تحلیل صنعت آمونیاک با رویکرد مصرف جدید-قسمت اول

ظرفیت جهانی آمونیاک از ۱۷۲.۵ میلیون‌‌‌تن در سال ۲۰۱۳ به ۱۹۰.۶ میلیون‌‌‌ تن در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته و با توجه به بررسی‌‌‌های صورت گرفته پیش‌بینی می‌‌‌شود که این مقدار به ۲۳۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۸ برسد.

میزان آمونیاک تولیدی در جهان از 144.9 میلیون‌‌‌تن در سال 2013 به 155.7 میلیون تن در سال 2023 افزایش یافته و با توجه  به افزایش ظرفیت سالانه به 230میلیون تن تا سال 2028 و در نظر گرفتن نرخ عملیاتی 82 درصد،  پیش‌بینی می‌‌‌شود که میزان تولید آمونیاک تا سال 2028 به میزان 189.5 میلیون تن در سال برسد.

با توجه به اینکه ظرفیت آمونیاک جهانی سال 2023 در حدود 190.6 میلیون تن ارزیابی شده است،  بیشترین ظرفیت آمونیاک در سال 2023 را چین با 55.7 میلیون تن و کشورهای حوزه CIS و شبه‌قاره هند به ترتیب با 25.2 و 21.5 میلیون تن دارا هستند. همان‌طور که گفته شد چین بیشترین میزان ظرفیت تولید آمونیاک جهان در سال 2023 را داشته که این میزان حدود 29.2درصد از مجموع ظرفیت جهانی این محصول است.

در مجموع  سال 2023   میزان آمونیاک مصرفی در حدود 155.8میلیون تن ارزیابی شده است. صنعت اوره بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آمونیاک در سطح جهان است که 88 میلیون تن از میزان مصرف آمونیاک به اوره اختصاص یافته است. چین با مصرف 50.3 میلیون تن در سال 2023 حدود 32.3درصد از مصرف جهانی آمونیاک را به خود اختصاص داده است همچنین ژاپن و مکزیک به ترتیب 0.6 و 0.5‌درصد مصرف جهانی آمونیاک را از آن خود کرده‌اند. در شکل 3 سهم مصارف نهایی آمونیاک در سال 2023 نشان داده شده است و همان‌طور که مشخص است اوره با 56.6درصد از سهم بازار مصرف آمونیاک بزرگ‌ترین مصرف‌کننده این محصول به‌شمار می‌رود و پس از اوره،  نیترات‌‌‌ها با 13درصد از مجموع مصرف آمونیاک در جهان پرمصرف‌ترین صنعت پایین‌دست آمونیاک هستند.

چین با 32.3درصد از مصرف جهانی آمونیاک به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده این محصول در جهان شناخته می‌‌‌شود که پس از آن شبه قاره هند (جنوب غرب آسیا) با 13‌درصد از سهم مصرف جهانی آمونیاک جزو مناطق پرمصرف در سال 2023 ارزیابی شده است. بر اساس آمار منتشر شده در گزارش CEH تا سال 2028 سهم مصرف چین از سبد مصرف جهانی آمونیاک به 26.9درصد کاهش می‌یابد،  این در حالی است که اروپای غربی از سهم مصرف 5.5درصد در سال 2023 به 15.7درصد در سال 2028 خواهد رسید که با توجه به بررسی اطلاعات نشان می‌دهد میزان مصرف آمونیاک در اروپای غربی طی بازه 2023 تا 2028 از رشد 9.2 میلیون تنی برخوردار بوده است که حدود 6 میلیون تن از این رشد مصرف در این منطقه به افزایش مصرف آمونیاک در بخش کاربردهای Low-Carbon مربوط بوده است که نشان می‌دهد زمینه مصرف جدیدی در جهان ایجاد شده است به‌طوری که در کشورهای توسعه‌یافته همچون ژاپن نیز دیده شده است که میزان مصرف آمونیاک در ژاپن از 955 هزارتن در سال 2023 به حدود 3 میلیون تن در سال 2028 افزایش خواهد یافت که این افزایش نیز به‌دلیل افزایش تقاضا در کاربرد Low-Carbon است،  به‌طوری که افزایش مصرف حدود 2 میلیون تنی آمونیاک در ژاپن ناشی از تقاضا در بخش کاربرد Low-Carbon است.

