پرمصرف‌ترین کشور حوزه بالکان چگونه مصرف انرژی را کاهش داد؟
دروازه بوسنی برای ورود سرمایه
سفارت ایران در بوسنی و هرزگوین با هدف معرفی ظرفیت‌های این کشور در حوزه انرژی و پتانسیل قابل‌توجه برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی، گزارشی از وضعیت انرژی و پروژه‌های در دست اجرای بوسنی تهیه و در اختیار فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران قرار داده است. طبق ارزیابی‌ها یکی از مهم‌ترین و قدرتمندترین بخش‌های اقتصادی بوسنی و هرزگوین، بخش انرژی است. بوسنی یکی از اعضای انجمن انرژی جنوب شرق اروپا است؛ این انجمن در سال ۲۰۰۲ در اتحادیه اروپا و کشورهای جنوب شرق اروپا با هدف گسترش بازار داخلی و هماهنگی‌های لازم در حوزه انرژی تاسیس شد. حال دولت بوسنی با توجه به ظرفیت‌های خوب انرژی در تلاش است ضمن استفاده از ظرفیت‌های موجود در راستای جذب سرمایه‌های خارجی به توسعه زیرساخت‌های این بخش کمک کند.
فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت برق
به گزارش «پایگاه خبری اتاق ایران»، در حال حاضر میزان تولید برق بوسنی که بخشی از آن به کمک نیروی آب و بخش دیگر آن از طریق زغال‌سنگ تولید می‌شود، مازاد بر نیاز داخلی است و به سایر کشورهای منطقه صادر می‌شود. بر اساس آمارهای ارائه شده کل برق تولیدی بوسنی و هرزگوین در سال ۲۰۱۹ به میزان ۱۷/ ۸۷۳ گیگاوات بوده است که بخش عمده‌ای از آن توسط نیروگاه‌های با سوخت زغال‌سنگ تولید شده است.
تولید برق بوسنی و هرزگوین در حال‌حاضر از ۶ نیروگاه مهم با سوخت زغال است که عبارتند از «نیروگاه کاکانی با ظرفیت ۴۶۶ مگاوات»، «نیروگاه گاسکو با ظرفیت ۳۰۰ مگاوات»، «نیروگاه اوگلیودیک با ظرفیت تولید ۳۰۰ مگاوات»، «نیروگاه توزلا با ظرفیت ۴۵۰ مگاوات با کمک و مساعدت بانک اگزیم چین»، «نیروگاه بانوویچی با ظرفیت ۳۵۰ مگاوات با کمک بانک صنعت و بازرگانی چین» و «نیروگاه استانازی با ظرفیت ۳۰۰ مگاوات». اما این کشور نیروگاه‌های در دست ساخت یا در برنامه ساخت را در چارچوب اهداف خود جانمایی کرده است. «نیروگاه اوگلیویک شماره ۳ با ظرفیت ۶۰۰ مگاوات»، «نیروگاه گاکو ۲ با ظرفیت ۳۵۰ مگاوات که، شرکت‌های چینی اعلام آمادگی کرده‌اند»، «نیروگاه کاکانی ۸ با ظرفیت ۳۰۰ مگاوات»، «نیروگاه کامنگراد با ظرفیت ۴۳۰ مگاوات که شرکت‌های چینی اعلام آمادگی کرده‌اند» از جمله این نیروگاه‌ها هستند. این نیروگاه‌ها در مناطقی احداث می‌شوند که دارای معادن عظیم زغال‌سنگ بوده تا دسترسی به مواد خام آسان باشد.
از سوی دیگر بوسنی و هرزگوین درصدد است تا پایان سال ۲۰۲۱ با احداث نیروگاه‌های جدید برق‌آبی میزان تولید برق را بیش از پیش افزایش دهد. بر همین اساس در نظر دارد تا سال ۲۰۲۱ به ۴۰ درصد از اهداف خود برای تولید بیشتر برق دست پیدا کند. بنابراین دولت بوسنی و هرزگوین خواستار حضور سرمایه‌گذاران خارجی در این بخش است. همچنین بوسنی برای رسیدن به اهداف بلندمدت خود در زمینه تولید برق، طرح‌های «احداث نیروگاه‌های کوچک آبی»، «احداث نیروگاه‌هایی با استفاده از انرژی بادی با ظرفیت ۲ گیگاوات»، «احداث نیروگاه‌هایی با استفاده از انرژی خورشیدی با ظرفیت ۳۳ مگاوات» و «احداث چندین نیروگاه با استفاده از انرژی زیست توده» را در دست اجرا و طراحی دارد.
