عدم مصلحت‌گرایی و جسارت نقد
مهندس نصرالله محمدحسین فلاح - عضو هیات‌مدیره انجمن مدیران صنایع و کنفدراسیون صنعت ایران دنیای اقتصاد طی 12 سال عمر با برکت خود با سرعتی تحسین برانگیز و بدون وقفه راه نفوذ در بین فعالان اقتصادی را طی کرده است. وجوه جذابیت و تمیز این نشریه وزین با دیگر نشریه‌های اقتصادی‌- سیاسی در طول این دوره از انتشار را می‌توان در چند زمینه جست‌وجو کرد. با وجودی که در 12 سال گذشته در فضای سیاسی کشور تغییرات شگرفی را شاهد بوده‌ایم، شاهد این نیز بودیم که دنیای اقتصاد از غلتیدن به دامان جریان‌های تند سیاسی پرهیز کرد و از جایگاه یک رسانه مستقل که پیش از هر کار، وظیفه خبررسانی به مخاطبان خود را دارد، کمتر دور شد. تحلیل‌های متنوع و علمی کارشناسان نشریه و صاحبان اندیشه و قلم که در هر شماره از این رسانه تعداد آن کم نیست، بیانگر آن است که پرداختن به ریشه رویدادهای اقتصادی یا آثار مترتب بر آنها مورد نظر است و طرح اخبار با هدف تخریب چهره‌ها یا مبالغه‌های سیاسی مورد توجه نیست. گرچه به دلیل پاره‌ای محدودیت‌های حاکم بر فضای مطبوعات در دوره یاد شده ‌امکان طرح همه رویدادهای سیاسی و اقتصادی کشور وجود نداشت، ولی در همین مدت شاهد جهت دادن تصنعی و غیرواقعی به افکار عمومی در «دنیای اقتصاد» نیز نبودیم. فعالان اقتصادی به شدت نیازمند داشتن تصویری نزدیک به واقعیت از جهان بیرونی هستند. آنها نیاز دارند ظرفیت‌ها، نیازهای بازار و فرصت‌های موجود در کشورهای دیگر و دگرگونی‌های اقتصادی و اجتماعی آنها را بشناسند. این اطلاعات لازمه داشتن پیوندهای دوسویه و سودآور با اقتصاد جهانی است. «دنیای اقتصاد» این نیاز را بهتر از دیگر رسانه‌ها تامین می‌کند. قلم نویسندگان و متفکرانی که در این رسانه با آنها آشنا هستیم کمتر با جهت‌گیری‌های سیاسی آشنا است و کمتر در بند مصلحت گرایی‌های رایج در رسانه‌های وابسته به جناح‌های سیاسی است. در مجموع سابقه کلی رسانه‌های کشور در نگاهبانی از حقوق مردم در مقابل قانون شکنی‌های مسوولان دولتی جای گله بسیار دارد. سکوت بسیاری از نشریات سیاسی و اقتصادی در روشنگری و افشای به موقع بی‌پروایی‌های مدیران سیاسی در به‌هم ریختن شالوده اقتصاد ملی که زمینه‌ساز رکود تورمی موجود شد، جای انتقاد بسیار دارد، اما به جرات می‌توان گفت که «دنیای اقتصاد» در دورانی که زیرساخت‌های اقتصادی جزیی از فعالیت‌های جاری دولت بود، در مصاحبه با اقتصاددانانی که جسارت انتقاد از سیاست‌های دولت را داشتند، خوب عمل کرد. به بیان دیگر، در گذشته نه چندان دور که بسیاری از رسانه‌ها به نمایشگاه تهمت و افترا به حریفان و ویترین آمارهای دروغین، تبدیل شده بودند، مقالات روشنگر در دنیای اقتصاد کم نبود. این مقاله‌ها با حفظ همه حریم‌ها سعی در روشن کردن فضای اندیشه مخاطبان و افشای آینده‌ای محتوم داشت که پیش پای فعالان کشور گسترده بود. اکنون که این فضای سنگین پهنه اقتصاد کشور را فرا گرفته است، می‌توان درک کرد که هشدارها و تحلیل‌های منتشر شده در این نشریه تا چه حد دقیق بوده است. در آن بازه زمانی مصاحبه با مدیران تشکل‌ها و انتشار تحلیل‌های روشنگر بسیاری را در این نشریه شاهد بودیم. طرح یادداشت‌های انتقادی از اجرای ناقص توزیع یارانه‌ها، واردات بی‌رویه و تخریب کننده واحدهای تولیدی کشور، افزایش نرخ ارز و سوزاندن مطالبات بنگاه‌های خصوصی، به تعطیل کشاندن واحدهای صنعتی، بیکار شدن گروه‌های گسترده کارگران و واگذاری سهام بنگاه‌های بزرگ به نام خصوصی‌سازی به بخش‌هایی دیگر از دولت با ظرافت‌های رسانه‌ای انجام شد و به آن اعتبار بخشید. ابتکار خاص ایجاد باشگاه اقتصاددانان و برقراری پیوند ژرف و پردامنه با اندیشمندان اقتصادی و بزرگان تشکل‌ها به دنیای اقتصاد در ایجاد وجه تمایزی برجسته‌تر با دیگران کمک جدی کرده است. اعضای باشگاه مزبور