آثار هنری چگونه قیمت‌گذاری می‌شوند؟
طاهره باران‌زاده
دنیای معاصر به‌طور فزاینده‌ای با روابط و مناسبات اقتصادی احاطه شده است. گویی هر کامیابی با گردش مالی و سودش ارزیابی می‌شود. در این وانفسای آشفته، هنر نیز سهم خود را می‌برد. بازار هنر جهان در دهه گذشته سامانی نویافته و برای بسیاری از هنرمندان امروزی فروش آثار به قیمت‌های بالا مشخصه بارز موفقیت است. اگر به چشم واقع‌بینی و انصاف نگاه کنیم، این شرایط جدید هم به سود جهان هنر بوده، از این جهت که بدون گردش مالی مناسب ممکن بود بدنه هنر به سبب کم‌توجهی عوام آسیب ببیند و هم هنر از این بابت آسیب دیده چون سوداگران آزادگی را از بسیاری هنرمندان ربوده‌اند.
طاهره باران‌زاده
دنیای معاصر به‌طور فزاینده‌ای با روابط و مناسبات اقتصادی احاطه شده است. گویی هر کامیابی با گردش مالی و سودش ارزیابی می‌شود. در این وانفسای آشفته، هنر نیز سهم خود را می‌برد. بازار هنر جهان در دهه گذشته سامانی نویافته و برای بسیاری از هنرمندان امروزی فروش آثار به قیمت‌های بالا مشخصه بارز موفقیت است. اگر به چشم واقع‌بینی و انصاف نگاه کنیم، این شرایط جدید هم به سود جهان هنر بوده، از این جهت که بدون گردش مالی مناسب ممکن بود بدنه هنر به سبب کم‌توجهی عوام آسیب ببیند و هم هنر از این بابت آسیب دیده چون سوداگران آزادگی را از بسیاری هنرمندان ربوده‌اند.
شاید در دهه‌های پیشین می‌توانستید بی‌توجه به توده مردم اثر هنری خلق کنید و در کارگاه خود با آثارتان خلوت کنید. اما هنر امروز نیازمند آن است که برای بقا به‌صورتی عادلانه در اختیار همگان باشد و به نحوی دموکراتیزه شود. البته کم نیستند منتقدان این شیوه. اما آنچه مسلم است هر هنرمندی با داشتن دانش اقتصادی و شناخت شیوه‌های مذاکره صحیح در فضاهای هنری می‌تواند بهتر رقابت کند و آثارش را به مخاطب برساند.
هنرمندان و گالرى‌ها تمایل زیادى به قیمت‌گذارى محکم و قوى و درعین‌حال سالم دارند مخصوصا زمانى که همه چیز در دنیاى هنر بر وفق مراد باشد.اما هر هنرمند و گالرى‌دار با تجربه‌ای به شما خواهد گفت که بالا بردن ناگهانى و زیاد قیمت کاری پرمخاطره است. تحت شرایطی، بالابردن قیمت بدون داشتن دلیل موجه ممکن است باعث افزایش درآمد در کوتاه‌مدت بشود، اما در طولانى مدت می‌تواند اثرات مخربى بر بازار هنر داشته باشد. بنابراین همیشه قبل از افزایش قیمت باید خوب فکر کرد.
قیمت‌گذاری اثر هنری تفاوت زیادی با خلق اثر هنری دارد. این در واقع قدم بعدی پس از خلق و اتمام کار است؛ زمانی که کار شما آماده شده و قرار است آتلیه را ترک کند و از طریق شما، گالری، آرت‌فر یا به‌صورت آنلاین در اینترنت یا از طریق نماینده شما به فروش برسد.
خلق اثر هنری یک فرآیند شخصی و خصوصی است و از تجربیات و درونیات شما به‌وجود می‌آید، در حالی که قیمت‌گذاری اثر هنری برای فروش مربوط به رویدادهایی است که در بیرون از شما اتفاق می‌افتد.در دنیای واقعی که همه چیز با پول خرید و فروش می‌شود و در بیشتر مواقع اقتصاد بازار ارزش همه چیز را مشخص می‌کند.هر چه شما بازار هنر را بیشتر و بهتر بشناسید و از سازوکار آن اطلاع بیشتری داشته باشید و بدانید که کار شما در مقایسه با تمام آثار هنری هنرمندان مختلف که در هر کجا به‌فروش می‌رسند در چه سطحی قرار می‌گیرد، آمادگی بیشتری برای قیمت‌گذاری و فروش اثرتان پیدا می‌کنید.