چین با 29.2درصد از مجموع ظرفیت جهانی آمونیاک  دارای بیشترین ظرفیت آمونیاک در سال 2023 در سطح جهانی است،  این در حالی است که کشورهای CIS و بالتیک با داشتن 13.2درصد از مجموع ظرفیت جهانی در رتبه دوم قرار دارد. پیش‌بینی می‌شود در سال 2028 نیز این دو منطقه بیشترین ظرفیت آمونیاک را در جهان داشته باشند. در سال 2023 ظرفیت تولید آمونیاک در ژاپن و سایر کشورهای آسیای شمال شرقی ناچیز است به‌طوری که سهم حدود 0.5درصد را به خود اختصاص داده‌‌‌اند که در مجموع حدود 3‌درصد از ظرفیت شمال شرقی آسیا را تشکیل می‌‌‌دهند و پیش‌بینی می‌‌‌شود که در سال 2028 نیز همچنان این دو منطقه ظرفیت بسیار ناچیزی داشته باشند. در نمودار‌های 5و6 ظرفیت جهانی آمونیاک به تفکیک مناطق در سال‌های 2023 و 2028 ارائه شده است.

میزان آمونیاک تولیدی در جهان از 150.3 میلیون تن در سال 2018 به 155.8 میلیون تن در سال 2023 افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌‌‌شود که این میزان تا سال 2028 به 189.5 میلیون تن افزایش یابد. بخش عمده تولیدات جهان را در سال 2023 چین با 50.2 میلیون تن در سال دارد که پیش‌بینی شده میزان تولیدات آمونیاک چین تا 2028 به 51.1 میلیون تن برسد. بر اساس اطلاعات ارائه شده در گزارش CEH سهم تولید چین از 32.2درصد از میزان تولید جهانی آمونیاک به 27درصد از میزان تولید این محصول در سال 2028 خواهد رسید،  این درحالی است که خاورمیانه از سهم تولید 10.9درصد در سال 2023 به 13.7درصد در سال 2028 خواهد رسید و اروپای غربی سهم تولید 3.5درصدی خود در سال 2023 را به 6.4درصد در سال 2028 افزایش خواهد داد. همان‌طور که در نمودار‌های 7و8 مشخص است سهم چین در تولید آمونیاک جهان در سال 2023 برابر با 32.2درصد  است که نسبت به سایر مناطق بیشترین سهم را دارد. پس از چین،  شبه‌قاره هند (جنوب غرب آسیا) با 11.7درصد در جایگاه دوم تولید آمونیاک در جهان قرار گرفته است. پیش‌بینی می‌‌‌شود تا سال 2028 چین با 27درصد و خاور‌میانه با 13.7درصد به‌ترتیب در جایگاه اول و دوم تولید آمونیاک در جهان قرار خواهد گرفت.

همان‌طور که در نمودار 9و10 نشان داده شده است اروپای غربی بزرگ‌ترین واردکننده آمونیاک  جهان در سال 2023 بوده به‌طوری که 26درصد از میزان واردات جهان به این منطقه اختصاص یافته است،  پس از اروپای غربی،  شبه قاره هند (جنوب غرب آسیا) با 13درصد در جایگاه دوم قرار دارد. پیش‌بینی می‌‌‌شود که درسال 2028 نیز همچنان اروپای غربی با 28.2درصد در جایگاه اول و شبه قاره هند (جنوب غرب آسیا) با 10.3درصد در جایگاه دوم بزرگ‌ترین واردکنندگان آمونیاک در سطح جهان باشند.

