همه چیز درباره فونداسیون و مصالح مرتبط با آن

مثل هر چیز دیگری، برای ساخت و ساز نیز نیازمند یک پایه و اساس هستید. فونداسیون اولین قسمت یک ساختمان است که در زیرین ترین بخش واقع شده و وظیفه دارد که بارهای مرده و زنده ی سازه را به زمین منتقل کند.

به همین خاطر است که مهم ترین بخش یک سازه، فونداسیون آن است چرا که باید این بخش از کار به قدری با دقت و استاندارد ساخته شود که استحکام لازم را داشته باشد.

در واقع فرقی نمی کند که سازه ی شما چقدر زیبا باشد یا این که از چه مصالحی برای ساخت آن استفاده کرده اید! تا زمانی که فونداسیون یا پی ریزی ساختمان شما درست نباشد، احتمالاً هیچ کدام از کارهایی که کرده اید فایده نخواهد داشت و آن ساختمان محل خوبی برای سکونت نخواهد بود.

البته باید بگوییم که بحث فونداسیون و پی ریزی تا قبل از ظهور ساختمان های چند طبقه و برج های بلند، زیاد مطرح نبود. بیشتر خانه ها یک طبقه بودند و فونداسیون عمیقی لازم نداشتند. در واقع بیشترین بار متعلق به سقف سازه بود که از طریق دیوارهای باربر به زمین منتقل می شد. این دیوارها نیز به شکل مستقیم از طریق شفته آهک به زمین اجرا می شدند. اما به تدریج ساختمان های بلند ظهور پیدا کردند و لازم شد که فونداسیون های عمیق تری شکل بگیرد. هم زمان علوم مربوط به ساختمان سازی و مهندسی سازه نیز پیشرفت کرد و فونداسیون ها را غالباً از میلگرد و بتن مسلح می سازند.

انواع فونداسیون

زمانی که تصمیم به اجرای فونداسیون ساختمان می گیرند، نکات بسیاری باید مورد تحلیل و بررسی قرار بگیرند. در ابتدا باید تیپ خاک زیر فونداسیون مشخص شود. این کار به وسیله ی آزمایش کردن خاک صورت می گیرد. البته باید بگوییم به طور کلی در ساختمان های شهری عموماً از چند نوع فونداسیون استفاده می شود که در ادامه هر یک از آن ها را به طور مختصر توضیح داده ایم:

فونداسیون نواری

یکی از رایج ترین انواع فونداسیون، پی ریزی نواری است که در بیشتر ساختمان ها نیز اجرا می شود. در اجرای این نوع فونداسیون، باید ستون ها را به وسیله ی نوارهایی که عرض و عمق مشخصی دارند، بر اساس نقشه به هم متصل کرد. به این ترتیب می توان اطمینان حاصل کرد که بارهایی که به ساختمان وارد می شوند، به شکل یکنواخت به زمین منتقل خواهند شد.

فونداسیون رادیه

در این روش که بیشتر برای مواقعی کاربرد دارد که بار وارد شده به زمین زیاد باشد، بسته به نوع خاک زیر پی، تمام سطح اشغال ساختمان را به عنوان فونداسیون، بتن ریزی و آرماتور بندی می کنند. به این ترتیب از عمیق شدن زیاد فونداسیون نیز جلوگیری خواهند کرد.

فونداسیون تکی

بیشتر مواقع از این نوع فونداسیون در سوله استفاده می شود. ستون ها در جایی که طراح مهندس مشخص می کند و با ابعادی که او در نظر دارد، آرماتوربندی خواهند شد. این فونداسیون هایی که به شکل تکی ساخته شده اند به وسیله ی شناژهای بتنی با عرض های کمتر از فونداسیون ها و هم چنین عمقی کمتر از عمق آن ها، به یکدیگر وصل می شوند.

مصالح مربوط به زیرسازی فونداسیون

گاهی مواقع ممکن است که برای خود فونداسیون نیز زیرسازی صورت بگیرد. به عنوان مثال تصور کنید که می خواهید ملکی قدیمی را بازسازی کرده یا تخریب کنید و به این ترتیب سازه ی جدیدی بسازید؛ اما قسمتی از کف سازه ی قدیمی، با لایه های سست خاک برخورد کرده است، یا این که خود زمین به شکل طبیعی فرونشست داشته است یا این که به هنگام گودبرداری اشتباهاتی رخ داده است. به این ترتیب تراز کف آن پایین تر از تراز زیر فونداسیون سازه ی جدید است. به همین خاطر لازم است که حد فاصل این تراز منفی زمین و تراز زیر بتن را با نوعی از مصالح خاص پر کنیم. گاهی طراح سازه در نظر می گیرد که از سنگ لاشه، یا ملات ماسه و سیمان استفاده شود. به هر حال همه چیز به نظر طراح مهندس کار بستگی خواهد داشت.

خاک ریزی زیر فونداسیون

همان طور که گفتیم برای پر کردن فاصله ی میان دو تراز ساختمان جدید و قدیم، باید از مصالحی استفاده شود. برخی مواقع ممکن است که سازنده برای این که هزینه های مربوطه کاهش پیدا کند، به جای سنگ یا ملات سیمان، از خاک ریزی دستی استفاده کند.

اما نکته ای که باید بدانید این است که خاک استحکام لازم را ندارد و علاوه بر این، باعث نامتقارن شده فونداسیون خواهد شد و به همین دلیل استاندارد نیست و استفاده از آن تخلف ساخت و ساز محسوب می شود.