با داشتن اشراف گسترده به فضای کسب و کار از یکسو و بی‌پروایی و داشتن تحلیل‌های علمی به ایجاد این وجه تمایز کمک بسیار کرده‌اند. این رویه روشنگرانه اخیرا در طرح آفت گسترده فساد اداری کم و بیش ادامه دارد و دنیای اقتصاد در مقایسه با دیگر رسانه‌ها وضعیت قابل دفاعی دارد. لزوم عبور سریع از باتلاق فساد اداری، ضرورت رسیدن به اقتصادی توسعه یافته است، از این رو برای علاقمندان به سربلندی این سرزمین، طرح وجود جلوه‌های فساد در اقتصاد امروز کشور و پرداختن به سرچشمه‌های آن از دیگر وجوه افتراق دنیای اقتصاد محسوب می‌شود و تداوم این رویه بسیار توصیه می‌شود. نشانه‌های بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد سیاستگذاری و تصمیم‌های اقتصادی کشور، بیشتر با ملاحظات سیاسی و نه بر اساس برداشت‌های علمی و ضرورت‌های اقتصادی گرفته می‌شود. سودآوری یا زیان ده بودن پیوندهای تجاری در سطح ملی راهنمای رفت و آمدهای سیاسی ما با دیگر کشورها نیست. حتی بر عکس سرمایه‌گذاران ما در معرض تهدید دائمی شرکای سیاسی کشور هستند. روشن است که چگونگی روندهای تجاری و داد وستد‌ها به شدت توسط سیاست پیشه گان رقم می‌خورد. دنیای اقتصاد پیوندهای خوبی با مدیران کشور دارد و با درج دیدگاه‌های آنها در نشریه و انتشار نظرات اقتصاددانان و تلاشگران اقتصادی به بلوغ سیاست‌های اقتصادی کمک کرده است. این رویه بر اصلاح روندها کم و بیش تاثیر داشته است. اطلاع‌رسانی گسترده از طرح‌ها و لوایح اقتصادی و درج گفت‌وگوها از نشست‌های تشکلی، به‌خصوص در اتاق‌های بازرگانی و نشست‌های فعالان اقتصادی با مسوولان دولتی، زمینه حساس شدن جامعه به اینگونه موارد را فراهم کرده است. ارائه رتبه‌بندی‌های جهانی از رقابت‌پذیری، شفافیت اقتصادی دولت، چگونگی فضای کسب و کار، امید به زندگی و نظایر آن و تحلیل جایگاه نامناسب کشور در این رتبه‌بندی‌ها، موجب اندیشیدن بیشتر نمایندگان مجلس در چند سال اخیر و توجه کارگزاران حداقل در دولت یازدهم به مسائل اقتصادی و اجتماعی شده است. شاید به سادگی نتوان ردپای این تلاش‌ها را مشخصا در اصلاح روندها و سیاستگذاری‌ها یا تدوین قوانین به صراحت نشان داد، ولی می‌توان ادعا کرد که یکی از نشریات پراثر و پیگیر در فعال کردن ذهن مسوولان کشور «دنیای اقتصاد» بوده است. حجم بالای یادداشت‌ها، گزارش‌ها و تحلیل‌ها از یک سو و فراوانی تیراژ و مخاطبان نسخ چاپی و الکترونیک و کتابهای منتشره توسط نشریه گواه این ادعا است. موفقیت بالای این نشریه در نفوذ یافتن بین مدیران صنعت و اقتصاد، پیوند خوب با کارگزاران نظام در سطوح گوناگون و پرداختن به موضوعات مهم و تاثیرگذار، دستاورد مدیریتی اندیشمند، کارکنانی فعال و پرتلاش و پشتیبانان فکری نشریه توسط اهالی اندیشه و قلم بوده است. وجود این اندوخته‌ها مسوولیت‌ها و وظایف آن را نیز به همان میزان گران می‌کند. وظیفه و مسوولیتی حرفه‌ای که همراه و همزاد با موفقیت‌های به‌دست آمده آفریده شده است، ادامه مسیر طی شده در حوزه‌هایی پرچالش‌تر است. لازم است که دامنه مباحث به حوزه‌های دشوارتر که جامعه ما با آن روبه رو است گسترده شود. ضرورت برون گرا شدن اقتصاد و توسعه روابط خارجی با هدف شکستن انزوای تحمیلی، واگذاشتن سهم نهادهای عمومی و دولتی در اقتصاد به بخش خصوصی، رویارویی با فساد اداری و برقراری عدالت مالیاتی از جمله موارد چالشی در اقتصاد کشور است. به مدیران این نشریه وزین توصیه می‌شود با تمرکز بر نیات خیرخواهانه برای تقویت بنیه اقتصادی و نهایتا پایداری نظام سیاسی کشور که در متن نوشته‌های دنیای اقتصاد به وضوح ردگیری می‌شود، برای پالودن فضای کسب‌و‌کار مردم از آفات ناخواسته تلاشی جدی‌تر داشته باشد. 12 سال تلاش گسترده و پرثمر اندوخته‌های حداقلی از نظر مالی، انسانی و نفوذ اجتماعی لازم برای ایفای این نقش را فراهم کرده است.