غایبان کارگروه تعطیلات

با وجود عزم جدی دولت برای کنترل آلودگی هوا از طریق کاهش ایام و ساعات کاری هفته، کارگروه تشکیل شده به این منظور با مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست فعلا تنها روی ایده تعطیلی ۲ هفته‌ای مدارس در پاییز متمرکز شده و هنوز برای کاهش روزهای کاری که می‌تواند نقش مهمی در مهار آلودگی هوا داشته باشد، فکری نکرده است. به‌نظر می‌رسد این غفلت ناشی از غیبت برخی از نهادهایی است که باید به عضویت کارگروه مربوطه درآیند و با اشراف بیشتری نسبت به موضوع، ابعاد گوناگون ایده افزایش تعطیلات را چکش کاری کنند.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، غیبت دست‌کم پنج شخصیت حقوقی در کارگروه «کاهش ساعات و ایام کار هفته» که ماه گذشته با تکلیف دولت تشکیل شد، سبب شده جلسات اولیه نهاد «ساماندهی و بازتنظیم تقویم تعطیلات» با حضور افراد نه‌چندان مرتبط و متخصص برگزار شود و پیشنهادهای کم‌خاصیت از آن بیرون بیاید. کارگروه «کاهش ساعات و ایام کار هفته» قرار است با دو هدف «سبک‌سازی ترافیک در شهرهای بزرگ» و «مهار آلودگی هوا» یک نسخه عملیاتی برای کاهش روزهای کار و تحصیل هفته به هیات دولت ارائه کند که در آن صورت، چالش سوم این روزهای مردم، فعالان اقتصادی و برخی مسوولان بابت «توزیع تعطیلات موثر در طول سال» و «رفع ازدحام سفر در معدود تعطیلات مناسبتی» به‌صورت خودکار برطرف خواهد شد.تجویز صحیح نسخه ساماندهی تعطیلات در گرو واگذاری این ماموریت به افراد کاردان است؛ به‌طوری‌که اعضای کارگروه یا همان نهاد متولی طراحی این نسخه باید از سه ویژگی «تسلط‌ به‌‌صورت مساله»، «سابقه تصمیم‌گیری در حوزه‌های مرتبط به این مساله» و از همه مهم‌تر «داشتن دغدغه نسبت به وضع موجود تقویم تعطیلات کشور» برخوردار باشند.

بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد در حال‌حاضر پنج سازمان یا دستگاه حائز این سه ویژگی، غایبان اصلی کارگروه «کاهش ساعات و ایام کار هفته» هستند. این پنج عضو غایب شامل نماینده کمیسیون امور کلان‌شهرها، ‌نماینده شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور، ‌نماینده معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، نماینده سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و نیز نمایندگان شهرداران کلان‌شهرها هستند. این پنج سازمان یا دستگاه طی دو، سه سال اخیر از نزدیک با چالش های زیست‌محیطی شهرهای بزرگ ناشی از تراکم سفر با خودروی شخصی، ضعف شهرهای توریستی در تامین منابع مالی پایدار برای اداره شهر و نیز کمبود ظرفیت‌های گردشگری در شهرهای دارای جاذبه سفر مواجه بوده‌اند؛ ضمن اینکه همه این پنج عضو غایب به نوعی با چالش انسداد جاده‌ها و اختلال مسافرت‌های برون‌شهری در تعطیلات مناسبتی دست به گریبان بوده و هر یک از آنها به‌صورت جداگانه به‌دنبال راه‌حل برای برطرف‌سازی این چالش هستند. به این ترتیب این پنج سازمان یا دستگاه در صورت پیوستن به کارگروه یا همان نهاد تشکیل شده، می‌توانند دیگر اعضای کارگروه را در دستیابی به یک طرح کارآمد و پربازده برای کاهش روزهای کاری هفته همراهی کنند. در حال‌حاضر تنها پیشنهاد مطرح شده در کارگروه تعطیلات، پیشنهاد تعطیلی ۱۵روزه صرفا مدارس در فصل پاییز است؛ نسخه‌ای که نه‌تنها کمکی به توزیع تعطیلات در طول سال نمی‌کند؛ بلکه حتی برای آلودگی هوا نیز درمان به‌حساب نمی‌آید. کارشناسان معتقدند به منظور اصلاح تقویم تعطیلات باید از مدل جهانی روزهای کار و تعطیل هفته الگوبرداری شود، به این ترتیب که تعطیلی مدارس و کلیه ادارات دولتی و خصوصی همزمان با هم پیش‌بینی و اعمال شود. بر اساس مدل جهانی، تعطیلی آخر هفته از یک روز باید به دو روز افزایش پیدا کند. کارگروه تعطیلات در وضعیت موجود با توجه به غیبت چند عضو مرتبط، اگرچه درباره اشکال موجود در تقویم روزهای کاری و تعطیل به تشخیص درست رسیده اما هنوز نتوانسته بابت پیاده‌سازی مدل جهانی توزیع تعطیلات به اجماع برسد.

