نگاهی ژئوپلیتیک به بازار نفت

دکتر حسن مرادی/ کارشناس نفت و انرژی در روزهای جاری وضعیت بسیار پرتلاطم و پیچیده‌‌ای در بازار نفت ایجاد شده است؛ از یک طرف عربستان سعودی و روسیه که اولی از بازیگران اصلی اوپک هست و بیشترین میزان تولید در سازمان را به خود اختصاص داده و دومی در جرگه کشورهای غیر‌اوپک که همراه اوپک تصمیم می‌گیرد، تصمیم گرفتند که تا حدود ۳میلیون بشکه تولید را کاهش دهند و این تصمیم باعث شده که قیمت نفت تا حدودی بالا و به سمت یکصد دلار پیش برود. البته عاملی که این موضوع را تشدید کرده درگیری‌های شدید خاورمیانه از یک طرف و مخاطرات امور کشتی‌‌ها از کانال سوئز و باب المندب از طرف دیگر است. عامل سومی که به این وضع دامن زده این است که برخی کشتی‌های متعلق به آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان و رژیم اشغالگر قدس در تنگه امید نیک آفریقا هم آرامش ندارند و باید با احتیاط عبور کنند بنابراین این مساله هم مزید بر علت شده و می‌تواند تشدیدکننده قیمت در بازار نفت باشد.

عامل دیگری که به این وضعیت دامن می‌زند و یک خوف و ترس و نگرانی در بازار جهانی انرژی ایجاد کرده حمله تلافی‌جویانه جمهوری اسلامی ایران به رژیم اشغالگر قدس است و اگر اسرائیل دست از پا خطا کند، امکان بالا گرفتن تنش در منطقه غرب آسیا جدی خواهد بود و اگر بازیگران دیگری مثل ایالات متحده در این بازی مشارکت کنند که البته بعید است و آمریکایی‌‌ها علنا دست داشتن در این موضوع را رد کردن و طالب بازدارندگی هستند، تنش جدی در بازار نفت به وجود خواهد آمد. یکی از مسائلی که می‌تواند به این تنش دامن بزند تنگه هرمز است که جمهوری اسلامی ایران به راحتی می‌تواند تنگه هرمز را مثل باب المندب در مخاطره قرار دهد و مانع عبور کشتی‌ها شود. بنابراین در حال حاضر تا آرام شدن اوضاع قیمت نفت می‌تواند روند صعودی خود را داشته باشد و قطعا اگر این اوضاع و به‌خصوص مناقشات غزه به یک سامانی برسد احتمال پایین آمدن قیمت وجود دارد. ولی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که در شرایط موجود یعنی در شرایطی که معادلات موجود حاکم است، نفت به یکصد دلار نزدیک خواهد شد و اینکه آینده چه خواهد شد پاسخی است که معادلات جنگ و صلح تعیین‌کننده خواهد بود.

طبیعی است که تنش‌‌های سیاسی تاثیر بسزایی در قیمت کامودیتی‌ها یا به‌خصوص حامل‌‌های انرژی داشته باشد و البته کشورها دارای ظرفیت‌‌های مختلف هستند که آیا این تنش‌‌ها به آنها سرایت کرده یا خیر و حجم تولید آنها هم در این مساله دخیل است. اینکه حجم تولید آنها برای صادرات تا چه اندازه از این مساله تاثیر بگیرد یک مساله هست و مساله بعدی نفت شل است که به تازگی خبر آن در جمهوری اسلامی ایران هم بود و منابعی در کشور شناسایی شده و ما هم شروع به اکتشاف و بهره‌‌برداری از آن که البته اکتشاف شده کرده‌ایم. اگر ما بتوانیم با قیمت پایین‌تر از ایالات متحده این محصول را به بازار برسانیم این یک موفقیت است و از طرف دیگر اگر قیمت جهانی نفت بالا برود به‌خصوص بالای ۱۰۰ دلار ذخایر نفت هم قابل بهره‌برداری می‌شود یا به عبارت دیگر بهره‌برداری از آنها صرفه اقتصادی پیدا می‌کند. بنابراین همه اینها بستگی به آینده دارد و اینکه وضعیت سیاسی آینده چه خواهد شد، آن چیزی که مسلم است این است که با توجه به ۶یا۷ ماه باقی مانده به انتخابات ایالات متحده، تلاش تیم بایدن برای باقی ماندن بر قدرت آنها را حریص کرده که شرایط را پایدار کنند تا بتوانند بر ترامپ پیروز شوند، بنابراین یک دیدگاهی که وجود دارد این است که آمریکایی‌‌ها قصد ندارند وضعیت موجود را دچار تلاطم کنند و سعی می‌کنند به اسرائیل این مساله را دیکته کنند که نباید وضعیت بحرانی که وجود دارد بیش از این پیش برود تا شرایط را بر آنها سخت‌تر کند.