پایان هرم جمعیتی
در سال ۲۰۱۵، دموگرافرها، معلمان و سیاستمداران دیگر از هرم جمعیتی حرفی نخواهند زد و شروع به ارجاع دادن به گنبد جمعیتی خواهند کرد. این تغییر در اصطلاحات بازتاب‌دهنده تغییری عمیق در شکل و ساختار جوامع است؛ تغییری که ۵۰ سال در جریان بوده و تازه به نیمه راه رسیده است. هرم، شیوه‌ای سنتی از ترسیم، تشریح ساختار سنی جوامع است. اگر نموداری بکشید که در آن هر میله نماینده یک گروه سنی است و میله‌ها را به ترتیب و تفکیک جنسیت ردیف کنید، شکل ساده‌ای به دست خواهید آورد. این شکل در سال ۱۹۷۰ مانند هرم بود؛ زیرا بزرگ‌ترین بخش جمعیت جهان، جوان بود و جمعیت گروه بالای ۸۵ سال چنان اندک بود که شکل مربوط به نقطه‌ای ختم می‌شد.
در سال 2015، دموگرافرها، معلمان و سیاستمداران دیگر از هرم جمعیتی حرفی نخواهند زد و شروع به ارجاع دادن به گنبد جمعیتی خواهند کرد. این تغییر در اصطلاحات بازتاب‌دهنده تغییری عمیق در شکل و ساختار جوامع است؛ تغییری که 50 سال در جریان بوده و تازه به نیمه راه رسیده است. هرم، شیوه‌ای سنتی از ترسیم، تشریح ساختار سنی جوامع است. اگر نموداری بکشید که در آن هر میله نماینده یک گروه سنی است و میله‌ها را به ترتیب و تفکیک جنسیت ردیف کنید، شکل ساده‌ای به دست خواهید آورد. این شکل در سال 1970 مانند هرم بود؛ زیرا بزرگ‌ترین بخش جمعیت جهان، جوان بود و جمعیت گروه بالای 85 سال چنان اندک بود که شکل مربوط به نقطه‌ای ختم می‌شد. این هرم مشخصه جمعیت بشر از زمانی بود که جوامع سازمان یافته ظهور پیدا کردند. با دوره کوتاه عمر و نرخ‌های بالای مرگ و میر، کودکان همیشه پرجمعیت‌ترین گروه بودند. نمودار جمعیتی انگلستان در سال 1700 نیز مانند هرم است.
اما حالا به نمودار جمعیت جهان در سال ۲۰۱۵ نگاه کنید. بیشتر شبیه گنبد ساختمان کنگره آمریکا است. کودکان کم سن و سال همچنان بزرگ‌ترین گروه هستند اما تنها ۱۰ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند و گروهی بالای این گروه قرار گرفته که خود ۵/۹ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهد. گروه‌های سنی از گروه ۴۰ سال شروع به کوچک شدن می‌کند و از این رو افت شمار اعضای گروه‌ها دیرتر از آن رخ می‌دهد که هرمی شکل بگیرد. در سال ۱۹۷۰ جوان‌ترین‌ها نه تنها بزرگ‌ترین گروه بودند، بلکه سریع‌ترین رشد جمعیتی را نیز داشتند. اما بین سال‌های ۱۹۷۰ و ۲۰۱۵، جمعیت ۰-۱۹ ساله ها تنها ۴۲ درصد رشد داشتند؛ در حالی که جمعیت ۲۰-۳۹ ساله‌ها ۱۲۸ درصد رشد کرده است. در حال حاضر ۵۰ میلیون نفر بالای ۸۵ سال زندگی می‌کنند. از این رو گنبد سال ۲۰۱۵، میله‌ای بر سر دارد.
