شبه‌جزیره اسرارآمیز - ۷ بهمن ۹۵

ترجمه: محمدحسین باقی

پایتخت کره‌شمالی یکی از ناشناخته‌ترین مکان‌ها در کره زمین است. برای بیش از نیم قرن حکومت کره‌شمالی با دقت تمام، امکان دسترسی به تصاویر و گزارش‌ها از پیونگ یانگ را مدیریت کرده و این بدین معناست که برای مردم خارج از کره‌شمالی این شهر هنوز بسیار ناشناخته است. آن تصاویری که از پیونگ یانگ منتشر می‌شود به دقت مهندسی شده است و معمولا تجمعات بسیار سازمان یافته یا رژه در هنگام مراسم خاص را منعکس می‌سازد. به ندرت زندگی مردم معمولی نشان داده‌می‌شود (یا اصلا نشان داده نمی‌شود). به همین ترتیب، در درون کشور، پیونگ یانگ از سوی رسانه‌های دولتی به‌عنوان پایتخت انقلاب نشان داده می‌شود؛ بنابراین، بسیاری از ساکنان این کشور تصور اندکی از واقعیت هستی و زندگی روزانه در پایتخت دارند. در این سلسله مقالات که ترجمه‌ای است از کتاب «کره شمالی: دولت پارانویا» به قلم پاول فرنچ تمام زوایای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، نظامی و ایدئولوژیک کره‌شمالی بررسی شده است. شاید اطلاعات ارائه شده در این بخش، کمتر به چشم خوانندگان فارسی زبان آمده‌باشد. این سلسله مقالات که ترجمه فصل‌هایی از کتاب مذکور است می‌تواند اطلاعاتی غنی از هر آنچه در کره‌شمالی می‌گذرد به خواننده ارائه دهد.

کاهش بعدی در منابع اقتصاد مولد همانا پروژه‌های ساختمانی یادواره‌ای در کره‌شمالی است. به نظر می‌رسد طرح‌های بزرگ رهبری بیشتر مربوط است به مشروعیت بخشیدن داخلی به سیستم- یعنی حفظ هاله‌ای از موفقیت برای مردم و خارجی‌های کنجکاو- تا رشد اقتصادی جدی. آنها به‌عنوان شکلی از پروپاگاندای معماری عمل می‌کنند.

کره‌شمالی بناهای زیادی ساخته که آشکارا ساخت آنها پر هزینه بوده و این باعث تغییر جهت منابع، نیروی انسانی و سرمایه‌ها از بخش‌های صنعتی و کشاورزی شده است. برج جوچه در پیونگ یانگ، مرکز بزرگ مطالعات خلق، طاق پیروزی (بزرگ‌تر از اصل آن در پاریس)، ورزشگاه کیم ایل سونگ و کاخ یادبود کومسومان (جایی که پیکر کیم ایل سونگ در آن نگه داشته می‌شود) همه و همه حماقت‌های پرهزینه است. افزون بر این، پروژه‌های عظیمی وجود دارد که هرگز تکمیل نشده مانند پروژه نگهداری حیوانات اهلی کیم جونگ ایل، هتل هرمی گونه ۱۵۰ طبقه‌ای ریوگیونگ که در سال ۱۹۹۲ شروع شد اما به‌دلیل کمبود بودجه هرگز به پایان نرسید. جاه‌طلبی‌های پس این پروژه‌های بزرگ به راستی بزرگ است. ورزشگاه کیم ایل سونگ دومین استادیوم بزرگ جهان است. در سال ۱۹۸۹ به‌طور تخمینی ۵/ ۴ میلیارد دلار صرف امکانات جدید برای سیزدهمین فستیوال جهانی جوانان و دانش آموزان در پیونگ یانگ شد. علاوه‌بر این ساختارهای یکپارچه- که نشان دهنده اتلاف بودجه‌های عظیم در بحبوحه نیازهای شدید اقتصادی است- خودروهای لوکس برای نخبگان حزبی، تئاترهای حرفه‌ای و موزه‌ها هم هست که به مثابه مراکز تبلیغاتی و البته افزایش هزینه‌های نظامی عمل می‌کنند. تغییر مسیر بودجه‌ها از اقتصاد تولیدی بسیار مهم است.

