۱۳ سال آموزش برای حفاظت از حیات وحش ایران

صفورا زواران حسینی کارشناس آموزش انجمن یوزپلنگ ایرانی «ما چیزی را حفاظت می‌کنیم که دوست داشته باشیم،ما چیزی را دوست داریم که بشناسیم،ما چیزی را می‌شناسیم که به ما آموزش داده شده باشد» بابا دیوم (Baba Dioum) کنفرانس اتحادیه جهانی حفاظت - دهلی نو - ۱۹۶۸ آموزش و اطلاع‌رسانی بخش ناگزیر حفاظت از محیط‌زیست و طبیعت در سراسر دنیا است. انجمن یوزپلنگ ایرانی نیز که یک گروه مردمی غیرانتفاعی است و توسط چند جوان علاقه‌مند در سال ۱۳۸۰ با مجوز رسمی از سازمان حفاظت محیط‌زیست تاسیس شده است، تا امروز فعالیت‌های متنوعی را در این حوزه انجام داده است.

صفورا زواران حسینی کارشناس آموزش انجمن یوزپلنگ ایرانی «ما چیزی را حفاظت می‌کنیم که دوست داشته باشیم،ما چیزی را دوست داریم که بشناسیم،ما چیزی را می‌شناسیم که به ما آموزش داده شده باشد» بابا دیوم (Baba Dioum) کنفرانس اتحادیه جهانی حفاظت - دهلی نو - 1968 آموزش و اطلاع‌رسانی بخش ناگزیر حفاظت از محیط‌زیست و طبیعت در سراسر دنیا است. انجمن یوزپلنگ ایرانی نیز که یک گروه مردمی غیرانتفاعی است و توسط چند جوان علاقه‌مند در سال 1380 با مجوز رسمی از سازمان حفاظت محیط‌زیست تاسیس شده است، تا امروز فعالیت‌های متنوعی را در این حوزه انجام داده است. انجمن که در ابتدا با تمرکز بر یوزپلنگ آسیایی فعالیت خود را آغاز کرد، پس از چندی محدوده فعالیت‌های خود را به گوشتخواران ایران گسترش داد. در این نوشته برخی از فعالیت‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی انجام گرفته طی 13 سال فعالیت انجمن را مرور خواهیم کرد. برخی از این فعالیت‌ها در جهت اطلاع‌رسانی عمومی و گسترده بوده‌اند تا شناخت عمومی از گوشتخواران ایران و وضعیت آنها را افزایش دهند و همچنین به شکل‌گیری خواست عمومی جهت حفاظت از حیات‌وحش کشور بینجامند. بخش دیگری از فعالیت‌ها نیز با تمرکز بر مساله و نیاز مشخص، در محدوده جغرافیایی مشخص اجرا شده‌اند تا به حل مشکلات موجود بر سر راه بقای گونه‌های در حال انقراض کمک کنند.
تولید ابزارها و محصولات آموزشی
ابزارهای آموزشی تولید شده در انجمن دو دسته هستند. یک گروه ابزارهایی که آموزشگران از آنها در برنامه‌های آموزشی استفاده می‌کنند، مانند انواع بازی‌های آموزشی نمایشگاهی و کلاسی، همچون یوز و پله، کارت حافظه گربه‌سانان، جدول یوزپلنگ و غیره. گروه دیگر ابزارها و محصولاتی است که جهت توزیع در میان مخاطبان گوناگون، کودکان و بزرگسالان، شهرنشینان و روستاییان، تولید و پخش می‌شود. یکی از آخرین محصولات آموزشی تولید شده در انجمن، پوستر اینفوگرافیک یوزپلنگ آسیایی است.
انتشار مقالات آموزشی در نشریات سراسری
امروزه مقالات زیست‌محیطی و حیات وحشی سهم ثابتی در مجلات و روزنامه‌ها دارند، اما سال‌ها پیش چنین نبود. نویسندگان و خبرنگاران زیست محیطی در این تغییر سهم بزرگی دارند. انجمن نیز از ابتدای تاسیس خود از تاثیرگذاری چنین ابزاری غافل نبوده و تلاش کرده است با مجلات و روزنامه‌ها همکاری مستمر داشته باشد. مقالات آموزشی برای کودکان در مجلاتی نظیر رشد دانش‌آموز و نوجوان بیشترین سهم را در این سال‌ها داشته‌اند.