تشخیص صحیح رئیس کارگروه

به گزارش «دنیای اقتصاد»، اواخر شهریور ماه معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست که مسوولیت ریاست کارگروه «کاهش ساعات و ایام کار هفته» را نیز بر عهده دارد، از مذاکره با وزارت آموزش و پرورش پیرامون تعطیلی پاییزی مدارس خبر داد. ابتکار با اشاره به پیشنهاد تعطیلی دو هفته‌ای مدارس در پاییز خاطرنشان کرد: برنامه‌ریزی ما این است که تردد ناشی از نقل و انتقال دانش‌آموزان به مدارس را کاهش دهیم و دانش‌آموزان با «حضور در منزل» یا «سفر» کمتر در معرض آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا قرار بگیرند.

اظهارات ابتکار نشان داد که او به‌عنوان رئیس کارگروه مذکور به کمبود اوقات فراغت شهروندان پی برده و به همین خاطر معتقد است که با فراهم‌کردن زمینه سفر به ویژه در فصل تشدید آلودگی هوا، می‌توان ضمن جلوگیری از قرار گرفتن مردم در معرض آلاینده‌های خطرناک هوا در نیمه دوم سال، به بخشی از نیاز فراغتی شهروندان نیز پاسخ داد، اما از آنجا که همه دستگاه‌های مرتبط با موضوع بازتنظیم تقویم تعطیلات و توزیع سفرهای بین شهری در تمام ایام سال در کارگروه مذکور عضو نیستند، در حال‌حاضر صرفا پیشنهاد تعطیلی دو هفته‌ای مدارس مطرح و دنبال می‌شود. بنابراین با توجه به عدم پیش‌بینی تعطیلی رسمی سراسری در کشور همزمان با تعطیلات پاییزی مدارس، امکان سفر برای خانواده‌ها و دور شدن از هوای آلوده شهر در روزهای ابتلای هوای شهر به اینورژن (وارونگی هوا) فراهم نیست. به عبارت دیگر رئیس و اعضای کارگروه کاهش ایام و ساعات کاری مدارس به تشخیص صحیح درباره بهترین مدل مواجهه با آلودگی هوا در فصل پاییز با لحاظ دیگر ابعاد موضوع در زمینه بازتوزیع سفرهای سالانه مردم و مقابله با تمرکز آن در ایام خاص رسید‌ه‌اند، اما این تشخیص صحیح به تجویز کامل و تمام عیاری در این زمینه منجر نشده است. از سوی دیگر حضور تعداد محدودی از نمایندگان دستگاه‌های مختلف در این کارگروه آن‌گونه که باید کارساز نخواهد بود و به‌نظر می‌رسد کلیه دستگاه‌های عضو باید بازوهای کارشناسی خود را برای چکش‌کاری بهتر پیشنهادهای خام مطرح شده و بررسی چندوجهی آنها به جلسات مربوطه دعوت کنند.

به‌عنوان مثال با وجود عضویت وزارت کشور در کارگروه «کاهش ساعات و ایام کار هفته»، این نهاد فرادستی باید از بازوهای کارشناسی خود نظیر شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران و نیز معاونت‌های حمل و نقل و ترافیک شهرداری‌های کلان‌شهرها که با مساله ترافیک و آلودگی هوا مستقیما روبه‌رو هستند، برای پرداختن به جوانب مختلف موضوع نیز دعوت کند. اعضای کنونی کارگروه مذکور به‌دلیل دغدغه و شناخت نسبتا کمی که نسبت به ضرورت بازتنظیم تقویم تعطیلات دارند، خیلی زود با نخستین طرح خام پیشنهاد شده توسط اعضا یعنی تعطیلات دوهفته‌ای صرفا مدارس در فصل پاییز همراه شدند و آن‌گونه که باید آن را تا رسیدن به نقطه ‌ایده‌آل چکش‌کاری نکردند. در عین حال همین حالا هم می‌توان با اعمال تغییراتی در این چیدمان نامرتب اعضای کارگروه و فعال کردن بازوهای کارشناسی دستگاه‌های عضو، در جلسات آتی این کارگروه به نتیجه کارشناسی مطلوب دست یافت.