دقیقا مانند دیگر محصولات، آثار هنری هم براساس معیارهای مشخصی قیمت‌گذاری می‌شوند (معیارهای هنری) و این معیارها بیشتر از اینکه با هنرمند به‌عنوان خالق اثر مرتبط باشند، با وقایعی که در بازارهنر رخ می‌دهد ارتباط دارند. این معیارها براساس چگونگی ارزش‌گذاری افراد خاص در دنیای هنر شکل می‌گیرند. منظور از افراد خاص دلال‌های هنری، گالری‌داران، نماینده‌های هنری، ناشرین، حراجی‌ها و مشاوران هنری و مجموعه‌داران باتجربه اند.
شما درباره اینکه اثر هنری‌تان چقدر ارزش دارد یک نظر دارید و بازار هنر نظر دیگری دارد و در بعضی مواقع هر دوی شما باید در مورد قیمتی که معنادار باشد به نتیجه واحد برسید.بگذارید که یک مثال غیرهنری بیاوریم تا ببینیم که اقتصاد بازار چگونه قیمت‌ها را دیکته می‌کند.تصور کنید که شما یک تویوتا کرولای کارکرده مدل ۲۰۰۱ را که ۳۰۰ هزار کیلومتر کارکرده برای فروش به مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان آگهی کرده‌اید، خوب مشخص است که این ماشین قطعا با این قیمت به‌فروش نمی‌رسد، چون تویوتا کرولای کارکرده را براساس معیارهای خاصی قیمت‌گذاری می‌کنند (معیار ماشین‌های کار کرده).
به همین ترتیب برای فروش اثر هنری باید آن را براساس معیارهای هنری قیمت‌گذاری کنیم. دانستن آنکه این معیارها چه هستند و چگونه برای شما قابل اجرا خواهند بود برای قیمت‌گذاری موفق بسیار ضروری است.قیمت آثار هنری از آسمان نمی‌آید، وقتی شما اثرتان را قیمت‌گذاری می‌کنید باید قادر باشید که نشان دهید قیمت شما معنادار است، عادلانه و منصفانه است و براساس ضوابط و معیارهای خاص هنری از جمله رزومه شما و پیشینه فروش‌های قبلی‌تان و خصوصیات بازاری که اثرتان در آن فروخته می‌شود قیمت‌گذاری کنید.افرادی که اطلاعاتی درباره هنر دارند و علاقه‌ای به خرید و فروش و ارائه کار شما پیدا می‌کنند، باید بتوانند قیمت آثار شما را براساس تجربیات خود تخمین بزنند، نه اینکه مجبور باشند از شما بپرسند که آیا اثرتان به قیمتش می‌ارزد یا نه و چرا؟
برای فروش اثر هنری، شما باید خریدار را قانع کنید که قیمت اثر منصفانه و قاعده‌مند است، اگر نتوانید این کار را انجام دهید دوران سختی برای فروش اثرتان خواهید داشت.
حال چگونه می‌خواهید شروع کنید؟
اگر شما پیشینه منسجمی در فروش آثارتان با معیار مشخصی از قیمت در بازار ندارید یا فروش‌های شما نامنظم و نامعقول بوده یا تغییر در کارتان صورت داده‌اید یا اینکه کاملا مطمئن نیستید که چقدر برای اثرتان هزینه کرده‌اید، بهترین و اولین قدمی که می‌توانید بردارید استفاده از همان تکنیکی است که مشاوران املاک برای قیمت‌گذاری ملک به‌کار می‌برند.
املاکی که تازه به لیست بازار اضافه شده‌اند معمولا براساس معیاری به نام معیار مقایسه‌ای قیمت‌گذاری می‌شوند. در واقع قیمت این ملک را براساس قیمت ملکی که با شرایط تقریبا یکسان در همان محله است ارزش‌گذاری می‌کنند. بنابراین شما نمی‌توانید قیمتی بی‌دلیل روی اثرتان بگذارید. باید از قیمت آثار هنری همسطح با اثر خودتان، مکانی که قرار است اثر در آنجا به‌فروش برسد و ضوابط هنری که اثر شما را با دیگر آثار در دنیای هنر مرتبط می‌کند اطلاع داشته باشید.
شما متوجه خواهید شد که مهم نیست اثرتان در بازار محلی، منطقه‌ای، شهری یا برون‌مرزی به فروش می‌رسد. در اکثر موارد هر نوعی از هنر که توسط هر قشری از هنرمندان خلق شده ساختار قیمت خاص خود را دارد و اثر شما را هم شامل می‌شود.ممکن است با خود این‌گونه بیندیشید که «هنر من بی همتاست شما نمی‌توانید به این‌صورت روی آن قیمت بگذارید.»