با توجه به وضعیت مساعد بوسنی از نظر تولید انرژی از سیستم زمین گرمایی، می‌توان گفت این کشور در مقایسه با کشورهای جنوب شرق اروپا، رتبه دوم را دارد و دولت در تلاش است این نوع نیروگاه‌ها را نیز توسعه دهد. طبق ارزیابی‌ها انرژی زیست‌توده در بوسنی و هرزگوین دارای مصارف خیلی زیادی است و بالغ بر ۸۰ درصد خانوارهای این کشور از این مواد برای گرمایش منازل خود، آشپزی و همچنین گرم کردن آب مورد نیاز استفاده می‌کنند. درصد استفاده از انرژی زیست‌توده در مناطق روستایی این کشور بالغ بر ۹۰ درصد و در مناطق شهری بالغ بر ۷۰ درصد است.
سایر سوخت‌های فسیلی
یکی دیگر از انرژی‌های مورد استفاده در بوسنی و هرزگوین، گاز طبیعی است. این کشور دارای منابع گاز طبیعی نیست و گاز مورد نیاز خود را از روسیه و از طریق خط لوله «Beregovo Zorkik Horgos» تامین می‌کند. نفت خام مورد نیاز این کشور نیز از مسیر دریای آدریاتیک و همچنین از طریق خط لوله (Janaf) تامین و وارد پالایشگاه (Brod) می‌شود. این پالایشگاه که در مرز بوسنی و کرواسی قرار دارد همواره به علت آلودگی‌های پیرامونی شدید مورد اعتراض ساکنان این مناطق قرار می‌گیرد. همچنان که پیش از این نیز گفته شد، تحقیقات به عمل آمده در مناطق مختلف بوسنی و هرزگوین بیانگر ذخایر امیدوارکننده نفتی در این کشور است و محققان میزان نفت موجود در این مناطق را بیش از ۵۰ میلیون تن برآورد کرده‌اند.
با این حال ظرفیت‌های بخش انرژی در بوسنی و هرزگوین در چند بخش طبقه‌بندی می‌شود. زغال‌سنگ و به‌خصوص زغال‌سنگ قهوه‌ای و زغال سنگ چوب نما از مهم‌ترین منابع انرژی در این کشور است که به وفور در معادن بوسنی یافت می‌شود. با توجه به ظرفیت‌های بالای آبی این کشور، تنها ۳۵ درصد از ظرفیت آبی برای تولید انرژی به‌کار گرفته می‌شود. همچنین ظرفیت استفاده از انرژی بادی در این کشور نیز بسیار بالاست.
وضعیت ظرفیت‌های بالقوه سایر انرژی‌ها در بوسنی نیز نشان می‌دهد این کشور در میان کشورهای حوزه بالکان دارای بالاترین مصرف انرژی است، به‌طوری که این کشور ۴۰ درصد بیشتر از میانگین مصرف انرژی در کشورهای حوزه بالکان مصرف دارد و در مقایسه با کشورهای اروپایی تقریبا دو برابر مصرف انرژی بالاتری دارد. البته این کشور طی سال‌های اخیر مصرف انرژی خود را کاهش داده است. کاهش مصرف انرژی در این کشور به علت سیاست‌های جدید دولت بوده و باعث تغییراتی در بخش ساختمان‌سازی شده و مصرف انرژی را تا حدود زیادی کاهش داده است.
بوسنی و هرزگوین همچنین توانسته تصمیمات انجمن انرژی جنوب شرق اروپا درخصوص بهینه‌سازی مصرف انرژی را اجرایی کند و در کاهش مصرف انرژی و بهبود تولید انرژی به موفقیت برسد. این کشور در ماه مارس سال ۲۰۱۸ اولین تأسیسات انرژی بادی به میزان ظرفیت ۵۰ مگاوات در منطقه مسیحوینا را نصب و راه‌اندازی کرده، که اعتبار کل این پروژه از سوی آلمان تامین شد. چندین طرح نیروگاهی با استفاده از انرژی بادی نیز در حال طراحی بوده که به زودی اجرایی خواهد شد. از آن جمله می‌توان به طرح‌های «نیروگاه هرگود و پادولزی با ظرفیت ۴۸ مگاوات با اعتبار آلمان» و «نیروگاه دوبای با ظرفیت ۳۰۰ مگاوات» اشاره کرد.
نیروگاه‌های خورشیدی
در حال حاضر ۳۶ نیروگاه خورشیدی در مناطق مختلف بوسنی و هرزگوین احداث شده و مقدار کمی برق تولید می‌کنند که برق تولیدی این نیروگاه‌ها در داخل بوسنی و هرزگوین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