در سال‌های بین 1970 تا 2015 عامل غالب موثر بر جمعیت جهان، نرخ باروری و تعداد فرزندانی بود که یک زن در عمر خود باردار می‌شد این نرخ در طول این سال‌ها به شدت افت کرده و این یعنی جهان از خانواده‌های بزرگ به سوی خانواده‌های کوچک در حرکت است. اما در سال‌های بین 2015 تا 2060، بزرگ‌ترین عامل موثر بر جمعیت «مسن شدن» خواهد بود. خانواده‌های کوچک همین حالا هم عادی شده‌اند، باروری در حال کاهش است و اکنون تقریبا همه از والدین خود بیشتر عمر می‌کنند. بنابراین تا سال 2016، این گنبد هم آمد و خواهد رفت و شاید شکل نمودار جمعیتی بیشتر شبیه ستون یا شبیه کندویی قدیمی شود. نمودار آینده در پایین پهن‌تر خواهد بود تا بالا قوس خواهد گرفت. اندازه جمعیت کره زمین همچنان در حال افزایش است تا از 2/7 میلیارد نفر در سال 2015 به 5/9 میلیارد نفر در سال 2060 برسد؛ اما بر اساس محاسبات امی سوزوکی و ولفگانگ فنگلر از بانک جهانی، دو سوم جمعیت 2/2 میلیارد نفری جدید در سال 2060 در گروه سنی بین 40 و 79 سال خواهند بود و نه در میان افراد جوان. افزایش شمار اعضای پیرترین گروه به‌طور خاصی مورد توجه است. انسان‌ها در تمام تاریخ در جوامعی تحت غلبه فرزندان (دست کم به لحاظ تعداد) زندگی کرده‌اند. تا سال 2060 فرزندان به زحمت پرجمعیت‌تر از گروه سنی «تا 65 سال» خواهند بود و مراقبت از والدین و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها تبدیل به نیازی جدی‌تر از بزرگ کردن فرزندان و نوه‌ها خواهد شد. سال 2015 میانه مسیر این دگرگونی متحیرکننده است.
اما حالا به نمودار جمعیت جهان در سال ۲۰۱۵ نگاه کنید. بیشتر شبیه گنبد ساختمان کنگره آمریکا است. کودکان کم سن و سال همچنان بزرگ‌ترین گروه هستند اما تنها ۱۰ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند و گروهی بالای این گروه قرار گرفته که خود ۵/۹ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهد. گروه‌های سنی از گروه ۴۰ سال شروع به کوچک شدن می‌کند و از این رو افت شمار اعضای گروه‌ها دیرتر از آن رخ می‌دهد که هرمی شکل بگیرد. در سال ۱۹۷۰ جوان‌ترین‌ها نه تنها بزرگ‌ترین گروه بودند، بلکه سریع‌ترین رشد جمعیتی را نیز داشتند. اما بین سال‌های ۱۹۷۰ و ۲۰۱۵، جمعیت ۰-۱۹ ساله ها تنها ۴۲ درصد رشد داشتند؛ در حالی که جمعیت ۲۰-۳۹ ساله‌ها ۱۲۸ درصد رشد کرده است. در حال حاضر ۵۰ میلیون نفر بالای ۸۵ سال زندگی می‌کنند. از این رو گنبد سال ۲۰۱۵، میله‌ای بر سر دارد.
در سال‌های بین 1970 تا 2015 عامل غالب موثر بر جمعیت جهان، نرخ باروری و تعداد فرزندانی بود که یک زن در عمر خود باردار می‌شد این نرخ در طول این سال‌ها به شدت افت کرده و این یعنی جهان از خانواده‌های بزرگ به سوی خانواده‌های کوچک در حرکت است. اما در سال‌های بین 2015 تا 2060، بزرگ‌ترین عامل موثر بر جمعیت «مسن شدن» خواهد بود. خانواده‌های کوچک همین حالا هم عادی شده‌اند، باروری در حال کاهش است و اکنون تقریبا همه از والدین خود بیشتر عمر می‌کنند. بنابراین تا سال 2016، این گنبد هم آمد و خواهد رفت و شاید شکل نمودار جمعیتی بیشتر شبیه ستون یا شبیه کندویی قدیمی شود. نمودار آینده در پایین پهن‌تر خواهد بود تا بالا قوس خواهد گرفت. اندازه جمعیت کره زمین همچنان در حال افزایش است تا از 2/7 میلیارد نفر در سال 2015 به 5/9 میلیارد نفر در سال 2060 برسد؛ اما بر اساس محاسبات امی سوزوکی و ولفگانگ فنگلر از بانک جهانی، دو سوم جمعیت 2/2 میلیارد نفری جدید در سال 2060 در گروه سنی بین 40 و 79 سال خواهند بود و نه در میان افراد جوان. افزایش شمار اعضای پیرترین گروه به‌طور خاصی مورد توجه است. انسان‌ها در تمام تاریخ در جوامعی تحت غلبه فرزندان (دست کم به لحاظ تعداد) زندگی کرده‌اند. تا سال 2060 فرزندان به زحمت پرجمعیت‌تر از گروه سنی «تا 65 سال» خواهند بود و مراقبت از والدین و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها تبدیل به نیازی جدی‌تر از بزرگ کردن فرزندان و نوه‌ها خواهد شد. سال 2015 میانه مسیر این دگرگونی متحیرکننده است.
ارسال نظر