خاورمیانه بزرگ‌ترین صادرکننده آمونیاک در جهان در سال 2023 بوده به‌طوری که 25.5درصد از میزان صادرات جهان به این منطقه اختصاص یافته است،  پس از خاورمیانه،  آمریکای جنوبی و مرکزی با 22درصد در جایگاه دوم قرار دارد. پیش‌بینی می‌‌‌شود که در سال2028 نیز همچنان خاورمیانه با 34.6درصد در جایگاه اول و آمریکای جنوبی و مرکزی با 12.9درصد در جایگاه دوم بزرگ‌ترین صادرکنندگان آمونیاک در سطح جهان باشند.  در سال 2028 پیش‌بینی می‌‌‌شود مناطقی که در سال 2023 تراز تجاری آمونیاک آنها منفی بودند به جز مکزیک، چین و آفریقا همچنان تراز تجاری آنها منفی باشد و به عنوان بازارهای هدف جهت صادرات آمونیاک می‌توان آنها را در نظر گرفت. همچنین پیش‌بینی می‌‌‌شود که آفریقا پس از خاورمیانه از رشد صادرات برخوردار باشد به‌طوری که سهم صادرات آفریقا در سال 2023 حدود 11درصد بوده که در سال 2028 به حدود 13درصد افزایش خواهد یافت.

منطقه اروپای غربی

در سال 2013 ظرفیت آمونیاک اروپای غربی 9.8 میلیون تن بوده است که تا سال 2023 این میزان به 8.9 میلیون تن کاهش یافته است. با توجه به اطلاعات به دست آمده از گزارش CEH تا سال 2028 ظرفیت تولید آمونیاک اروپای غربی به حدود 12.5 میلیون تن افزایش می‌یابد. پیش‌بینی می‌‌‌شود میزان تولید آمونیاک از 5.4 میلیون تن در سال 2023 به حدود 12 میلیون تن در سال 2028 برسد. صادرات آمونیاک اروپای غربی از حدود یک میلیون تن در سال 2013 به 873 هزارتن در سال 2023 کاهش یافته است. که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2028 میزان آمونیاک صادراتی از اروپای غربی به 1.8 میلیون تن افزایش یابد.

همچنین میزان واردات آمونیاک در این منطقه نیز از 2.9 میلیون تن در سال 2013 به 4.1 میلیون تن در سال 2023 افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌شود که میزان واردات این محصول تا سال 2028 به حدود 7.6 میلیون تن افزایش یابد. در نتیجه می‌توان اروپای غربی را به عنوان یکی از بازارهای صادراتی در نظر گرفت. افزایش تولید و به‌دنبال آن افزایش واردات آمونیاک به‌دلیل رشد مصرف در کاربرد جدید در این صنعت است که از آن به عنوان تقاضا Low-Carbon نام برده می‌شود که موجب شده میزان تولید آمونیاک در سال 2023 تا 2028 حدود6.2 میلیون تن و واردات این محصول نیز در این بازه زمانی حدود 2.6 میلیون تن افزایش یابد. سال 2023،  اصلی‌ترین بازار مصرف آمونیاک در اروپای غربی،  آمونیوم نیترات بوده است به‌طوری که 32‌درصد از میزان مصرف آمونیاک در این منطقه را به خود اختصاص داده است،  بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته در سال 2028،  کاربرد Low-Carbon  اصلی‌ترین پایین‌دست آمونیاک خواهد بود که سهم بازار مصرف 33درصد را به‌خود اختصاص می‌دهد و پس از آن آمونیوم نیترات قرار می‌گیرد. اروپای غربی بزرگ‌ترین وارد کننده آمونیاک در جهان است.

واردات آمونیاک در این منطقه طی سال ‌‌‌های 2013 تا 2023 سالانه 3.5‌درصد افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌شود که این واردات با نرخ رشد سالانه 13.1‌درصد طی سال‌های 2023 تا 2028 افزایش یابد. بلژیک،  آلمان و نروژ به ترتیب با 19.2 درصد،  13.7‌درصد و 10.8‌درصد بزرگ‌ترین واردکنندگان آمونیاک در اروپای غربی در سال 2023 به شمار می‌روند.