اقتصاد، تَرَک‌های خود را نشان می‌دهد

پس از دوره رشد سریع برای بازسازی کشور زیر عنوان «کولیما»، «جهش بزرگ به جلو» و «ابتدا تجارت»، تَرَک‌های اقتصاد در سال ۱۹۷۶ و ۱۹۷۷ به‌تدریج خود را نشان داد، هرچند پیشتر و در سال ۱۹۶۸ این کشور رسما انتشار آمار اقتصادی دقیق را متوقف کرد. بیست سال سرمایه‌گذاری‌های عظیم انسانی باعث سرعت در رشد این کشور شد، همان گونه که اقتصاد مارکسیست- لنینیستی در دهه ۳۰ در شوروی و بار دیگر پس از جنگ جهانی دوم در چین رخ نمود. استفاده از نیرو، تلاش ایدئولوژیک، کمک و یارانه از اتحاد جماهیر شوروی و نیز دوره‌ای کوتاه از اعتبارات مالی غربی تا مدت زمانی کارگر افتاد؛ در عین حال، همچون سایر اقتصادهای دستوری، سیستم برای توسعه اقتصادی طولانی مدت مناسب نبود. علاوه‌بر این، در اواسط دهه ۷۰ تصویر کره‌شمالی به لحاظ بین‌المللی عوض شد و این کشور با نظریه سفت و سخت جوچه و کیش شخصیت مسلط کیم به انزواگرایی روزافزون روی آورد. تناقضات ذاتی در اقتصاد برنامه‌ریزی شده روز به روز آشکارتر شد.

گردهمایی پنجم مجمع عالی خلق کره‌شمالی - یا همان پارلمان این کشور- وضعیت رو به افول اقتصاد در آوریل ۱۹۷۷ را نشان داد. گزارش‌های مقام‌های ارشد دولتی- طبق معمول- مملو از تحسین و تمجید از «رهبر بزرگ» و رشد تمام عیار در درآمدهای دولتی با مخارجی کمتر از آن چیزی بود که برنامه‌ریزی شده بود. مجمع عالی خلق نرخ رشد سالانه برای دوره برنامه ۶ ساله ۱۹۷۶- ۱۹۷۱ را ۳/ ۱۶ درصد اعلام کرد، با وجود این واقعیت که این طرح تا یکسال دیگر تمدید شد. سیستم رهبری از معرفی نظام بودجه محلی که مدعی تفویض مسوولیت مالی بیشتر به استان‌ها بود ستایش کرد، هرچند در واقع چنین نشد. با این حال، بعدها در سال ۱۹۷۷ اعلام شد که برخی از مناطق یا حوزه‌های اداری در راستای این هدف کار نمی‌کردند و یارانه لازم است. سال مالی۱۹۷۷ (ژانویه- دسامبر) «دوره تنظیم مجدد» برای آغاز برنامه هفت ساله جدید اعلام شد.

این طرح که اساسا تا یکسال تمدید شد، نشان می‌دهد که اهداف محقق نشده‌اند. بودجه سال ۱۹۷۷ درآمد را ۷/ ۱۳ میلیارد وُن (واحد پولی کره‌شمالی) و مخارج را ۸/ ۱۳ میلیارد وُن تعیین کرد که به ترتیب بالاتر از ارقام ۶/ ۱۰ میلیارد وُن و ۳/ ۱۲ میلیارد وُن در سال ۱۹۷۶ است (بودجه کره‌شمالی از مالیات‌های بر گردش، سود حاصل از بنگاه‌های دولتی و حق العمل برای سرمایه در گردش گرفته شده است). استخراج مواد معدنی و کشاورزی- دو حوزه مهم از اقتصاد- به‌عنوان مشاغلی که به‌کار مضاعف نیاز دارد شناخته شدند. در درخواست از کارگران برای کاهش فرسودگی و خرابی ماشین‌آلات، دولت اعتراف کرد که بحران قطعات یدکی در حال افزایش است و خرید بسیاری از آنها نیازمند ارزهای معتبر بود. با وجودی که مساله باز پرداخت وام‌ها هنوز مهم بود اما قطعات یدکی بی تردید بدون یافتن راه حلی برای مشکل بدهی‌ها یا پرداخت نقدی، قابل انتقال نبود. دولت همچنین از کارگران خواست تا انرژی و مواد خام را با صرفه‌جویی بیشتری استفاده کنند که در نتیجه- با وجود کم خرجی ظاهرا مالی محتاطانه و آشکار- نشان از کمبودهای روزافزون داشت و منابع مازاد بیشتری را به دولت بازمی‌گرداند. آنها نشان دادند که مطالبات آنگونه که کمیته مالی و بودجه‌ای ادعا می‌کند متوازن نبوده است.

شبه‌جزیره اسرارآمیز