برنامه‌های آموزشی متنوع
انجمن از ابتدای تاسیس خود تا امروز برنامه‌های آموزشی متنوعی متناسب با نیازهای موجود اجرا کرده است. این برنامه‌ها کوتاه‌مدت، میان مدت یا بلند مدت بوده‌اند. مخاطبان متنوعی از کودکان تا بزرگسالان داشته‌اند و در شهر تهران یا روستاها و شهرهای مرتبط با پهنه زیست گوشتخواران ایران اجرا شده‌اند. برنامه‌هایی مانند آموزش دانش‌آموزان با موضوع تنوع‌زیستی در روستاهای اطراف منطقه حفاظت‌شده کالمند - بهادران در استان یزد، کارگاه‌های آموزشی کودکان با موضوع حیات‌وحش در موزه طبیعت و حیات وحش ایران (دارآباد)، کارگاه‌های آموزشی با موضوع یوزپلنگ آسیایی در مدارس تهران یا شهر بافق و روستاهای اطراف منطقه حفاظت شده کوه بافق، جشنواره‌های «من و طبیعت» در روستاهای اطراف سمیرم، کارگاه‌های آموزشی با موضوعات مرتبط با حیات‌وحش برای اعضای گروه‌های کوهنوردی علاقه‌مند و غیره.
کاروان تئاتر انجمن یوزپلنگ ایرانی
در طی سالیان گذشته، روش‌های آموزشی به سمت روش‌های خلاقانه‌ و غیرمستقیم رفته‌اند و در بسیاری از موارد هنر و آموزش به یکدیگر دست یاری داده‌اند تا فعالیت‌های آموزشی نتایج موفقیت‌آمیزتری داشته باشند. در نتیجه امروزه، متخصصان امر، آموزش‌هایی را که از طریق موسیقی، تئاتر و فیلم داده می‌شود جزو عمیق‌ترین و موثرترین روش‌های آموزشی می‌دانند. کاروان تئاتر انجمن یوزپلنگ ایرانی، فعالیت خود را از روزهای پایانی سال 1388 آغاز کرد. طراحی و اجرای تئاترهایی با موضوع یوزپلنگ آسیایی و پلنگ ایرانی و اجرای آنها در روستاها و شهرهای اطراف محل زیست این گونه‌ها و همچنین در شهر تهران در برنامه‌ها و مناسبت‌های گوناگون عمده فعالیت این گروه را شکل داده است. از آخرین فعالیت‌های این گروه می‌توان به تولید دو نماهنگ «رفیق شما؛ یوزپلنگ» و «اینجا به بعدش دیگه با آدماست...» (با موضوع پلنگ ایرانی) اشاره کرد.
آموزش آموزشگران
آموزش آموزشگران رسمی و غیررسمی یکی دیگر از انواع فعالیت‌های آموزشی انجمن یوزپلنگ ایرانی بوده است. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انجمن در این بخش، تدوین کتاب «طبیعت در کلاس درس» بوده است که راهنمای آموزگاران برای تدریس با موضوع تنوع‌زیستی و محیط‌زیست است.
موخره
بیش از45 سال از سخنرانی آقای دیوم در دهلی‌نو و گفته مشهورش گذشته است، اما محتوای آن هنوز کهنه نشده است. پایه بسیاری از آسیب‌هایی که امروزه انسان بر پیکره طبیعت وارد می‌کند، ناآگاهی است. آموزش و اطلاع‌رسانی بخش جدایی‌ناپذیر برنامه‌ریزی‌ها برای حفاظت از طبیعت است. انجمن یوزپلنگ ایرانی نیز امیدوار است بتواند هر روز بیش از پیش و همچنین توانمندتر و تخصصی‌تر در این مسیر گام بردارد و به حفظ حیات وحش کشورمان
ایران کمک کند.