خودرو در کشاکش افزایش نرخ دلار

بسیاری از مشتریان خودروهای داخلی و وارداتی از افزایش نرخ ارز خاطره خوشی ندارند.طی سال‌های ۹۱-۹۲ که اوج نوسانات ارزی کشور بود قیمت وارداتی‌ها و داخلی‌ها روندی صعودی به خود گرفت و در این بین مشتریان مجبور به خرید خودروهایی با قیمت گزاف بودند.هر چند محصولاتی که پیش از این ادعا می‌شد که با کمترین ارزبری به تولید می‌رسند نیز با نوسان نرخ ارز قیمتی چندین برابر پیدا کرد و حتی تولید آنها نیز کاهش یافت. به این ترتیب با توجه به میزان داخلی‌سازی که خودروسازان از آن گفته بودند به‌نظر می‌رسید که حداقل برخی از تولیدات داخلی در آن سال‌ها از تلاطمات ارز در امان بمانند. این اتفاق، اما نیفتاد و آمار تولیدات داخلی، افت و افزایش قیمت را برای تمام محصولات نشان می‌داد، چه محصولاتی که داخلی‌سازی شده بودند و چه محصولاتی که برای تولیدشان همچنان به واردات قطعه از خارج احتیاج بود. حال سوال اینجا است که چرا تولیدات داخلی که ادعای ارزبری کمی نیز داشتند، نتوانستند در مقابل افزایش قیمت ارز مقاومت کنند و آنها هم زیر بار فشارها دچار مشکل شدند.

یکی از کارشناسان در این زمینه عقیده دارد که هیچ خودرویی نمی‌تواند ۱۰۰ درصد داخلی باشد. حتی اگر تمام قطعات یک خودرو هم در داخل کشور تولید شود، به هر حال تامین مواد اولیه،‌ ماشین‌آلات، تجهیز و نگهداری ماشین‌آلات قطعه‌سازان و بسیاری دیگر از موارد که در تولید دخیل هستند، به خارج از کشور بستگی دارد. با این حساب به‌نظر می‌رسد که نگرانی مشتریان از افزایش نرخ ارز بی‌راه نبوده؛ چراکه هر افزایشی در ابتدا بر قیمت مواد اولیه موثر است. از سوی دیگر وارداتی‌ها نیز در سال‌های اوجگیری نرخ ارز روند صعودی را در قیمت‌ها تجربه کردند؛ به‌طوری‌که واردکنندگان، خودروهایی را که حتی با ارز مرجع خریداری کرده بودند با قیمت روز ارز به فروش می‌رسانند که این امر افزایش بی‌حساب وارداتی‌ها را به‌دنبال داشت. در هر صورت با توجه به تجربه تلخی که صنعت خودرو و مشتریان در سال‌های اوج‌گیری نرخ ارز تجربه کردند این اتفاق بار دیگر رخ داد و از هفته گذشته قیمت دلار، صاحبان برخی صنایع از جمله خودروسازان را نگران کرد.قیمت دلار از ۳ هزار و ۶۵۰ تومان به حدود ۳ هزار و ۹۰۰ تومان رسید. در این بین قیمت جدید ثبت شده برای دلار، رکورد جدیدی برای این ارز طی چهار سال گذشته به حساب می‌آمد.

هرچند دولت با تزریق دلار مانع از افزایش بیشتر قیمت شد با این حال برخی از کارشناسان روند صعودی دلار را به ضرر تولید خواندند، این در شرایطی است که برخی دیگر آن را فرصت طلایی تولیدکنندگان خودروهای داخلی خواندند. همانطور که گفته شد در سال‌های ۹۱ و ۹۲ افزایش نرخ ارز روزهای پرتلاطمی را طی می‌کرد و روندی صعودی به خود می‌دید، این در حالی است که خودروسازان با توجه به شرایط ایجاد شده افزایش صادرات را به‌طور جدی در برنامه خود قرار دادند و از افزایش نرخ ارز به سود خود، استفاده کافی بردند. بر همین اساس است که برخی کارشناسان معتقدند برای رشد صادرات و رشد اقتصادی، دولت اجازه دهد که قیمت دلار به‌تدریج جایگاه طبیعی خود را بیابد، اما صادرات در روزهای اوجگیری نرخ ارز در حالی خوشایند خودروسازان است که هزینه تولید را برای تولیدکنندگان افزایش می‌دهد؛ بنابراین سوالی که مطرح می‌شود این است که صعود نرخ ارز به سود خودروسازان است یا به ضرر آنها؟

در این زمینه یک کارشناس صنعتی معتقد است که نخستین مزیت افزایش نرخ ارز برای صادرکنندگان این است که در ازای هر دلاری که از راه صادرات کسب می‌کنند، ریال بیشتری به حساب آنها وارد می‌شود. به همین دلیل هم افزایش نرخ ارز خوشایند تولیدکنندگان صادرات محور است. این کارشناس همچنین تاکید می‌کند که صادرات نیز در شرایط خاصی می‌تواند به سود خودروسازان باشد که یکی از آن شرایط این است که خودروهای صادراتی‌شان وابستگی ارزی کمتری داشته باشد. وی عنوان می‌کند که هرچند قطعاتی که در داخل تولید می‌شوند هم از نوسانات نرخ ارز تاثیرپذیری دارند؛ اما در مجموع افزایش داخلی‌سازی به نفع صادرات است و تولیدکنندگان داخلی می‌توانند از این شرایط به نحو احسن استفاده ببرند.

اما به سراغ وارداتی‌ها برویم، به‌نظر می‌رسد که خودروهای وارداتی بیشتر از داخلی‌ها تحت تاثیر نوسانات ارزی قرار دارند، این در حالی است که طی دو هفته گذشته قیمت برخی از وارداتی‌ها تحت تاثیر افزایش دلار، با روند صعودی در قیمت مواجه شدند. در این زمینه اما یک کارشناس بازار وارداتی‌ها معتقد است که قیمت خودروهای وارداتی در کشور بیش از آنکه به دلار وابسته باشد به قیمت درهم وابسته است؛ چراکه در حال حاضر با توجه به برجا ماندن مشکل نقل و انتقالات مبادلات بانکی، واردکنندگان رسمی و غیررسمی کشور مجبورند محصول مورد نظر خود را از کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌ویژه امارات وارد کشور کنند و بدیهی است که درهم در این چرخه تجاری نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای دارد. وی همچنین به این نکته اشاره می‌کند که با توجه به وابستگی مستقیم میان درهم و دلار، هرگاه قیمت دلار افزایش یابد به‌طور طبیعی قیمت درهم هم بالا خواهد رفت و واردکننده مجبور است خودرو را با قیمت بالاتری نسبت به گذشته وارد کشور کند. در هر صورت به‌نظر می‌رسد که اگر چه افزایش نرخ ارز می‌تواند برای تولیدکنندگان خودروهای داخلی در شرایطی که صادرات هم داشته باشند سودآور باشد، اما در مورد وارداتی‌ها تنها می‌تواند منجر به افزایش قیمت آنها برای مصرف کننده شود.