شیما رئیسی

استارت‌آپ،‌ مفهومی که در چند سال اخیر بسیار بر سر زبان‌ها افتاده و در فضای کسب‌و‌کار کشور مطرح شده، به شرکت‌های نوپایی اطلاق می‌شود که ایده اصلی شکل‌گیری آنها، طرح مساله و یافتن راه‌حلی برای آن در قالب یک الگوی کسب‌و‌کار است. در این مدل، عده‌ای کارآفرین گردهم جمع شده و با تعیین استراتژی‌های خلاقانه در پی چندین مرحله آزمون و خطا، به‌صورت مشخصی از یک فرآیند اقتصادی دست می‌یابند؛ فعالیت‌هایی که در کوتاه‌مدت منجر به درآمدزایی شده و براساس دانش روز و تغییرات تحت مطالعه جامعه هدف مشخص شده به‌عنوان متقاضیان کالای تولیدی این مجموعه‌ها، نو به نو می‌شوند. امکان ورود ایده‌های تازه، ‌تغییر روش اجرا، ایجاد تحول و همچنین رقابت تنگاتنگی که در این عرصه وجود دارد، از جمله ویژگی‌های شاخص این مدل نوین از کسب‌و‌کار است؛ مدلی که در پاسخ به تحولات پرسرعت دنیای امروز خلق شده و به سرعت در حال فراگیر شدن است.

در همین حال، صنعت گردشگری نیز با توجه به دامنه وسیع مخاطبان و حوزه‌های ارائه‌دهنده خدمات مربوط به آن، یکی از زمینه‌های مورد توجه استارت‌آپ‌ها است؛ به‌گونه‌ای‌که این شرکت‌ها رفته‌رفته جای مدل‌های قدیمی بنگاه‌های فعال در حوزه گردشگری را گرفته و کسر قابل توجهی از گردش مالی در این بازار را از آن خود می‌کنند. بر همین اساس، «دنیای اقتصاد» بر آن است با معرفی تعدادی از استارت‌آپ‌های شکل گرفته در حوزه گردشگری، زمینه آشنایی فعالان این صنعت را با این شیوه در حال گسترش فراهم آورد؛ صورتی از حضور در بازارهای جهانی که رمز بقا در این عرصه پررقابت و رو به رشد است. با وجود گسترش شبکه‌های مجازی و دسترسی آسان به اینترنت، جست‌وجوی اطلاعات مربوط به جاذبه‌ها و خدمات گردشگری کار چندان سختی به نظر نمی‌رسد؛ حداقل در خصوص شهرهای بزرگ و مقاصد گردشگری شناخته‌شده. اما امکان دیدن تمامی این اطلاعات در کنار هم و به‌صورت یکپارچه، آن هم به‌صورت تخصصی و دربرگیرنده مشخصات نقاط کمتر مطرح در گردشگری، برای کسانی که اهل سفرند و این مقوله رکنی از ارکان زندگیشان به شمار می‌رود تا پیش از شکل‌گیری استارت‌آپ‌های گردشگری به راحتی امروز میسر نبود؛ استارت‌آپ‌هایی که با شناسایی خلأهای موجود در بازار گردشگری کشور و با اندکی تیزبینی و خلاقیت، به نمونه‌هایی موفق در این حوزه بدل شده‌اند.

در این میان، عدم دسترسی به نقشه گردشگری ایران از جمله کاستی‌هایی بود که یک زوج جوان گردشگر در مواجهه با آن به فکر راه‌اندازی سایتی افتادند؛ سایتی که اکنون با داشتن میانگین روزانه ۱۵ الی ۲۰ هزار نفر بازدیدکننده و ۳۰ الی ۴۰ هزار بازدید از جمله نمونه‌های موفق در این حوزه است. زهره اسلوب و همسرش، در سفر به شهرهای مختلف ایران، با مشکل دسترسی به اطلاعات کافی درباره مقاصد مورد نظرشان روبه‌رو بودند. در واقع، مطلع شدن از جاذبه‌های گردشگری، ‌هتل‌ها، رستوران‌ها و نیز سوغات هر شهر، نیازی نبود که به آسانی مرتفع شود. همچنین، عدم اطمینان از دقت و صحت اطلاعات موجود و در عین‌حال پراکندگی آنها، از جمله دیگر مسائلی بود که آنها را به فکر طراحی بانکی برای این دست از داده‌ها انداخت. اسلوب در‌این‌باره می‌گوید: «در ابتدا به این فکر کردیم که اطلاعات پراکنده موجود را جمع‌آوری کنیم و با قرار دادن آنها در یک سایت، امکان استفاده برای عموم علاقه‌مندان را نیز به‌وجود آوریم و به این ترتیب فرصت تجربه آگاهانه یک سفر را مهیا کنیم.»

