نویسنده کتاب درآمدی بر اسطوره شناسی گفت: امروز معنای همسایگی را در آپارتمان‌ها از دست داده‌ایم ما در واقع همسایگی را در کشور گم کرده‌ایم و به دنبالش محلات را هم گم کرده‌ایم ما وارد فضای زندگی اروپایی شده‌ایم ولی فرهنگ گذشته را داریم و به همین دلیل همواره با دیوارها و پنجره‌های خود مشکل داریم. بهمن نامور مطلق در چهاردهمین نشست از سلسله نشست‌های اسطوره شهر با موضوع محله در اصفهان اظهار کرد: کجایی بودن و چه کسی بودن به یکدیگر مرتبط است بخش زیادی از هویت یک فرد در این فضا ایجاد می‌شود و این فضاها هستند که بخش زیادی از هویت انسانی را تشکیل می‌دهند.

وی افزود: هویت بخشی تطبیقی و در واقع هویت نسبی است به همین منظور می گویند تنها بودن هویت نمی‌دهد؛ برای مثال می گوییم ایرانی در مقابل غیر ایرانی، قد بلند در برابر قد کوتاه، سفید بودن در مقابل سبزه بودن اینها نسبی هستند پس هویت هم یک امر نسبی است. نویسنده کتاب درآمدی بر اسطوره شناسی ادامه داد: اگر در جهان هیچ موجودی به غیر از انسان نبود انسان هم معنا پیدا نمی‌کرد ما با مسئله‌ای مواجه شده‌ایم به نام گسترش بی رویه شهرها، اینکه آن ها بزرگ و برخی غول آسا شده‌اند و سؤال اینجاست که رابطه هویتی با این واحدهای بزرگ چگونه است؟ نامور مطلق تصریح کرد: هرچه شهرها بزرگ‌تر می‌شوند هویت کمتر می‌شود و حس تعلق کاهش می‌یابد. در شهرهای بزرگ محلات به خطر افتاده‌اند. در شهری مثل تهران به جای محله از شرق، غرب و شمال و جنوب استفاده می‌شود و کسی که متعلق به شرق است هیچ تعلق خاطری به غرب ندارد و بالعکس.

وی اظهار کرد: امروز علاوه بر تغییر فضا، سیرت و صورت شهرها دگرگون شده‌اند و فضای مجازی هم موازی فضای واقعی پیش آمده است، سؤال پیش می‌آید که با این اتفاقات اصلاً می‌توان از محله صحبت کرد؟ آیا شهرها اصلاً هویت دارند؟ شهری که خود هویت نداشته باشد نمی‌تواند به محلات و به شهروندانش هویت بدهد. معاون سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری تاکید کرد: در میان موجودات این انسان است که هویت دارد و نسبت به آن نگران است. هویت به دو بخش فردی و جمعی تقسیم می شود و در واقع شهروندی که نسبت به هویت شهر حساسیت ندارد بخش کیفی حساسیت خود را از دست داده است چراکه انسان فطرتاً در جست و جوی هویت است. نامور مطلق به بحث محله اشاره کرد و افزود: محله یک واحد شهری است که به واسطه کالبد اجتماعی از بقیه شهر جدا می‌شود، در واقع این فضاها هستند که محلات را متمایز می‌کنند و اولین ویژگی که در محلات وجود دارد موضوع مشارکت است و در واقع محله جایی است که افراد در آن حل می‌شوند و زندگی می‌کنند.

وی گفت: بدون حس تعلق محله بی معنا است و به همین خاطر برای محلات اسم می‌گذارند برخی محلات به علت همگرایی و اینکه هیچ تمایزی با دیگر جاهای شهر ندارند و در بافت آن ها کارکردهای متنوع نمی‌بینیم و تقریباً همه یک شکل شده‌اند از بین رفته‌اند، این همگرایی است که هویت را از بین می‌برد. مدرنیته همه چیز را شبیه به هم کرد و هویت از بین رفت؛ وقتی تعلق از ایران گرفته شود چیزی از یک چنین کشوری نمی‌ماند. نویسنده کتاب درآمدی بر اسطوره شناسی ادامه داد: آنچه باعث تضعیف محله‌ها شد جابه جایی‌های پی در پی بود که سبک زندگی جدید ایجاد کرد و این جا به جایی‌های زیاد تعلقات خاطر را کاهش داد. وجود فضاهای خاطر انگیز و خاطره‌ای در محلات و اینکه هنگام ورود فردی به محله مکان و فضا او را به درون ببرند و آیین زندگی را یادآور شوند یعنی آن محله توانسته تعلق خاطر در آن فرد ایجاد کند.

