«بازوی پژوهشی مجلس» بررسی کرد
پیشتازان توسعه تجدیدپذیرها در ۲۰۲۱
تمایل کشورها از جمله ایران برای استفاده از انرژی خورشیدی و سایر انرژی‌های تجدیدپذیر در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. به باور کارشناسان، انرژی خورشیدی بهتر و پاک‌تر از انرژی‌های تجدیدناپذیر و سنتی است و اثرات زیست محیطی بسیار کمتری دارد. در همین راستا چندی پیش بلومبرگ گزارش داد که به دنبال افزایش تعطیلی کسب و کارها در جهان برای مهار شیوع ویروس کرونا، میزان تقاضا برای برق با کاهش روبه‌رو شده است و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان رو به افزایش گذاشته است. نتایج تحقیقات گروه محیط زیستی انگلیسی امبر نیز نشان می‌دهد میزان تولید برق در ۴۸ کشوری که در ۸۳ درصد از تولید برق جهانی نقش دارند، حاکی است نیروی بادی و خورشیدی در نیمه اول سال ۲۰۲۰ در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۴ درصد افزایش یافته است.
گزارش تازه آژانس بین‌المللی انرژی
براساس پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی، میزان تقاضای کل انرژی جهان از اوایل سال ۲۰۲۳ به سطح پیش از انتشار کرونا بازمی‌گردد گرچه روند بازگشت و زمان‌بندی آن میان کشورها متفاوت است. در این میان، ارزیابی‌ها حکایت از آن دارد که ظرفیت‌های جدید تجدیدپذیرها در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۱ رشد بیشتری داشته است. چرا که این امر ناشی از مناقصه‌های برگزار شده برای پروژه‌های فتوولتائیک و بادی است که در فرانسه و آلمان قبلا برگزار شد و در سال ۲۰۲۱ وارد مدار می‌شوند.
بررسی عملکرد توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر میان کشورهای مختلف نشان داده که براساس آژانس بین‌المللی انرژی، حدود ۱۰ درصد در سال ۲۰۲۱ به ظرفیت تجدیدپذیر جهان افزوده خواهد شد. از سال ۲۰۱۵ تاکنون عوامل متعددی باعث گسترش تجدیدپذیرها در جهان شده است که در ذیل به اختصار به دو عامل اصلی آن اشاره شده است:
الف- پروژه‌هایی نظیر ساخت و ساز و زنجیره تامین که از سال ۲۰۱۵ معوق مانده بود مجددا راه‌اندازی و عملیاتی شد. بررسی اقدامات سریعی که میان کشورهای مختلف نظیر ایالات متحده آمریکا، هند و برخی کشورهای اروپایی صورت گرفت، نشان داده که برخی توسعه‌دهندگان چند ماه پس از اینکه ضرب‌الاجل(تا پایان سال ۲۰۲۰) مناقصه یا سیاست مربوطه منقضی شود، پروژه‌ها را در اختیار گرفتند.
ب- در برخی بازارها مانند آمریکا، خاورمیانه و آمریکای لاتین، به موجب استمرار کاهش هزینه‌ها و سیاست‌های بی‌وقفه حمایتی بازار برای رسیدن به شرایط پیش از انتشار کووید-۱۹، رشد تجدیدپذیرها به سال ۲۰۲۱ موکول شد. بنابراین به نظر می‌رسد که هند بزرگ‌ترین نقش را در توسعه این منبع انرژی در جهان در سال جاری داشته باشد. بهره‌برداری تعداد زیادی از پروژه‌های فتوولتائیک و بادی که به دلیل بحران کرونا یا چالش‌های تملک اراضی و مذاکرات قراردادها معوق مانده بود، با تاخیر در سال ۲۰۲۱ صورت خواهد گرفت.
برآورد می‌شود ظرفیت‌های جدید تجدیدپذیرها در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۱ رشد بیشتری داشته باشد. چرا که این امر ناشی از مناقصه‌های برگزار شده برای پروژه‌های فتوولتائیک و بادی است که در فرانسه و آلمان قبلا برگزار شد و در سال ۲۰۲۱ وارد مدار می‌شوند. در مناطق خاورمیانه و آفریقای شمالی(منا) و آمریکای لاتین هم به دلیل مناقصات رقابتی برگزار شده برای پروژه‌های بزرگ خورشیدی، ظرفیت‌های جدید در سال جاری به بهره‌برداری خواهد رسید.
آثار همه‌گیری کرونا بر تقاضای انرژی
پس از آخرین شوک اقتصادی جهانی در سال ۲۰۰۹، مصرف جهانی انرژی تا به امروز روندی افزایشی داشته است؛ اما بیماری کرونا در این روند، وقفه‌ای ناگهانی ایجاد کرد. اقدامات انجام شده توسط کشورها برای مهار این بیماری بسته به نوع کارهای صورت گرفته توسط دولت‌ها، عواقب متفاوتی روی مصرف انرژی داشته است. علاوه‌بر تعطیلی‌های کلی اعمال شده بر بخش‌های خاص اقتصادی، تعطیلی مدارس و محدودیت‌های ترافیکی نیز به این کاهش فعالیت و در نتیجه کاهش مصرف انرژی کمک کرده است. براساس نظر برخی از نهادهای بین‌المللی، بازگشت به شرایط سال ۲۰۱۹ (شرایط پیش از شیوع ویروس کرونا) چندین سال زمان می‌برد.
ارتقای جایگاه انرژی‌های نو
کاهش مصرف نهایی انرژی، به طور قابل توجهی ترکیب تولید برق را به نفع انرژی‌های تجدیدپذیر تغییر داده است. در واقع با کاهش مصرف و بنابراین کاهش تولید برق، به کارگیری فناوری‌های تجدیدپذیر که هزینه عملیاتی کمتری دارند، مورد توجه قرار گرفته است. بنابر تخمین‌های صورت گرفته تا پایان سال ۲۰۲۰، تولید برق از نیروگاه‌های خورشیدی و توربین‌های بادی تقریبا در تمام کشورها جهش قابل توجهی خواهد یافت. به طوری که تا ۱۴ درصد در ایالات متحده آمریکا، ۱۳ درصد در هر یک از کشورهای چین و ژاپن و ۱۰ درصد در قاره اروپا شاهد افزایش تولید برق از منابع تجدیدپذیر(به ویژه خورشیدی و بادی) خواهیم بود.
تجدیدپذیرها در ایران
در ایران نیز اقداماتی جهت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در حال انجام است. به گفته دبیرکل دفتر نظارت، تعیین صلاحیت و کنترل پروژه سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران، ۲۸ نیروگاه انرژی‌های تجدیدپذیر تا پایان امسال به بهره‌برداری می‌رسد. به گفته علی شب‌نورد در حال حاضر تعداد ۵۴ شرکت در حال احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر اعم از خورشیدی، بادی، برق‌آبی و... با مجموع ظرفیت ۲۲۹ مگاوات هستند. وی ادامه داد: با بهره‌برداری از نیروگاه‌های مذکور، ضمن تزریق سالانه ۵/ ۴۹۳ هزار کیلو وات ساعت برق به شبکه سراسری برق کشور، معادل ۱۴۰ میلیون مترمکعب معادل گاز طبیعی، در مصرف سوخت و ۱۰۹ میلیون لیتر در مصرف آب، صرفه‌جویی می‌شود و از آلایندگی دی اکسید کربن به میزان ۳۱۸ هزار تن در فرآیند تولید برق کشور کاسته خواهد شد.