اما راهی برای خاک ریزی زیر فونداسیون وجود دارد. به این ترتیب که بعد از هر لایه ی خاک، با استفاده از دستگاه های غلطک، روی خاک را صاف و مسطح کرد؛ اما این راهکار نیز با چند معضل اساسی رو به رو است. اول از همه این دستگاه ها بزرگ و سنگین هستند و برای ساخت و سازهای شهری نمی توان از آن ها استفاده نمود.

دوم این که ممکن است در اثر سر و صدا یا فشاری که این غلطک ها به زمین وارد می کنند، آسیبی به همسایگان وارد شود که به هیچ وجه قابل قبول نیست.

بتن مگر

زمانی که می خواهیم کار آرماتور بندی شبکه ی فونداسیون را اجرا کنیم، نیازمند بتن هستیم که سطحی تمیز و عاری از هر گونه آلودگی و البته همواره ایجاد کند. این بتن را به نام بتن مگر یا نظافت نیز می شناسند.

حالا میزان استفاده از کفپوش بتنی، به نوع فونداسیون بستگی دارد. مثلاً اگر قرار است که از فونداسیون رادیه یا سراسری استفاده شود، باید کل سطح فونداسیون را بتن مگر اجرا کنیم.

اما در صورتی که فونداسیون کار نواری باشد، فقط لازم است که در زیر نوارهای فونداسیون، بتن مگر را اجرا نمایید. برای اجرای بتن در این نوع فونداسیون، باید عرض بتن از هر طرف، 5 سانتی متر بزرگ تر از عرض خود فونداسیون باشد. این اضافه عرض را برای این می گیرند که جایی برای قرار گیری قالب روی سطح صاف وجود داشته باشد.

اجرای فونداسیون

اولین مرحله از اجرای فونداسیون این است که جا نمایی آن را درست انتخاب کنیم. خیلی مواقع دیده شده که مهندس طراح به این نکته دقت نکرده است و به خاطر جانمایی غلط (جا به جایی با ملک مجاور یا تجاوز به حریم معبر) پایان کار ساختمان صادر نشده است؛ بنابراین حتماً دقت داشته باشید که جانمایی فونداسیون کار حتماً در ملک باشد. برای اجرای صحیح، بهتر است بر اساس نقشه ی ساختمان و پروانه ی ساخت عمل کنید.

به این ترتیب حدود اربعه یا همان مرزهای چهارگانه ی زمین مشخص می شود. قبل از این که پروسه ی گچ ریزی آغاز شود، بهتر است به نکات زیر دقت داشته باشید تا حدود اربعه ی کار به درستی مشخص شود:

اصلی ترین مرجع شما پروانه ساختمان است؛ بنابراین برای هر کاری، اعم از گچ ریزی یا اجرای فونداسیون به آن مراجعه کنید.

نکته ی دوم این است که توصیه می کنیم برای اجرای حدود اربعه، ترجیحتان بر پروانه ساخت ساختمان باشد نه سند مالکیت! حدودی که در پروانه مشخص شده است را ملاک خود قرار بدهید نه سند مالکیت زمین!

نکته ی سوم این است که عرض گذر و درز انقطاع را حتماً رعایت کنید و این مسئله بر ابعاد زمین نیز ارجحیت و اولویت دارد.

در گام بعدی باید به سراغ گچ ریزی فونداسیون برویم.

بعد از این که مشخص شد که قرار است چهار حد ملک کجا باشد، باید گودبرداری در سطح اشغال صورت بگیرد. در این مرحله گچ ریزی فونداسیون صورت می گیرد.

در گام بعدی بتن ریزی صورت می گیرد که مرحله ی حساسی است. عیار سیمان این بتن باید حدود 150 کیلوگرم بر متر مکعب باشد. به خاطر داشته باشید که سیمان مرغوب برای ساخت یک بتن مگر، بسیار حائز اهمیت است. (شما عزیزان می توانید برای خرید سیمان به وب سایت سازه افزار و آگهی های آن مراجعه کنید)

سپس به سراغ مرحله ی آرماتور بندی و قالب بندی و اجرای ستون ها خواهیم رفت که هر کدام روند مخصوص به خود را دارند؛ اما شاید یکی از مهم ترین مراحل انجام کار بتن ریزی فونداسیون باشد که در ادامه به آن پرداخته ایم:

• در ابتدای کار باید تمام وسایل مربوط به بتن ریزی را آماده کنید (بیل، ویبراتور، ماله و ...)

• بتن ها را قبل از این سفارش داده باشید تا به محض رسیدن آن ها مشغول به کار شوید.

• یادتان باشد که برای روان کردن بتن نباید از آب استفاده کرد. حتماً از روان کننده های قوی و مؤثر استاندارد استفاده شود.

• عیار سیمان بتن را با کارخانه چک کنید.

• در نهایت کار بتن ریزی را آغاز می کنید و فرآیند فونداسیون خود را تکمیل خواهید کرد.

برای این که اجرای فونداسیون به درستی شکل بگیرد، نیازمند این هستید که بهترین مصالح ساختمانی را در اختیار داشته باشید. مصالحی مثل گچ، خاک، سیمان و بتن! برای خرید هر یک از این مصالح می توانید به مرجع آگهی های ساختمانی، یعنی وب سایت سازه افزار مراجعه کنید.