واردات بی‌رویه خودرو نگران‌کننده است؟
واردات خودرو به کشور همچنان سیر صعودی دارد، این در شرایطی است که خودروسازان و قطعه‌سازان از طریق شورای سیاست‌گذاری خودرو به‌دنبال ایجاد محدودیت در این زمینه هستند. هر چند طرح‌هایی که این شورا طی حدود چهارماه پیش ارائه کرده هنوز نتیجه‌بخش نبوده اما اعضای شورا همچنان پیگیر ایجاد محدودیت در واردات خودرو هستند. در این بین برخی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو عنوان می‌کنند که شورای سیاست‌گذاری سال آینده به‌طور حتم از طرح خود رونمایی خواهد کرد و بخشی از این طرح می‌تواند در قالب تثبیت یا افزایش تعرفه واردات باشد. به‌ هر حال اینکه در دو ماه و نیم آینده اتفاقی در مقررات واردات خودرو رخ دهد بعید به‌نظر می‌رسد حال آنکه با کاهش قیمت نفت و پیرو آن کاهش ارز حاصل از درآمد نفتی دولت به‌طور حتم تمهیدی برای جلوگیری از خروج ارز خواهد اندیشید. در این زمینه کاهش واردات خودروهای لوکس می‌تواند تا حدودی به دولت کمک کند. از سوی دیگر چشم دولت به درآمد حاصل از واردات خودرو نیز هست؛ بنابراین دولت باید یکی از دو راه پیش رو را انتخاب کند. به این معنا که یا باید از خروج ارز جلوگیری کند یا می‌تواند بر درآمد حاصل از واردات
حساب ویژه باز کند.
در هر حال به‌نظر می‌رسد ایده دولت برای مدیریت واردات خودرو سال آینده اجرایی خواهد شد، اما آنچه شورای سیاست‌گذاری خودرو در طرح مذکور بر آن اصرار ویژه دارد، افزایش تعرفه واردات خودرو است، چه آنکه ممکن است طبق آن تعرفه از 40 درصد فعلی به 75 درصد افزایش یابد. ظاهرا این «بند» چالشی‌ترین موضوع در طرح مدیریت واردات خودرو به کشور است؛ زیرا واردکنندگان با آن مخالف بوده و از طرفی کارشناسان نیز معتقدند افزایش نرخ تعرفه، به کاهش هرچه بیشتر رقابت در بازار خودرو ختم خواهد شد. علاوه‌بر بحث «افزایش تعرفه واردات خودرو»، یک بند مهم دیگر نیز در طرح مدیریت واردات گنجانده شده که در صورت تصویب، محدودیت ورود خودروهای خارجی به کشور را به‌دنبال خواهد داشت.
این بند مهم «تحریم تحریم‌کنندگان بازار خودرو ایران» است؛ به‌نحوی‌که میزان تعرفه واردات خودرو متناسب با «کشور مبدا واردکننده» متفاوت خواهد بود. بر این اساس، از کشورهای دوست تعرفه پایین‌تر و از کشورهایی که روابط دوستانه‌ای با ایران ندارند تعرفه بیشتری برای واردات خودرو اخذ خواهد شد تا به این واسطه، واردات خودرو از کشورهای تحریم‌کننده ممنوع یا محدود شود. این در حالی است که هم‌اکنون کره‌جنوبی به‌عنوان یکی از تحریم‌کنندگان اصلی بازار خودرو ایران، بیشترین صادرات را به کشور داشته و طبعا اگر قرار به تلافی از کره‌ای‌ها باشد، آمار واردات افت قابل‌توجهی خواهد کرد.در هر حال طرح مذکور هنوز به نقطه تصمیم‌گیری نهایی نرسیده حال آنکه این طرح بر نگرانی وارد‌کنندگان در این زمینه دامن زده است، اما آنچه بر نگرانی خودروسازان و قطعه‌سازان افزوده افزایش ۶۱ درصدی واردات خودرو طی ۹ ماه گذشته است؛ چراکه برخی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو عنوان می‌کنند که این رقم ممکن است تا پایان سال به ۱۰۰ درصد برسد، اما بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی طی ۹ ماه گذشته ۷۱ هزار و ۸۹۶ دستگاه خودرو طی ۹ ماه امسال وارد کشور شده است، که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشدی ۶۱ درصدی را نشان می‌دهد.
این رشد در حالی اتفاق افتاده که تولید خودروهای داخلی نیز در 9 ماه امسال افزایشی بیش از 70 درصد داشته و با این حساب، می‌توان گفت نرخ رشد واردات به نرخ رشد تولید نسبتا نزدیک شده است. طبق اعلام گمرک ایران، ارزش خودروهای وارداتی به کشور بیش از یک میلیارد و ۴۵۷ میلیون دلار بوده و ارزش ریالی آن نیز بیش از سه هزار و 700 میلیارد تومان برآورد شده است. با این حساب، ارزش ریالی واردات خودرو به کشور طی 9 ماه امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، 56 درصد رشد را به خود می‌بیند. بر اساس آمار، در 9 ماه سال گذشته، حدود 45 هزار دستگاه خودرو وارد کشور شده بود و ارزش آن به 928 میلیون دلار (دو هزار و 285 میلیارد تومان) می‌رسید. هر چند واردات خودرو در 9 ماه امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است، اما آمار واردات طی آذر ماه سال جاری، از این موضوع حکایت دارد که در مقایسه با آذر ماه پارسال، ورود خودروهای خارجی به کشور 12 درصد کاهش پیدا کرده است.
با این حال روند کلی نشان‌دهنده افزایش قابل‌توجه واردات خودرو است و کارشناسان بر این باورند که در صورت تداوم این روند، تا پایان سال رکورد ورود ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو به کشور به ثبت خواهد رسید، اما با نگاهی به خودروهای وارد شده به کشور طی ۹ ماه گذشته با نکات قابل‌توجهی روبه‌رو می‌شویم اول اینکه در میان خودروهای وارد شده به کشور در آذرماه «بی‌ام‌و ۵۲۸» با ارزش گمرکی ۶۹ هزار و ۵۶۱ دلار و «بی‌ام‌و ایکس ۴» با ارزش وارداتی ۶۹ هزار و ۴۵۶ دلار گران‌ترین خودروها لقب گرفته‌اند. نکته دیگر اینکه بیشتر خودروها از کشورهای امارات و کره‌جنوبی میهمان بازار ایران شده‌اند. در این بین، به‌نظر می‌رسد هیوندایی و کیا هنوز هم بیشترین صادرات خودرو را به ایران دارند، چه آنکه در آمار گمرک، بیش از هر خودرو دیگری، نام محصولات این دو شرکت کره‌ای از جمله توسان، اپتیما، سراتو و سانتافه به چشم می‌آید.
از سوی دیگر با وجود ممنوعیت واردات خودروهای لوکس (خودروهای دارای موتور 2500 سی‌سی به بالا)، نام برخی از این خودروها از جمله «مازراتی» در آمار 9 ماهه به چشم می‌آید. از سوی دیگر گمرکات بندرلنگه، گناوه، شهید باهنر و تهران نیز میزبان‌های اصلی خودروهای خارجی به حساب می‌آیند، اما از دیگر نکات آمار مورد نظر، می‌توان به واردات خودرو به‌صورت شناسنامه‌ای (شخصی و خارج از نمایندگی‌های رسمی) اشاره کرد، موضوعی که چالش‌های خاص خود را به‌دنبال دارد. این موضوع از جذابیت بالای واردات خودرو به کشور حکایت دارد، چه آنکه این روزها به به تجارتی کم‌دردسر و پرسود تبدیل شده است.