آنها از سال ۹۲، کار خود را با هدف تهیه مجموعه‌ای جامع از اطلاعات برای معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران آغاز کردند. کسب درآمد آنگونه که این بانوی گردشگر اظهار می‌کند، مدنظر آنها نبود و افزایش دانش نسبت به امکانات سفر در کشور برای خود و دیگر علاقه‌مندان به ایرانگردی، تنها انگیزه این زوج برای راه‌اندازی این سایت به‌شمار می‌رفت. آنها با مراجعه به سایت‌های مرجع، کتاب‌های گردشگری و سفرنامه‌ها و نیز گفت‌وگو با سفرنامه‌نویسان و گردشگران، اطلاعات مربوط به هر مقصد یا جاذبه آن را جمع‌آوری و در قالب یک متن در سایت قرار می‌دادند؛ تا آنجا که در حال حاضر، امکان شناخت ۸ هزار جاذبه از این طریق برای مراجعان به سایت وجود دارد. همچنین علاوه‌بر جاذبه‌های معرفی شده، اطلاعات کافی و جامع که البته به‌صورت روزانه در حال تکمیل شدن هستند، از شهرها، روستاها، هتل‌ها و رستوران‌ها و نیز صنایع‌دستی ایران در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. محتوای غنی و بانک اطلاعاتی این سایت، رفته‌رفته شمار مخاطبان و بازدیدکنندگان آن را افزایش داد؛ تا آنجا که این زوج دیگر به تنهایی قادر به تولید محتوا نبودند و همین عامل آنها را برای توسعه فعالیتشان ترغیب کرد. اسلوب در این باره اظهار می‌کند: «با توجه به بالا رفتن شمار مخاطبان به این نتیجه رسیدیم که باید برای ادامه کار از همکاری افراد علاقه‌مند بهره‌مند شویم و از آنجایی‌که این مساله نیازمند اختصاص بودجه بود، به درآمدزایی از محل این فعالیت فکر کردیم.»

انتشار آگهی در سایت، می‌توانست راه‌حل خوبی برای تامین هزینه‌های جاری گرداندن سایت باشد؛ از این رو اسلوب و همسرش، با توجه به رتبه خوبی که این سایت در میان دیگر سایت‌های ایرانی داشت و با توجه به تعداد خوانندگان، توانستند در مدتی کوتاه، کسب درآمد کرده و از همکاری افراد دیگر نیز استفاده کنند. آنها با انتشار تبلیغات سایت‌های گردشگری دیگر که به‌صورت تجاری کار می‌کنند و نیز معرفی سایت‌های رزرواسیون، تور و بلیت هواپیما توانستند عواید اقتصادی از این محل را بیشتر کرده و از سال دوم، به‌صورت میانگین رشدی ۱۰ درصدی در هر سال را تجربه و برای ۴ نفر ایجاد اشتغال کنند. اسلوب که تحصیلاتش نیز در زمینه مدیریت گردشگری است، چشم‌انداز مجموعه تحت مدیریتش را این گونه تشریح می‌کند: «معرفی تمامی جاذبه‌ها و امکانات گردشگری کشور و پس از آن، افزودن نسخه انگلیسی به سایت برای معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران به کل دنیا، از جمله اهدافی است که در فازهای بعدی توسعه این استارت‌آپ مورد توجه ما خواهد بود.» او پیشگام بودن در این عرصه، کامل بودن بانک اطلاعاتی و برخورداری از یک سیستم جست‌وجوی پیشرفته در سایت را از جمله وجوه تمایز آن با دیگر نسخه‌های اینترنتی موجود عنوان می‌کند و استفاده از نظر کاربران در تکمیل و اصلاح اطلاعات سایت را نیز از دیگر قابلیت‌هایی برمی‌شمرد که بر شمار تعداد مخاطبان آن افزوده و این سایت را در ارتباطی دوسویه با کاربرانش قرار داده است.

ابتکاری برخاسته از یک کمبود در سفر