چشم‌انداز تراز برق 98

حال این سوال مطرح است که سیاست‌گذاران نیرو برای گریز از وقوع دوباره خاموشی‌های مکرر در تابستان سال آینده و به‌خصوص شهرهایی که خاموشی‌های بیشتری را تجربه کرده‌اند چه برنامه‌هایی را در دستور کار قرار داده‌اند و در این بین کدام شهرها بیشتر در معرض قطعی‌های برق قرار خواهند داشت؟ پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در اوج بار سال ۹۸، پوشش شرکت برق منطقه‌ای «خوزستان»، «تهران» و «مازندران» به نسبت سایر مناطق با کسری تولید برق مطمئن و پایدار مواجه خواهند شد و شرکت برق منطقه‌ای «فارس»، «گیلان» و «کرمان» نیز در مقایسه با سایر مناطق در شرایط بهتری به سر خواهند برد. این در حالی است که بررسی ۱۶ شرکت برق منطقه‌ای کشور نشان می‌دهد، ۱۲ نقطه با کسری تامین برق مواجه خواهند بود و به‌طور کلی ۸ هزار مگاوات هم کمبود قدرت قابل‌اتکا برای تامین برق در اوج بار ۹۸ در کشور نیز وجود خواهد داشت.

خاموشی‌ها امسال در کدام منطقه از ایران پررنگ‌تر خواهند بود؟ براساس ارزیابی‌های صورت گرفته تابستان سال آتی از میان ۱۶ منطقه، ۱۲ منطقه با تراز منفی تولید و مصرف برق مواجه خواهند شد. در سرلیست تراز منفی شرکت برق منطقه‌ای «خوزستان» قرار گرفته است. مطابق با پیش‌بینی‌ها تراز تولید و مصرف در این منطقه منفی ۲۷۷۲ مگاوات است. «تهران» و «مازندران» مناطق دیگری هستند که بعد از «خوزستان» به‌ترتیب با تراز منفی نزدیک به ۲ هزار مگاوات و بیش از ۱۷۰۰ مگاوات روبه‌رو هستند. از سوی دیگر، مطابق با داده‌های آماری اعلام شده ۹ منطقه دیگر کشور نیز با کسری تولید و مصرف برق روبه‌رو خواهند شد. تصویر تراز منفی تولید و مصرف برق در این ۹ منطقه نشان می‌دهد که «اصفهان» با ۱۱۶۲ مگاوات کسری، «هرمزگان» با ۱۰۵۶ مگاوات کسری، «زنجان» با ۹۴۷ مگاوات کسری، «باختر» با ۸۸۱ مگاوات کسری، «سیستان و بلوچستان» با ۵۴۱ مگاوات کسری، «آذربایجان» با ۵۱۸ مگاوات کسری، «غرب» با ۴۵۳ مگاوات کسری، «خراسان» با ۱۷۳ مگاوات کسری و «سمنان» با ۱۵۱ مگاوات کسری برق مواجه خواهند بود. در این میان، مطابق با پیش‌بینی‌ها تنها چهار منطقه «یزد»، «کرمان»، «گیلان» و «فارس» در تابستان پیش‌رو با کسری برق روبه‌رو نخواهند شد و به‌ترتیب تراز مثبت ۷۲، ۱۰۲، ۳۰۱ و ۶۷۳ مگاواتی برای این مناطق پیش‌بینی شده است.