حق با شماست هنر شما واقعا بی‌همتا است اما این موضوع درباره دیگر آثار و دیگر هنرمندان نیز صدق می‌کند. در ادامه به شرح ویژگی‌هایی که اثر شما در آنها با دیگر آثار همسطح یا مشابه هستند می‌پردازیم: ممکن است اثر شما از لحاظ سایز، شکل، متریال، وزن، موضوع، رنگ، زمان صرف شده برای اتمام کار، تاریخ ساخت، زمانی که برای خلق مجموعه‌ای از این آثار صرف شده و تعداد آثار در مجموعه، نوع اثر(انتزاعی، تجسمی، مفهومی)، مخاطبان اثر و... با دیگر آثار برابر باشد. در اینجا کار شما این است که در بازار هنر به جست‌وجو بپردازید.
ذهن باز داشته باشید و آثار مشابه و هنرمندان صاحب این آثار را پیدا کنید و روی آنهایی که از نظر تجربیات و کیفیت با اثر شما برابری می‌کنند، متمرکز بشوید ببینید که این هنرمندان چقدر برای کارشان هزینه کرده‌اند. برای آن دسته‌ای از شما که تجربه اندکی در فروش اثر هنری دارید یا تا به حال فروشی نداشته‌اید یا آنهایی که فروش پایینی دارید بهترین نقطه شروع این‌است که آثارتان را براساس فرمول «زمان + انرژی و هزینه‌ای که برای کار صرف کرده‌اید + ارزش متریال» قیمت‌گذاری کنید.
برای خودتان یک دستمزد ساعتی منصفانه در نظر بگیرید، قیمت متریال را به آن افزوده و به این طریق قیمت اثر خود را محاسبه کنید. برای مثال اگرهزینه متریال شما ۱۵۰ هزار تومان شده و ساخت اثرتان ۲۰ ساعت زمان برده است و شما برای خودتان ساعتی ۶۰هزار تومان دستمزد در نظر گرفته‌اید قیمت اثرتان می‌شود (۱۵۰۰۰۰+۶۰۰۰۰×۲۰) قانون قیاس با دیگران را فراموش نکنید. اگر از این فرمول استفاده کردید و قیمت اثرتان گران‌تر از آثار مشابه از هنرمندان همسطح‌تان شد باید در مورد قیمت‌گذاری‌تان تجدید نظر کنید، بهتر است که دستمزدتان را آن قدر کاهش دهید که به قیمت مناسب برسید. در زیر اصول بنیادی قیمت‌گذاری را به‌صورت خلاصه می‌آوریم:
گام اول: بازار فروش اثر هنری‌تان را مشخص کنید. کجا می‌خواهید اثرتان را به فروش برسانید؛ در شهر خودتان، شهری دیگر یا کشوری دیگر؟ آثار هنری و هنرمندان و قیمت آثاری را که در این بازار هستند در نظر بگیرید.
گام دوم: نوع اثر هنری‌تان را مشخص کنید. چه نوع اثری خلق می‌کنید؟ ویژگی فیزیکی اصلی آن چیست؟ در چه زمینه‌ای با دیگر آثار هنری برابری می‌کند؟ چگونه آثارتان را دسته‌بندی می‌کنید؟ برای مثال اگر نقاشی انتزاعی یا آبستره انجام می‌دهید، چه نوع آبستره یا چه نوع انتزاعی محسوب می‌شود و چگونه آن را توصیف می‌کنید؟ این نوعی از هنر است که شما برای اهداف مقایسه‌ای به‌طور کلی روی آن متمرکز می‌شوید.
گام سوم: مشخص کنید کدام هنرمندان آثاری مانند شما خلق می‌کنند، این هنرمندان را از طریق جست‌وجوی آنلاین در اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، سر زدن به گالری‌ها، رفتن به آتلیه‌های هنرمندان و دیدن آثار از نزدیک یا هر روش دیگر پیدا کنید. توجه‌تان را روی هنرمندانی بگذارید که آثارشان از نظر اجرا با شما برابری می‌کند. آنها که از نظر زمانی با شما هم دوره هستند و از نظر سن فعالیت هنری، رزومه، تعداد نمایشگاه‌ها (گروهی، انفرادی، داخلی و خارجی) و فروش آثار با شما در یک سطح قرار می‌گیرند.
گام چهارم: ببینید این هنرمندان چگونه آثارشان را قیمت‌گذاری می‌کنند. قیمت آثار آنها برای تخمین زدن اولیه قیمت اثر خودتان خیلی به‌کار شما می‌آید.
ارسال نظر