خار پاشنه: علت، علائم و درمان آن

خار پاشنه یک زائده‌ی استخوانی است که در زیر استخوان پاشنه‌ پا شکل می‌گیرد و زمانی رخ می‌دهد که رباط‌های پا تحت فشار قرار گیرند.

 اغلب تا زمانی که فرد به خاطر درد پاشنه پا به پزشک مراجعه نکند، متوجه نمی‌شود که خار پاشنه دارند مگر اینکه علائم خار پاشنه عود کنند و موجب آزار فرد شوند. خارهای پاشنه را نمی‌توان درمان کرد. پزشک درمان‌های بدون جراحی را توصیه می‌کند تا علائم مربوط به خار پاشنه را برطرف کنید. اگرچه خارهای پاشنه اغلب درد ندارند، اما می‌توانند باعث پاشنه درد شوند.

اغلب با فاسیا / نیام کف پا، التهاب دردناک در نوار فیبری بافت همبند (فاشیای پلانتار) که در امتداد کف پا قرار دارد و استخوان پاشنه را به سینه پا متصل می کند، مرتبط هستند. درمان خار پاشنه و بیماری‌های مربوط به آن شامل ورزش، ارتوز سفارشی، داروهای ضدالتهابی و تزریق کورتیزول می‌باشد. اگر درمان‌های غیرتهاجمی موفق نباشند، ممکن است نیاز به جراحی باشد.

دلایل ایجاد خارهای پاشنه

 خارهای پاشنه زمانی ایجاد می‌شوند که کلسیم در زیر استخوان پاشنه جمع شود. این فرایند معمولا در طی چند ماه روی می‌دهد. خارهای پاشنه اغلب به خاطر فشار روی عضلات و رباط‌های پا، کشیده شدن نیام کف پا و پارگی مکرر غشایی که استخوان پاشنه را می‌پوشاند، ایجاد می‌شوند. خارهای پاشنه به ویژه در میان ورزشکارانی با فعالیت‌هایی زیاد دویدن و پریدن ایجاد می‌گردد.

عوامل احتمالی ایجاد خار پاشنه عبارتند از:

• ناهنجاری در راه رفتن که باعث ایجاد فشار زیاد روی استخوان پاشنه، رباط‌ها و اعصاب نزدیک پاشنه شود.

• دویدن یا پریدن، به ویژه روی سطوح سفت

• کفش‌های نامناسب یا بد پوشیدن کفش، به ویژه آنهایی که از گودی کف پا به خوبی پشتیبانی نمی‌کنند.

• وزن اضافه یا چاقی مفرط

عوامل احتمالی دیگری که با فاشیای پلانتار در ارتباط هستند عبارتند از:

• بالا رفتن سن که انعطاف پذیری نیام کف پا را کاهش داده و بالشتک چربی محافظتی پاشنه را نازک می‌کند.

• دیابت

• ایستادن روی پاها در بیشتر ساعات روز

• پریدن کوتاه و مداوم در فعالیت‌های جسمانی

• داشتن کف پای صاف یا قوس زیاد در کف پا

پزشکان چگونه خار پاشنه را تشخیص می‌دهند؟

پزشکان معمولا پا را معاینه می‌کنند و در مورد فعالیت فیزیکی که ممکن است باعث درد پاشنه شود، سوال می‌کنند. در نهایت، عکسبرداری اشعه ایکس یکی از مرسوم‌ترین آزمایشاتی است که برای تشخیص خارهای پاشنه استفاده می‌شود.

درمان خارهای پاشنه

پزشک خارهای پاشنه را به روش مشابه فاشیای پلانتار درمان می‌کند. زیرا پاشنه دردی که به علت خارهای پاشنه است در حقیقت به خاطر فاشیای پلانتار ایجاد شده است. درمان علائم فاشیای پلانتار می‌تواند درد مربوط به خارهای پاشنه را تسکین دهد.

کمپرس سرد

سرما درمانی می‌تواند به تسکین التهاب بافت پاشنه کمک کند. یک گزینه استفاده از بسته یخ پیچیده شده در پارچه برای پاشنه است. می‌توانید از پک کمپرس سرد نیز برای کمک به نگه داشتن یخ در مکان درست استفاده کنید. این مورد در بسیاری از داروخانه‌ها به عنوان بسته ژل یا پانسمان سرد پا فروخته می‌شود. در فریزر نگهداری شده و سپس اطراف پا یا مچ پا قرار می‌گیرند. پانسمان را به مدت ده دقیقه روی پا قرار دهید، سپس بردارید. این کار را در هنگامی که بیدار هستید و در هر یک ساعت انجام دهید.

کفش و ارتوز

کفش‌های مناسب و راحت می‌توانند مقدار فشار روی خار پاشنه را کاهش دهند. این فشار می‌تواند باعث ایجاد درد و آزردگی شود. زمانی که خار پاشنه دارید و کفشی را برای راحتی بررسی می‌کنید باید موارد زیر را در نظر بگیرید:

• پشتیبانی محکم از پاشنه: پشت کفش باید سفت باشد تا از پاشنه پشتیبانی کرده و از چرخیدن پا به داخل و بیرون پیشگیری کند.

• انعطاف پذیری متوسط: کفش نباید آنقدر راحتی خم شود که کاملا جمع گردد. با این حال، کفش باید مقداری خم شود تا در هنگام خم شدن پا مقداری مقاومت داشته باشد.

• پاشنه کمی بالاتر آمده باشد: پاشنه یا کفشی که مقداری در پاشنه بالاتر می‌رود (نه بیشتر از حدود سه سانتی‌متر) می‌تواند به رفع فشار از روی پاشنه‌ای که درد دارد کمک کند.

