مسکن اجتماعی؛‌ پاشنه آشیل دولت

فرید قدیری

دبیر گروه مسکن

وعده‌ای که از اواخر سال ۹۲ و حتی قبل‌تر از آن، در ایام تبلیغات انتخاباتی ریاست‌جمهوری، از سوی حسن روحانی درباره طرح جایگزین مسکن مهر، چندین بار مطرح شد، اگر ظرف ماه‌های آینده به شکل «آزمایشی»، «محدود» و «عملیاتی روی زمین»، به اجرا درنیاید، می‌تواند به‌عنوان یک نقطه تاریک در کارنامه دولت، به ثبت برسد. طرح «مسکن اجتماعی»، طبق اعلام مسوولان و الگوی پیاده شده در کشورهای مختلف، نیاز سکونتی دو تا سه دهک اول جامعه را هدف قرار می‌دهد. در قالب این طرح، کم‌درآمدهای فاقد توان مالی برای خرید یا اجاره مسکن، باید از طریق پرداخت یارانه اجاره‌بها توسط دولت یا تامین واحدهای مسکونی اجاره‌ای با هزینه حمایتی، تحت‌حمایت مستقیم دولت قرار بگیرند. آنچه طی سه سال گذشته مانع اجرای طرح مسکن اجتماعی شد، تنگنای شدید مالی و محدودیت‌هایی بود که در بودجه دولت وجود داشت. از سوی دیگر، هزینه‌های تکمیل مسکن مهر و خدمات مربوط به آن نیز مشکل نبود اعتبار برای اجرای طرح جایگزین را دو برابر کرده است.

برآوردها نشان می‌دهد اجرای مسکن اجتماعی دست کم ۳ هزار میلیارد تومان در سال منابع مستقیم و غیرمستقیم - شامل یارانه و تسهیلات بانکی - نیاز دارد. با این حال، به صرف نبود اعتبار، نمی‌توان مانع رشد تقاضای مسکن در گروه کم‌درآمدها شد. دولت در این مقطع یک راه ایمن برای اجرای محدود طرح مسکن اجتماعی پیش‌رو دارد که آن، تبدیل واحدهای مسکونی مهر مازاد به واحدهای اجاره‌ای است. کارشناسان اجتماعی، هشدار می‌دهند بی‌عملی نسبت به تامین نیاز حساس‌ترین قشر متقاضی مسکن می‌تواند باعث اجرای طرح‌های پرهزینه و مشکل‌ساز در آینده شود