نامور مطلق گفت: خاطره یکی از بخش‌های مهم هویت است به همین منظور می گویند ملت بی خاطره بی هویت است پس می‌توان خاطره را موضوع مهمی در بحث هویت دانست. وی تاکید کرد: وجود روابط پایدار انسانی و هم محله‌ای بودن صرفاً کالبدی نیست بلکه مشارکت هم اهمیت دارد. حس خویشاوندی، نزدیکی و ایجاد حس دلتنگی نسبت به افراد یک محله یعنی آن محله دارای هویت بوده است. اگر افراد متوجه شوند که محله یک سرمایه مشترک است همه حواسشان را به آن جمع می‌کنند. این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران ادامه داد: راه‌ها و خیابان‌ها موجب شد تا ما در بحث ارتباط دچار آسیب شویم و در واقع ارتباطات را آسیب پذیر کرده است و متاسفانه در سده اخیر راه‌ها به جای ایجاد پیوند موجب گسست شده‌اند.

نامورمطلق اظهار کرد: همسایگی شاید یکی از کلیدی‌ترین مفهوم‌های یک محله باشد که با مجاورت و ارتباط تعریف می‌شود. انسان‌ها نیاز دارند با خود و با دیگران ارتباط برقرار کنند پس به همین منظور می گویند مجاورت الزاماً همسایگی نیست ما در شهرها کنار هم زندگی می‌کنیم ولی همسایه نیستیم چون همسایه بودن مسئولیت و تعهد به دنبال دارد. وی گفت: کنار هم زندگی می‌کنیم اما کمتر همسایه هستیم ما باید واژه سازی کنیم تا حقایق را بفهمیم ما امروز معنای همسایگی را در آپارتمان‌ها از دست داده‌ایم ما در واقع همسایگی را در کشور گم کرده‌ایم و به دنبالش محلات را هم گم کرده‌ایم ما وارد فضای زندگی اروپایی شده‌ایم ولی فرهنگ گذشته را داریم و به همین دلیل همواره با دیوارها و پنجره‌های خود مشکل داریم.

نویسنده کتاب درآمدی بر اسطوره شناسی تاکید کرد: نگاه بسیار مهم است. نگاه اصفهانی به شیرازی، نگاه ایرانی به عراقی و افغان، اینکه چگونه نگاه می‌کنیم نیز مهم است. به همین دلیل می گویند تحمل یک نفر در یک فضای محدود تا ابد، جهنم است و متاسفانه رفتارهایی که امروز ما در آپارتمان‌هایمان داریم همین است ما مردم خانه‌های مجاور خود را تحمل می‌کنیم. نامور مطلق افزود: امروز احساس می‌شود که محلات باز خواهند گشت البته نه با آن شکل قدیمی بلکه محلات با شکل‌های جدید در حال شکل گرفتن هستند و میزان تولید پسماند در آن‌ها حداقل و انرژی‌های تجدید پذیر و وجود فضای سبز در آن به وفور یافت می‌شود. وی تصریح کرد: یکی دیگر از راه‌های ایجاد هویت هنر و ادبیات است بسیاری از هنرمندان جدید روی محلات تاکید دارند ما باید برای محلات خود یکسری نیازهای اولیه داشته باشیم کودک، مدرسه مردان و زنان سالخورده و فضای سبز و مسجد و فرهنگسرا و ... باید سعی کنیم که یک محله با مشارکت شکل بگیرد.

برگرفته از ایسنا