تولید گوشی در ایران به کجا رسید؟
رپرتاژ آگهی: اما این پروژه با وجود تلاش‌های دولت و تصویب آیین‌نامه رسمی در سال 1401 تاکنون با موفقیت چشمگیری همراه نبوده است. در ادامه نگاهی دقیق‌تر به این مسأله و آینده بازار موبایل ایران خواهیم انداخت.
ماجرای تولید موبایل ایرانی
طی چند سال اخیر، موضوع تولید گوشی‌های همراه ایرانی به یک بحث داغ تبدیل شده است. قبل‌تر فقط یک شرکت به‌عنوان تولیدکننده محدود گوشی در ایران شناخته می‌شد که بیش‌تر به مونتاژ قطعات وارداتی می‌پرداخت تا تولید کامل گوشی اما با گذشت زمان، این موضوع توسعه یافته و به گفته ایسنا، تولید گوشی‌های باکیفیت و با قیمت مناسب می‌تواند به رونق اقتصاد دیجیتال کشور و اشتغال‌زایی کمک کند.
گوشی هایی که بتوانند از نظر تکنولوژی، امکانات، طراحی و البته قیمت با انواع گوشی های هوشمند برندهای مطرح جهانی مانند شیائومی و سامسونگ و ... رقابت کنند و مصرف‌کنندگان ایرانی را برای خرید این گوشی‌های هوشمند ترغیب کنند. گرچه جزئیات و ویژگی‌های پیرامون گوشی‌های داخلی هنوز مشخص نشده اما به نظر می‌رسد که استفاده از سیستم‌عامل بومی، یکی از پروژه‌های همراه با آن باشد.
مسیر بومی شدن گوشی‌های همراه یک شبه اتفاق نیفتاده است و طی یک روند چند ساله که در ادامه بررسی می‌کنیم به نقطه کنونی رسیده است.
طرح رجیستری
در سال 1396 طرح رجیستری با رویکرد مبارزه با قاچاق کالا و ارز همچنین حفظ حقوق مصرف‌کننده از سمت وزارت ارتباطات مطرح و پیگیری شد. این شرایط با گذشت زمان تغییر کرد و مسئله به سمت کنترل واردات موبایل و محدودسازی برندهای خارجی پیش رفت؛ تا جایی که در سال 1401 رجیستری به عاملی برای جلوگیری از ورود گوشی آیفون 14 به داخل ایران و دسترسی کاربران به جدیدترین مدل برند اپل تبدیل شد.
سیستم‌عامل ایرانی
در سال 1398 وزیر ارتباطات با اشاره به تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران، به‌طور رسمی از طرح اندروید ایرانی خبر داد. در این میان برخی از تولیدکنندگان داخلی همچون، مدیرعامل برند GLX از این موضوع استقبال کرد و این سیستم را جایگزین بسیار مناسبی برای سرویس‌های گوگل دانست. همچنین تصمیم بر آن شد که تعدادی از شرکت‌های دانش‌بنیان به درخواست دولت در طرح توسعه این سیستم‌عامل مشارکت کنند.
بعد از چندین سال و تحت مدیریت‌های مختلف، پروژه اندروید ایرانی چه به صورت بومی و چه به صورت نسخه AOSP، پیشرفت چندانی نداشت. ولی با روی کار آمدن دولت سیزدهم، دوباره این مسأله مطرح شد و وزارت ارتباطات طی فراخوانی از تولیدکنندگان داخلی دعوت کرد تا در طرح توسعه سیستم‌عامل بومی مشارکت کنند. این فراخوان پس از انتشار با استقبال 10 تولیدکننده داخلی موبایل روبرو شد.
گوشی ایرانی
در حالی که تلاش‌های اولیه برای توسعه یک سیستم‌عامل اندرویدی ایرانی بی دلیل نبود اما به نتیجه‌ای نرسید. اخیراً شاهد تمرکز بیش‌تری بر روی تولید موبایل‌های داخلی هستیم. این تمرکز منجر به تشکیل انجمنی شده است که اکثر تولیدکنندگان موبایل کشور را در بر می‌گیرد.
وزیر ارتباطات با آغاز به کار دولت جدید از وجود ظرفیت‌های مناسب برای تولید موبایل در کشور خبر داد و تأکید کرد که باید بازار گسترده و کاملی برای این محصولات در داخل کشور ایجاد شود تا مردم بتوانند همچون برندهای خارجی به تولیدات داخلی نیز اعتماد کنند.