  سهم نیروگاه‌ها در تولید

بررسی‌ها نشان می‌دهد برای عبور از پیک سال آینده، بار مصرفی ۶۱ هزار و ۳۹۳ مگاوات خواهد بود. اما برای تامین این مقدار از برق، سهم نیروگاه‌های حرارتی و آبی در هر منطقه چقدر خواهد بود؟ ارزیابی کلی حاکی از آن است که برای تامین بیش از ۶۱ هزار مگاوات برق، سهم نیروگاه‌های حرارتی باتوجه به راه‌اندازی واحدهای نیروگاهی جدید بیش از سایر نیروگاه‌ها خواهد بود. براساس آمارهای منتشر شده از حدود ۸ هزار مگاوات کسری برق برای اوج بار سال آینده، نیروگاه‌های حرارتی با وارد مدار کردن ۵ هزار و ۲۲۳ مگاوات ظرفیت تولید جدید، نقش قابل‌توجهی در کاهش کسری برق به عهده خواهند داشت. برای پیشبرد این اهداف قرار است تا پیک سال ۹۸ معادل ۲۷ طرح در قالب «ساخت نیروگاه‌های جدید»، «افزایش توان عملی نیروگاه‌های سیکل ترکیبی» و «رفع محدودیت‌های تولید نیروگاه‌های حرارتی» در دستور کار متولیان نیروگاه‌های حرارتی قرار گیرد. از این ۲۷ طرح، ۱۳ طرح را «بخش‌خصوصی» مدیریت خواهد کرد، ۷ طرح از طریق بیع متقابل انجام خواهد شد و ۴ طرح را دولتی‌ها عملیاتی خواهند کرد. در نهایت ۳ طرح باقی مانده برای «خودمصرفی» بخش گاز غرب کارون و بخش گاز ایران ال‎ان‎جی انجام خواهد شد. برنامه افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر برای پیک سال ۹۸ هم روی عدد ۵۹۸ مگاوات جانمایی شده است. تجدیدپذیرها قرار است ۵۹۸ مگاوات ظرفیت تولید برق جدید را از طریق ۵ مجرا عملیاتی کنند. براساس آمارها قرار است از این میزان، از طریق نیروگاه‌های بادی بیش از ۱۰۲ مگاوات، نیروگاه‌های خورشیدی ۴۳۷ مگاوات، زیست‌توده‌ها بیش از ۱۴ مگاوات، برقابی کوچک بیش از ۳۲ مگاوات و بالاخره بازیافت حرارتی بیش از ۱۱ مگاوات برق تولید شود. از سوی دیگر، بخش دیگری از کسری ۸ هزار مگاواتی برق در پیک سال آینده به عهده نیروگاه‌های برقابی گذاشته شده است که سهم اندکی در تامین پیک ۹۸ را به دوش خواهند کشید. نیروگاه‌های برقابی قرار است ۱۵۰ مگاوات از کسری ۸ هزار مگاواتی برق سال آینده را جبران کنند که عدد قابل توجهی نیست.

  الزامات تحقق برنامه‌های پیک ۹۸

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد برای تحقق برنامه‌های در نظر گرفته شده برای پیک سال آینده در بخش «تولید برق حرارتی»، «تولید تجدیدپذیر»، «تولید برقابی»، «انتقال نیرو» و «مدیریت مصرف» برخی الزامات باید اجرایی شوند. در بخش «تولید برق حرارتی» باید الزاماتی مانند تامین ۵۰۰ میلیون یورو منابع ارزی جهت تامین تجهیزات و قطعات نیروگاهی ضروری از خارج از کشور، امکان برداشت از اعتبارات اسنادی گشایش یافته و برداشتن موانع موجود، تامین سهم ۱۵ درصدی کارفرما توسط صندوق توسعه ملی از محل مطالبات مربوط به مابه‌التفاوت نرخ تکلیفی و قیمت تمام شده، صدور حواله ارزی منابع حاصل از صادرات برق در وجه تولیدکنندگان برق، معرفی و اعلام اولویت طرح‌های نیروگاهی کلاس F به چین از طریق بانک‌مرکزی و انجام اقدامات لازم جهت گشایش LC، تسویه مطالبات پیمانکاران و سرمایه‌گذاران از طریق اسناد خزانه وفق تبصره ۵ قانون بودجه سال ۹۷ به میزان ۵۰هزار میلیارد ریال و پیش‌بینی جذب ۱۰هزار میلیارد ریال منابع از محل تبصره‌های ۱۸ و ۱۹ قانون بودجه سال ۹۷ و فروش اوراق مشارکت وجود داشته باشد. در بخش «تولید تجدیدپذیر» نیز با توجه به اینکه تغییرات نرخ ارز (یورو) و نیز تحریم‌های تجاری بین‌المللی در ماه‌های اخیر مشکلاتی را در مسیر توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر از طریق سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی ایجاد کرده است، لازم است راهکارهای ارزی مناسب توسط بانک مرکزی اعمال شود. توزیع استانی نیروگاه‌های جدید خورشیدی عمدتا در استان‌های یزد، کرمان، فارس و اصفهان خواهد بود و نیروگاه‌های بادی در آذربایجان شرقی و خراسان‌رضوی محتمل‌تر هستند. تحقق تولید برق در نظر گرفته شده از سوی برقابی‌ها نیز به بهره‌برداری از نیروگاه سردشت شامل ۳ واحد ۱۵۰ مگاواتی نیاز دارد. برای انتقال نیرو هم اختصاص نقدینگی مناسب برای احداث پست‌های ۴۰۰ و ۲۳۰ کیلوولت و طرح‌های احداث خطوط انتقال و توسعه پست‌ها، طرح‌های اصلاح و بهینه‌سازی در مناطق خوزستان، تهران و مازندران دارای اولویت است. مدیریت مصرف نیز به اخذ مجوزها از هیات دولت، اخذ مجوزها از شورای اقتصاد، هماهنگی با مجلس و تامین نقدینگی مورد نیاز طرح‌ها نیاز دارد تا بتوان برنامه‌های پیش‌بینی شده را به عرصه اجرایی رساند.