نقض مفاد یا نقض روح برجام؟

کامران کرمی
عضو گروه دیپلماسی

تصویب تمدید تحریم‌های 10 ساله ایران در مجالس نمایندگان و سنای آمریکا که با امضای احتمالی باراک اوباما پیش از پایان صدارت او بر کاخ سفید، تبدیل به مصوبه قانونی خواهد شد، به واکنش‌ها و انتقادات گسترده مقامات ایران منجر شده است که دو طیف به منتقدان نقض صریح برجام و نقض روح برجام را در بر می‌گیرد. این انتقادات که به‌دنبال سنگ‌اندازی‌های آمریکا در مسیر بهره برداری کامل تهران از مزایای توافق هسته‌ای صورت می‌گیرد، عمدتا مرتبط با تحریم‌های اولیه این کشور علیه ایران بوده که از سال 1996 و در زمانی که هنوز برنامه هسته‌ای ایران و تحریم‌های مرتبط با آن تحت عنوان تحریم‌های ثانویه موضوعیت نداشت، اجرایی شد. بنابراین این اقدام نه نقض مفاد برنامه جامع اقدام مشترک (که موضوعی حقوقی است)، بلکه نقض روح حاکم بر برجام است که آمریکا متعهد شده بود متوسل به تمدید تحریم‌ها برای اخلال در این مسیر نشود. اما آنچه مهم است تمدید این تحریم‌ها در زمانی صورت می گیرد که رئیس‌جمهوری جدید آمریکا نیز پیش از این وعده پاره کردن برجام یا اصلاح برخی از بندهای آن داده است. از سوی دیگر ترکیب احتمالی کابینه ترامپ نشان می‌دهد که مسیر پیش روی برجام، مسیر هموار دوران باراک اوباما و دموکرات‌ها نخواهد بود و احتمال کشمکش‌های مجدد در این خصوص وجود دارد. اما آنچه مهم است این است که تصور آمریکایی‌ها برای نقض برجام و اجماع مجدد علیه تهران خیال خام در زمانی است که اروپا، چین و روسیه با اعلام پایبندی مجدد خود به توافق نشان داده‌اند که آمریکا را در این مسیر همراهی نخواهند کرد