این مقام دولتی همچنین در ادامه افزود که تولید موبایل، پروژه مشترک وزارت ارتباطات و صمت است. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده توسط این وزارت‌خانه‌‌ها امکانات لازم در اختیار شرکت‌های تولیدکننده قرار می‌گیرد. از جمله این تسهیلات می‌توان به اجاره دادن زمین به چندین شرکت در منطقه اقتصادی پیام و در نظر گرفتن 500 میلیارد تومان بودجه اشاره کرد.
وضعیت کنونی تولید موبایل ایرانی
رئیس کمیسیون تخصصی موبایل و لوازم جانبی اتاق اصناف اعلام کرد که در سال 1402، صد شرکت تازه‌تأسیس با دریافت مجوزهای لازم و بهره‌مندی از حمایت‌ها و تسهیلات دولتی، فعالیت خود را در زمینه تولید تلفن‌های همراه آغاز کردند.
هرچند تمام محصولات این شرکت‌ها به بازار عرضه نشده‌اند اما وجود این تعداد واحد تولیدی در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار قابل توجه است. در واقع بین 250 برند فعال دنیا، 4 عدد از آن‌ها ایرانی‌اند که شامل GLX، صاایران، ایکس‌ویژن و جی‌پلاس می‌شوند. پس حدود 29 درصد تولیدکنندگان موبایل جهان را تشکیل می‌دهند.
وضعیت زمانی عجیب می‌شود که بدانیم کره جنوبی فقط یک برند بزرگ تولیدکننده تلفن همراه به نام سامسونگ دارد؛ ژاپن با دوازده برند فعال و آمریکا با یازده برند در این عرصه رقابت می‌کنند. همچنین از میان تقریباً دویست کشور در سراسر جهان، تنها چهل کشور در زمینه تولید موبایل مشغول هستند.
در ایران، تأکید بر تولید ملی تلفن‌های همراه از سوی نهادهای دولتی و خصوصی هر ساله جدی‌تر می‌شود. اکنون، انتظار می‌رود که تا سال 1404، دست‌کم بیست درصد بازار تلفن‌های همراه به گوشی‌های ساخت داخل با سیستم‌عامل ایرانی اختصاص یابد. این تغییرات، امیدهایی را برای تقویت صنعت داخلی و کاهش وابستگی به محصولات خارجی ایجاد کرده است. با این حال، تجربیات گذشته در بازارهای خودرو و لوازم خانگی، موجب شده تا نگرانی‌هایی در مورد کیفیت، قیمت، امنیت، دسترسی به اینترنت و حفظ حریم خصوصی در میان مردم شکل بگیرد. این دغدغه‌ها، به‌ویژه در زمینه تلفن‌های همراه که نقش مهمی در زندگی روزمره دارند، حساس‌تر می‌شود.
آینده بازار موبایل ایران
آینده بازار تلفن همراه ایران با ابهاماتی روبرو است. توانایی رقابت شرکت‌های داخلی که از امتیازات تولید ملی بهره‌مند هستند با نام‌های تجاری بین‌المللی، موضوعی است که باید مورد بررسی قرار گیرد. همچنین آیا دولت برای پشتیبانی از محصولات ساخت داخل، محدودیت‌های وارداتی را اعمال یا تعرفه‌ها را افزایش خواهد داد یا خیر! سوالی است که پاسخ به آن می‌تواند سرنوشت صنعت موبایل کشور را رقم بزند.
علاوه‌بر این، در پی اعمال تعرفه‌های جدید بر واردات گوشی‌های همراه، احتمال دسترسی به محصولات خارجی دشوارتر شده است. این سیاست‌ها، که پیش‌تر در صنایع خودروسازی و لوازم خانگی دیده شده‌اند، ممکن است به تقویت جایگاه گوشی‌های ساخت داخل منجر گردند اما نه از طریق ممنوعیت‌های کامل، بلکه با افزایش تدریجی تعرفه‌ها. این رویکرد با محدود کردن انتخاب‌های مصرف‌کنندگان، سبب ایجاد نگرانی‌هایی در بین شهروندان شده‌اند.
تجربیات قبلی در بخش‌های دیگر باعث شده تا افراد نسبت به این روند و سیاست‌گذاری محتاط باشند و نسبت به از دست دادن حق انتخاب در استفاده از فناوری‌های روزمره خود بیم ناک شوند.
تولید محتوای بخش «وب گردی» توسط این مجموعه صورت نگرفته و انتشار این مطلب به معنی تایید محتوای آن نیست.