می‌توانید ارتوز خود را سفارش دهید که داخل کفش قرار می‌گیرد. این ارتوز‌ها سفارشی هستند تا از چرخیدن پا جلوگیری کرده و پشتیبانی بیشتری از پاشنه انجام دهد. این ارتوز‌ها با نسخه متخصص پا ساخته می‌شوند.

حرکات کششی

حرکات کششی ساق پا، عضلات اطراف آن و نیام کف پا می‌تواند به کاهش کشیدگی و فشار روی خار پاشنه کمک کند. برخی حرکات کششی عبارتند از:

خم کردن پا

• بنشینید و یک پا را روی دیگری قرار دهید.

• به سمت پا خود را بکشید، انگشتان پا را بگیرید و آنها را به سمت قفسه سینه بکشید. این حالت را به مدت 30 ثانیه نگه دارید و سپس پا را رها کنید.

• این حرکت را 5 دفعه تکرار کنید، سپس برای پای دیگر این حرکت را تکرار کنید.

حرکات کششی ساق پا

• روبروی دیوار به فاصله یک بازو بایستید

• به آرامی یک پا را جلوی دیگری قرار دهید و سپس به سمت جلو تکیه دهید، کف دست‌ها که تقریبا هم اندازه شانه است را روی دیوار قرار دهید.

• زانوها را خم کرده و کمی لگن را به سمت جلو بیاورید تا کشش را در ساق پا احساس کنید.

• این حالت را به مدت 30 ثانیه حفظ کنید، سپس پاها را صاف کنید. این حرکت کششی را ده بار تکرار کنید، سپس موقعیت پا را تغییر دهید تا پای مخالف در جلو قرار گیرد.

انجام حرکات کششی در صبح، بعد از ظهر و عصر می‌تواند کمک بسیاری به کاهش درد خار پاشنه کند. می‌توانید از آتل‌های مخصوصی استفاده کنید که پا را منعطف کرده، نیام کف پا و عضلات ساق را در شب کشش دهد. این آتل‌ها به ویژه در کاهش درد پاشنه که در ابتدای صبح روی می‌دهند، مفید هستند.

شاک ویو تراپی

شاک ویو تراپی یا درمان با موج رادیویی، برای درمان بسیاری از اختلالات پا مانند پاشنه درد، فاشیای پلانتار مزمن، خار پاشنه، تاندونیت و غیره مفید است. امواج رادیویی شهرت خوبی ندارند، اما در حقیقت بیشتر ناخوشایند هستند تا دردناک. این درمان توسط متخصص فیزیوتراپی انجام می‌شود و فرایند ترمیم طبیعی نیام کف پا که باعث خار پاشنه شده است را دوباره فعال می‌کند.

پزشک این روش را برای شما توضیح می‌دهد. در درمان خار پاشنه با امواج شاک ویو، امواج آکوستیک با شدت بالا به بافت ملتهب می‌خورد. این روش با کاهش التهاب جدید که برای بازسازی بافت ضروری است، فرایند ترمیم را دوباره فعال می‌کند. به عبارت دیگر، شاک ویو تراپی سیگنالی به بدن است که ترمیم فاسیا را شروع می‌کند.

تزریق کورتیکواستروئید

تزریق کورتیکواستروئیدها خارپاشنه را درمان نمی‌کند، اما می‌تواند مقداری به رفع دلیل درد خار پاشنه کمک کند. برای انجام تزریق، پزشک معمولا داروی بی‌حسی استفاده می‌کند تا هر نوع آزردگی در محل تزریق را کاهش دهد. هرچند مکان تزریق می‌تواند متفاوت باشد، اما اکثر پزشکان دارو را در بخش داخلی یا میانی پاشنه به جای انتهای آن تزریق می‌کنند.

اگرچه تزریق استروئید می‌تواند به بسیاری از مبتلایان به خار پاشنه کمک کند، اما محدودیتی در تعداد و مقدار تزریق وجود دارد. زیرا تزریق استروئیدها می‌تواند احتمال پارگی تاندون را افزایش دهد.

جراحی

اگر روش‌های غیرتهاجمی مانند موارد بالا موفق نبودند، پزشک معمولا فقط جراحی را برای رفع خار پاشنه توصیه می‌کند. انواع روش‌های جراحی و دیدگاه‌ها وجود دارند. مرسوم‌ترین دیدگاه جدا کردن رباط نیام کف پا از استخوان پاشنه و حذف خارپاشنه با ابزارهای مخصوص است. این کار فشار روی نیام کف پا را کاهش داده و خار پاشنه را از بین می‌برد.

آسیب به عصب مهمترین عارضه احتمالی در رابطه با این روش است. ممکن است بعد از جراحی، خار پاشنه دوباره عود کند. بعد از این درمان، چند هفته طول می‌کشد تا بتوانید با پاشنه درد کمتر به طور طبیعی‌تری راه بروید.

سوالات پرتکرار

آیا نیاز به جراحی برای خار پاشنه دارم؟

خار پاشنه ممکن است به عنوان بخشی از جراحی فاسیای پلانتار برداشته شود، اما پزشک به ندرت جراحی را برای برداشتن خارهای پاشنه انجام می‌دهد.

چه زمانی برای خار پاشنه باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر درمان پاشنه درد به نظر موثر نبود، به پزشک مراجعه کنید. هرچند خار پاشنه همیشه درد ندارد، اما پاشنه درد مداوم ممکن است نشانه این باشد که باید درمان‌های دیگر را امتحان کنید یا مشکلات احتمالی دیگری را بررسی کنید.

آیا خارهای استخوانی بزرگتر می‌شوند؟

بله، به مرور زمان خار استخوان ممکن است بزرگتر شده، منجر به ایجاد درد در بافت نرم اطراف، مانند تاندون‌ها، رباط‌ها و اعصاب گردد.