به نتایج آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 90 مرکز آمار ایران، مجموعا حدود 768 هزار فارغ‌التحصیل دانشگاهی بیکار در کشور وجود دارد که از این تعداد 207 هزار و 310 نفر دارای مدرک فوق دیپلم، 505 هزار و 10 نفر دارای مدرک لیسانس، 52 هزار و 169 نفر فوق‌لیسانس و دکترای حرفه‌ای و 3388 نفر نیز دارای مدرک دکترای تخصصی هستند.
به هر حال وجود خیل عظیمی از جمعیت تحصیلکرده‌های بیکار در کشور و اضافه شدن تعداد زیاد دیگری تا چند سال آینده سبب نگرانی مقامات دولتی و کارشناسان حوزه اشتغال در کشور شده است زیرا نبود بسترهای لازم برای ایجاد اشتغال و ساماندهی این دسته از بیکاران زیان‌های اجتماعی و اقتصادی بسیاری را به کشور تحمیل می‌کند .
محمود گلزاری معاون امور ساماندهی جوانان با اشاره به وضعیت فعلی اشتغال جوانان کشور می‌گوید: طبق تعریف موجود و در سرشماری سال ۱۳۹۰، ۲۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر جوان در کشور وجود دارد که این میزان تقریبا یک‌سوم جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد که می‌توان شادابی، استقلال، سلامت و قدرت مقابله با بی‌عدالتی و تبعیض را از جمله خصوصیات این گروه عنوان کرد که در همه دوران‌ها به عنوان یک نیروی بزرگ برای کشورهای مختلف شناخته می‌شدند. حال آنکه این نقطه قوت به پاشنه آشیل جامعه امروز ما تبدیل شده و جوانان در معرض شدیدترین آسیب‌های اجتماعی قرار دارند.
او ضمن تاکید بر تلاش‌هایی که برای مرتفع کردن این مشکلات در مجموعه دولت در حال انجام است، شیوع بیکاری در بین جوانان را نگران‌کننده توصیف کرد و می‌افزاید: میانگین بیکاری در جوانان ۱۵ درصد از سایر سنین بیشتر است و طبق آخرین تحقیقات نرخ بیکاری میانگین برای جوانان کشور ۲۶ درصد است که این نرخ در سال‌های اخیر به تدریج افزایش داشته است.
عباس احمدی کارشناس حوزه اشتغال در این باره می‌گوید: بیکاری جوانان عوارض متعددی برای جامعه در پی خواهد داشت. اول آنکه کشور ما با داشتن حدود ۲۴ میلیون جوان دارای یک سرمایه بزرگ انسانی است که در کنار سرمایه‌های مادی می‌توانند در حوزه اقتصادی کشور نقش‌آفرین باشند و رشد و توسعه اقتصادی کشور به بازوی توانای آنها متکی باشد.
او ادامه می‌دهد: این در حالی است که آمار منتشر شده از افزایش بیکاری در میان جوانان نشانه محروم شدن بازار کار و اقتصاد کشور از چنین نیرویی است.
احمدی می‌گوید: بزهکاری در جامعه ارتباط مستقیم با بیکاری دارد. وقتی جوانان نیازمند درآمد هستند و شغل مناسبی برای آنها وجود ندارد به ناچار به شکل غیررسمی به کسب درآمد روی می‌آورند که تحت عنوان مشاغل کاذب از آن نام برده می‌شود. روی آوردن جوانان به مشاغل کاذب سبب شکل‌گیری اقتصاد سیاه و بازار کار زیرزمینی می‌شود که نهایتا علاوه بر خروج جامعه از شرایط منطقی سبب می‌شود جوانان کشور به اینگونه مشاغل عادت کنند و از سوی دیگر ضربه بزرگی به اقتصاد کشور وارد شود.
به گفته وی در کنار همه این عوارض، بیکاری جوانان، کاهش آمار ازدواج آنها و افزایش مشکلات اجتماعی و فرهنگی را به دنبال دارد و همه این مشکلات دست به دست هم می‌دهند و نهایتا مشکلات عدیده‌ای را به کانون خانواده وارد می‌کنند.
او تاکید می‌کند: ورود سالانه دست‌کم یک و نیم میلیون نفر به دانشگاه‌ها و خروج آنها در یک دوره ۲ تا ۴ ساله به امید یافتن شغل از دانشگاه، مساله‌ای است که به دلیل فراهم نبودن زمینه‌های اشتغال کارجویان جوان در حال حاضر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های کشور شناخته می‌شود.
به هر حال طبق برآورد کارشناسان حوزه اشتغال جمعیت فعال کشور تا سال ۱۴۰۰ به ۶۱ میلیون نفر خواهد رسید و به عبارت دیگر ۲/ ۵ درصد رشد خواهد داشت، در نتیجه باید سطح اشتغال نیز از رشدی ۲/ ۵ درصدی در سال برخوردار باشد. به بیان دیگر تا سال ۱۴۰۰ باید ۲۹ میلیون فرصت شغلی در ایران ایجاد شود تا از بحران بیکاری رهایی یابیم، این در حالی است که هم‌اکنون ۵۰ درصد بیکاران کشور را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند. اگر دولت یازدهم هم با رشد اقتصادی ۴ درصد و ایجاد سالانه ۸۰۰ هزار فرصت شغلی سال‌های آتی را سپری کند بازهم عقب‌ماندگی کشور در حوزه ایجاد اشتغال به راحتی قابل جبران نیست. این یعنی ناقوس بزرگ لشکر بیکاران دانشگاهی به صدا درآمده است.
ارسال نظر